Zarząd Krajowej Rady Izby rolniczych zwrócił się do UOKiK w sprawie cen śruty rzepakowej i sojowej. Chodzi o nieuczciwe wykorzystywanie nadzwyczajnej sytuacji i windowanie cen.
UOKiK nie dał jednak nadziei rolnikom. W swoim uzasadnieniu napisał, że śruta rzepakowa i sojowa oraz DDGS nie są produktami rolnymi i spożywczymi i w rozumieniu ustawy o przewadze kontraktowej, a w konsekwencji jej przepisy nie znajdą zastosowania w niniejszej sprawie.
„Ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi (tj. Dz. U. z 2019 r., poz. 517) określa zasady i tryb przeciwdziałania, w celu ochrony interesu publicznego, praktykom nieuczciwie wykorzystującym przewagę kontraktową przez nabywców produktów rolnych lub spożywczych lub dostawców tych produktów, jeżeli to wykorzystywanie wywołuje lub może wywołać skutki na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Ustawę stosuje się do umów nabycia produktów rolnych lub spożywczych, z wyłączeniem dostaw bezpośrednich w rozumieniu ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia zawieranych między nabywcami tych produktów a ich dostawcami.
Czym jest przewaga kontraktowa?
Przewagą kontraktową w rozumieniu ustawy (po nowelizacji, która weszła w życie dnia 11 grudnia 2018 r.) jest występowanie znacznej dysproporcji w potencjale ekonomicznym nabywcy względem dostawcy albo dostawcy względem nabywcy. Należy przy tym podkreślić, iż sam fakt posiadania przewagi kontraktowej nie jest zabroniony. Niedozwolone jest natomiast jej nieuczciwe wykorzystywanie, tj. takie, które jest sprzeczne z dobrymi obyczajami i zagraża istotnemu interesowi drugiej strony umowy (lub go narusza).
Ustawa wskazuje w art. 7 ust. 3 przykładowe formy nieuczciwych praktyk takie jak:
- nieuzasadnione rozwiązanie umowy lub zagrożenie rozwiązaniem umowy;
- przyznanie wyłącznie jednej stronie uprawnienia do rozwiązania umowy, odstąpienia od niej lub jej wypowiedzenia;
- uzależnianie zawarcia lub kontynuowania umowy od przyjęcia lub spełnienia przez jedną ze stron innego świadczenia, niemającego rzeczowego ani zwyczajowego związku z przedmiotem umowy;
- nieuzasadnione wydłużanie terminów płatności za dostarczone produkty rolne lub spożywcze.
Kluczowe dla zastosowania niniejszej ustawy jest jednak pojęcie produktu rolnego lub spożywczego. W art. 5 ust. 3 ustawy o przewadze kontraktowej, ustawodawca formułując definicję pojęcia produktu rolnego lub spożywczego, zastosował odwołanie do istniejącej już definicji pojęcia Środka spożywczego wprowadzonej artykułem 2 rozporządzenia (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r. ustanawiającego ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołującego Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiającego procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności (Dz. Urz. WE L 31 z 01.02.2002, str. 1, z późn. zm.- Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 6, str. 463).
Jak wskazano w art. 2 w/w rozporządzenia „żywność” (lub „środek spożywczy”) oznacza jakiekolwiek substancje lub produkty, przetworzone, częściowo przetworzone lub nieprzetworzone, przeznaczone do spożycia przez ludzi lub, których spożycia przez ludzi można się spodziewać, przy czym pojęcie „środek spożywczy” obejmuje napoje, gumę do żucia i wszelkie substancje, łącznie z wodą, świadomie dodane do żywności podczas jej wytwarzania, przygotowania lub obróbki.
W treści omawianego artykułu sformułowano także katalog wyłączeń, z którego wynika, że „środek spożywczy” nie obejmuje:
- pasz;
- zwierząt Żywych, chyba że mają być one wprowadzone na rynek do spożycia przez ludzi;
- roślin przed dokonaniem zbiorów;
- produktów leczniczych w rozumieniu dyrektyw Rady 65/65/EWG i 92/73/ EWG;
- kosmetyków w rozumieniu dyrektywy Rady 76/768/ EWG;
- tytoniu i wyrobów tytoniowych w rozumieniu dyrektywy Rady 89/622/ EWG;
- narkotyków lub substancji psychotropowych w rozumieniu Jedynej konwencji o środkach odurzających z 1961 r. oraz Konwencji o substancjach psychotropowych z 1971 r.
- pozostałości i zanieczyszczeń.
W przesłanym piśmie wskazano, że problemem jest cena śruty rzepakowej i sojowej oraz DDGS. Biorąc pod uwagę powyższe, nie można uznać tych pasz za produkty rolne lub spożywcze w rozumieniu ustawy o przewadze kontraktowej, a w konsekwencji jej przepisy nie znajdą zastosowania w niniejszej sprawie.
Unieszkodliwianie padłych zwierząt i utylizacja. Przybliżamy nieznany przemysł
W celu uzyskania dodatkowych informacji na temat ustawy o przewadze kontraktowej można skorzystać ze strony internetowej www.przewagakontraktowa.uokik.gov.pl, gdzie znajdują się odpowiedzi na najważniejsze pytania, jak również materiały objaśniające przepisy. Ewentualne sygnały o zauważonych na rynku nieprawidłowościach można zgłaszać mailowo pod adres przewaga@uokik.gov.pl lub za pośrednictwem formularza dostępnego pod adresem https://ankieta.uokik. QOV. pl/formularz-zqloszenie-przewaga/.”
Jan Marciszewski
KRiR
