W ostatnich latach susza nie pozwala rolnikom na wywiązanie się z deklaracji co do zazielenienia. Rolnicy mają problem wysiać poplony w terminie, który wytycza prawo tj. do 20 sierpnia, w sytuacji gdy rok do roku panuje skrajna susza.
KRiR zwróciła się do ministerstwa rolnictwa o zmianę przepisów w zakresie międzyplonów uznawanych za obszar proekologicznych (EFA), w taki sposób aby w przypadku potwierdzenia suszy na danym obszarze przez System Monitoringu Suszy Rolniczej (SMSR), było to automatycznie uznawane przez właściwego kierownika biura powiatowego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) jako przypadek wystąpienia siły wyższej.
Oto odpowiedź ministerstwa:
Zgodnie z opinią przekazaną przez Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach (IUNG), który prowadzi SMSR, należy wskazać, że IUNG nie dysponuje wielkościami krytycznymi powodującymi suszę międzyplonów, w rozumieniu ustawy o ubezpieczeniu upraw i zwierząt gospodarskich (z 07 lipca 2005 r.) w okresie od 1 lipca do 15 października. Trudność w wykorzystaniu monitoringu suszy do oceny ryzyka i powodzenia uprawy międzyplonu ścierniskowego i ozimego wynika z braku informacji o warunkach wilgotnościowych w okresie ich wegetacji (okres wegetacji wykracza poza prowadzony obecnie monitoring suszy – tj. do końca września). W zależności od doboru gatunków poplony ścierniskowe wymagają od 50 do 100 dni wegetacji. Okres ich wegetacji charakteryzuje się dużą zmiennością warunków meteorologicznych (częstym występowaniu opadów o zasięgu lokalnym), wykorzystaniu w zasiewach poplonów mieszanek o różnych składzie gatunkowym, a tym samym o różnych wymaganiach wilgotnościowych, co powoduje że jest problem z określeniem wartości granicznych klimatycznego bilansu wodnego.
Międzyplony a susza
Ponadto, odnosząc się do kwestii suszy w okresie wysiewu międzyplonu ścierniskowego, wykonywanego najczęściej po zbiorze plonu głównego (zbóż, rzepaku) w pierwszej połowie sierpnia, IUNG zaznacza, że określenie braku opadów jest bardzo trudne do sprecyzowania z uwagi na fakt, że brak jest dostatecznej wiedzy odnośnie dokładnego określenia długości okresu bezopadowego, powodującego brak wschodów. IUNG w konkluzji swojej opinii stwierdza, że w przypadku braku opadów atmosferycznych System Monitoringu Suszy Rolniczej nie jest w stanie określić precyzyjnie możliwości wschodów przez rośliny, zwłaszcza w okresie od 1 lipca do 20 sierpnia. Publikowane przez SMSR informacje o warunkach niedoboru wody mogą być jedynie narzędziem pomocnym dla kierownika biura powiatowego ARiMR przy ocenie tych warunków jako przypadek wystąpienia siły wyższej, skutkujące zwolnieniem rolników z zadeklarowanego obowiązku wysiewu międzyplonów lub okrywy zielonej.
Kierownik biura powiatowego ARiMR uzna czy zaistniała „siła wyższa”
Niezależnie od powyższego pragnę podkreślić, że w myśl przepisów UE, w sytuacji, gdy rolnik ze względu na suszę nie jest w stanie spełnić kryteriów kwalifikowalności lub innych obowiązków wynikających z zazielenienia, np. nie może dokonać wysiewu międzyplonu ścierniskowego w określonym terminie do 20 sierpnia, to co do zasady jest to przesłanka do potraktowania tej sytuacji jako siły wyższej. Organem właściwym w sprawie uznania danego przypadku za działanie siły wyższej jest kierownik biura powiatowego ARiMR, do którego zgłasza się przypadki działania siły wyższej lub wystąpienia nadzwyczajnych okoliczności.
Dodatkowo pragnę zapewnić, że resort rolnictwa, dostrzegając potrzebę reagowania na zmieniające się warunki i okoliczności, na bieżąco monitoruje sytuację i odpowiednio do potrzeb, zasadności i możliwości dokłada wszelkich starań, aby wypracowywać jak najkorzystniejsze rozwiązania dla rolników. Przykładem mogą tu być lata 2018 i 2019, w których, na wniosek Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Komisja Europejska wydała decyzje umożliwiające rolnikom skorzystanie z określonych odstępstw w zakresie zazielenienia, w tym w zakresie międzyplonów EFA.
W ramach odstępstw możliwe było:
– wysianie międzyplonu składającego się z pojedynczej uprawy należącej do traw lub innych zielnych roślin pastewnych, zamiast co do zasady obowiązkowej mieszanki składającej się co najmniej z dwóch gatunków roślin;
– uznanie za międzyplony w ramach EFA również upraw roślin ozimych uprawianych z przeznaczeniem na pasze dla zwierząt lub wypasanie;
– skrócenie okresu utrzymania międzyplonu ścierniskowego z 8 do 6 tygodni pod warunkiem wysiania po międzyplonach na tych gruntach roślin ozimych.”
Oprac. na podstawie KRiR
