Należą do nich:
- dobór odpowiedniej odmiany, dostosowanej do warunków glebowych i klimatycznych w danej lokalizacji,
- optymalny termin i norma wysiewu (należy wysiać taką ilość nasion, aby pojedyncze rośliny miały wystarczającą ilość miejsca do wytworzenia prawidłowego pokroju),
- zapewnienie właściwej ilości potrzebnych składników pokarmowych,
- prawidłowa agrotechnika gwarantująca jednakowe szanse rozwoju dla wszystkich roślin,
- odpowiednie zmianowanie.
Gdy takie warunki są zapewnione, rzepak jest odpowiednio przygotowany do zimy. W przypadku konieczności wykonania bardzo wczesnego zabiegu ochronnego przeciwko chorobom grzybowym, z powodu bardzo długiej, wilgotnej i ciepłej jesieni oraz w niektórych odmianach, może być potrzebne zastosowanie dodatkowego zabiegu regulatorem wzrostu. Jednak zabieg ten należy opóźnić, aż do poprawnego wykształcenia części podziemnej.
Wśród chorób grzybowych od jesieni najczęściej atakujących rzepak ozimy należy wymienić: zgorzel siewek, suchą zgniliznę kapustnych, czerń krzyżowych, cylindrosporiozę oraz szarą pleśń. Rzadziej i przeważnie w mniejszym nasileniu występują: werticilioza, mączniak prawdziwy i mączniak rzekomy kapustnych. Najgroźniejszą i najczęściej występującą chorobą w uprawie rzepaku ozimego jest sucha zgnilizna kapustnych – rozwijająca się zarówno jesienią, jak i wiosną.
Cykl chorobowy – główne etapy rozwoju w uprawie rzepaku ozimego
1. Źródłem zakażenia są nasiona oraz nieprzyorane resztki pożniwne rzepaków – choroba rozwija się przy dużej, występującej jesienią wilgotności.
2. Transportowane drogą powietrzną spory zakażają liście rzepaku. Pierwsze symptomy choroby pojawiają się po 5-7 dniach, w temperaturze 15-20 °C, zaś przy temperaturze
ok. 3 °C – po ok. 30 dniach.
3. Z zaatakowanego liścia grzyb przenosi się w dół ogonka liściowego, a następnie do łodygi. Szybkość zakażania zależy od temperatury i może wynosić do 5 mm w ciągu dnia przy 15-20 °C, a przy 3-5 °C do 1 mm na dzień.
4. Grzyb rozwija się w granicach łodygi (szyjki korzeniowej), prowadząc do widocznych symptomów – zrakowaciałych wgłębień po ok. 4-6 miesiącach od infekcji liścia. Takie porażenie bardzo często utrudnia transport składników pokarmowych oraz wody i może wpłynąć na znaczne straty w plonie.
Dobór odpowiednich odmian, o mniejszej wrażliwości na tę chorobę, dobre zaprawy nasienne oraz prawidłowa uprawa gleby (przyoranie resztek pożniwnych) mogą znacznie ograniczyć rozwój suchej zgnilizny, jednak nie zagwarantują jej całkowitego wyeliminowania. Do najbardziej efektywnych rozwiązań ograniczających rozwój choroby należy stosowanie odpowiednich fungicydów. Bardzo ważny jest ich dobór, ale jeszcze ważniejsze – wybranie optymalnego terminu zabiegu.
W przypadku większości fungicydów największą skuteczność uzyskuje się, gdy zabieg wykonany zostaje przed wystąpieniem objawów chorobowych, czyli przez działanie zapobiegawcze. W sytuacji wczesnej infekcji zabieg należy przeprowadzić już w fazie pierwszej pary liści właściwych. Nie wszystkie preparaty mogą być tak szybko stosowane, szczególnie te, które dodatkowo działają jako silny regulator wzrostu. Stosowanie ich w nieodpowiednich terminach może doprowadzić do znacznej redukcji korzeni, co może mieć znaczenie przy wiosennych problemach z wodą (wykres 1).
Na rynku znajduje się odpowiedni do tego zadania fungicyd: Tilmor 240 EC. Posiada w składzie odpowiednio dobraną kombinację dwóch substancji aktywnych, z których jedna – protiokonazol gwarantuje bardzo długą ochronę przed chorobami grzybowymi z dodatkowym elementem „fizjologicznym”. Długie i spokojne działanie preparatu nie wpływa negatywnie na rozwój rośliny uprawnej, przeciwnie – wspomaga jej procesy życiowe, przynosząc efekt w postaci pozytywnego wpływu na plon (wykres 1 i 2).
Sławomir Kaszubowski
Field Trial & Technical Search&Support Manager
Bayer CropScience