Nieprzewidywalność zjawisk pogodowych i jednocześnie dynamicznie rosnące wymagania rynku żywności to największe wyzwania współczesnego rolnictwa. Wyzwania, którym sprostać mogą tylko przemyślane i perspektywicznie opłacalne rozwiązania. Poplony są jednym z nich. Dlaczego?
„Poplony są idealnym rozwiązaniem, kiedy nie pada, kiedy mocno pada, a nawet kiedy leje.”[1] Czy rzeczywiście tak jest? Stosowanie poplonów przynosi rolnikom wymierne i długofalowe korzyści, jeśli dobór roślin na poplon odpowiada cyklowi zmianowania upraw, rodzajowi gleb w gospodarstwie oraz klimatowi, w jakim ono funkcjonuje. O opłacalność inwestycji w poplony zapytaliśmy Arkadiusza Puchałę, dyrektora 1500 hektarowego gospodarstwa rolnego Natura w Rumsku (woj. pomorskie, powiat Słupski), pilotażowego gospodarstwa Polskiego Stowarzyszenia Rolnictwa Zrównoważonego ASAP, które specjalizuje się w uprawie ziemniaka i zbóż.
Poprawa kondycji gleby i lepsze plony
Inwestycja w poplony z punktu widzenia korzyści związanych z poprawą kondycji gleby ma charakter długoterminowy. Jej koszty zwracają się dopiero po kilku latach, w zależności od stopnia intensywności uprawy i skuteczności podjętych zabiegów w kierunku odbudowy materii organicznej. W perspektywie wyzwań, o których wspomnieliśmy wyżej, dla rolników to jednak inwestycja dzisiaj absolutnie konieczna.
„W naszym gospodarstwie kładziemy duży nacisk na wykorzystanie naturalnych środków produkcji, szczególnie w zabiegach pielęgnacyjnych gleby. Mając świadomość intensywności jej eksploatacji w uprawie tak wymagającej rośliny jak ziemniak, utrzymanie dobrej kondycji pól jest absolutnym priorytetem, a poplon stanowi do tego idealne narzędzie.” – mówi Arkadiusz Puchała.
Stosowany w gospodarstwie Natura międzyplon ścierniskowy z domieszką roślin strączkowych w połączeniu z praktyką pozostawiania resztek pożniwnych w polu poprawia jakość gruntów, tworząc w procesie mineralizacji cenną materię organiczną. Masa zielona w postaci mulczu pozwala, przez ograniczenie ewapotranspiracji, utrzymać wilgoć w glebie, co jest niezwykle ważne w obliczu coraz częściej występujących zjawisk długookresowych susz. Wzbogaca też jej życie biologiczne i jest naturalnym źródłem łatwo dostępnych składników odżywczych. Jako nawóz zielony stanowi również idealną alternatywę dla nawozów odzwierzęcych, których podaż w Polsce z uwagi na recesję w sektorze chowu bydła jest niewystarczająca dla zaspokojenia potrzeb upraw polowych. Rozbudowany system korzeniowy roślin strączkowych z kolei zwiększa porowatość gleby, poprawiając tym samym jej zdolności sorpcyjne.
Ograniczenie kosztów związanych z erozją gleby
Obserwowany w ostatnich latach wzrost intensywności zjawisk pogodowych wskazuje na coraz większe w perspektywie czasu problemy z erozją wodną i wietrzną w polu. Poplony doskonale sobie radzą z tym niekorzystnym dla rolnictwa zjawiskiem.
A.P.: Międzyplon zadarnia powierzchnię, a co za tym idzie ogranicza wymywanie cząstek gleby wraz ze składnikami odżywczymi i środkami ochrony roślin. W ten sposób unikamy strat w nawożeniu i pielęgnacji upraw, zarówno w sensie agrotechnicznym, jak i ekonomicznym oraz chronimy środowisko. W tym aspekcie opłacalność inwestycji w poplony jest zauważalna natychmiast.
Skuteczniejsza walka z insektami i chorobami
A.P.: Przy intensywnej uprawie ziemniaka walka z pasożytami w polu odgrywa istotną rolę. Poplon jako jeden z instrumentów Integrowanej Ochrony Roślin, jest podstawowym narzędziem służącym ochronie upraw w naszym gospodarstwie. Wchodzące w skład mieszanki poplonowej rośliny strączkowe, w tym łubin odmian gorzkich, działają antagonistycznie na niepożądane organizmy glebowe, umożliwiając częściowe ograniczenie stosowania syntetycznych środków doglebowych. Dzięki skutecznej walce z tymi organizmami, zmniejszamy też ryzyko wystąpienia przenoszonych przez nie chorób.
Korzyści ze stosowania poplonów dotyczą jednak nie tylko samego gospodarstwa rolnego, ale również ekosystemu, w którym ono funkcjonuje. Poplon jest siedliskiem pożytecznych insektów i wspiera rozwój lokalnej bioróżnorodności. Pomaga glebom pozbyć się pozostałości azotu, szczególnie po intensywnej uprawie roślin, dzięki czemu nie trafia on wraz ze spływem powierzchniowym do wód. Ograniczając zjawisko erozji, poplon zmniejsza ryzyko zanieczyszczenia środowiska środkami ochrony roślin, a wchodząca w jego skald roślinność, bierze udział w sekwestracji (wiązaniu) węgla w glebie, redukując emisję CO2 z pól.
Inwestycja w poplony łączy korzyści ekonomiczne i środowiskowe z odpowiedzialnym podejściem do zarządzania naturalnymi zasobami produkcyjnymi gospodarstwa, jest zatem przedsięwzięciem o charakterze zrównoważonym.
Opracowanie: Polskie Stowarzyszenie Rolnictwa Zrównoważonego ASAP
[1] Andy Clark, Cover Crops for Sustainable Crop Rotations, Sustainable Agriculture Research & Education (SARE)
