Kukurydza zwyczajna to gatunek rośliny jednorocznej z rodziny wiechlinowatych. Jest ciepło i światłolubna, należy do zbóż i pochodzi z Meksyku, ale nie występuje w formie dzikiej. Największymi producentami są Stany Zjednoczone, Chiny i Brazylia. W 2018 roku produkcja na świecie wyniosła 1147,6 milionów ton. Do Polski to zboże przywieziono z Rumunii lub Węgier w 18. wieku.
Warunki uprawy
Kukurydza jest rośliną nadającą się do wszechstronnego użytkowania. Może być uprawiana nie tylko na ziarno jako pasza dla zwierząt. Duża część rolników uprawia ją także na kiszonkę. Wykorzystywana jest również w przemyśle młynarskim do produkcji fruktozy, furfurolu, krochmalu, alkoholu, biogazu, polilaktydu. Służy również jako surowiec energetyczny (spalanie).
Powodzenie uprawy kukurydzy, wykorzystanie pełnego potencjału produkcyjnego tej rośliny zależy od wielu czynników. Podstawowy to dobranie odpowiedniego stanowiska. Warto dobrać taką glebę, która ułatwi roślinie przetrwanie w stresujących warunkach pogodowych. Ważnym elementem technologii uprawy jest uprawa gleby. Podstawowym zabiegiem w uprawie kukurydzy na ziarno jest głęboka orka zimowa. Orka wiosenna jest niewskazana, a jeżeli już jest konieczna, musimy ją wykonać jak najwcześniej z wałami ugniatającymi. Zabiegi wiosenne należy zacząć od włókowania i bronowania. Mają one na celu wyrównanie pola, ograniczenie utraty wody i zniszczenie chwastów. Bezpośrednio przed siewem należy glebę spulchnić agregatem przedsiewnym do głębokości siewu.
Termin siewu będzie zależny od wielu czynników. Duże znaczenie ma odmiana, jaką wybraliśmy, a także pogoda. Bardzo ważne jest, aby pamiętać, że kukurydza nie lubi zimnej gleby! Siew należy wykonywać na ogrzaną i wilgotną glebę. Optymalny termin siewu to okres między 20 kwietnia a 5 maja. Temperatura gleby w okresie siewu powinna wynosić minimum 8 stopni. W zależności od przeznaczenia będzie się różnić obsada roślin. Gdy kukurydza uprawiana jest pod kiszonkę, obsada będzie większa niż w przypadku uprawy na ziarno. Głębokość siewu może się różnić w zależności od rodzaju gleby. Na glebach ciężkich głębokość siewu kukurydzy powinna wynosić od 3 do 4 centymetrów, natomiast na glebach lekkich – 5 do 6 centymetrów. Jest ona uzależniona również od wilgotności gleby w danym roku siewu.
Ważnym elementem w uprawie kukurydzy na ziarno jest odpowiedni dobór odmian związany z kierunkiem użytkowania, a także ich wczesność uzależniona od regionu zasiewu. System FAO dzieli odmiany kukurydzy na 9 klas wczesności. Polska została podzielona na 4 rejony. Dla każdego z nich zostało zapisane odpowiednie FAO dotyczące wczesności odmiany i możliwości siewu kukurydzy:
- Rejon 1 – FAO do 300,
- Rejon 2 – FAO 230 do 260,
- Rejon 3 – FAO do 210,
- Rejon 4 (podgórski) – FAO do 200.
Niezwykle ważnym elementem uprawy tej rośliny jest nawożenie. Należy pamiętać, że kukurydza ma stosunkowo wysokie wymagania nawozowe. W zależności od zasobności gleby zaleca się nawożenie w wysokości 150 do 200 kilogramów azotu na hektar (w zależności od zakładanego plonu), 80 do 120 kilogramów dekatlenku tetrafosforu na hektar, 140 do 180 kilogramów tlenku potasu na hektar. Ważna w uprawie kukurydzy jest dostępność wapnia i magnezu. Przy obecnych cenach nawozów wręcz obowiązkowo należałoby wykonać badania gleby na zawartość składników pokarmowych. Rolnik powinien skorzystać również z pomocy biur doradczych w celu wykonania planów nawozowych.
Ochrona kukurydzy i nawożenie
Kukurydza jest rośliną, przy której uprawianiu część chwastów można zniszczyć mechanicznie jeszcze przed jej siewem. Z drugiej strony pozostałe cechy uprawy kukurydzy sprzyjają jej silnemu zachwaszczeniu. Są to przede wszystkim szeroka rozstawa rzędów, rzadki siew oraz pionowy rozwój roślin. Nawet przy optymalnych warunkach chwasty mają bardzo dogodne warunki do wzrostu i rozwoju. Rozwojowi chwastów w kukurydzy sprzyja też chłodna wiosna, która opóźnia wschody nasion i ich rozwój. Z kolei chwastom do wzrostu i rozwoju wystarczą niższe temperatury. Prawidłowo wykonane zabiegi agrotechniczne wiosną, przed siewem kukurydzy, pozwolą na częściowe zwalczenie chwastów, które już występują na polu. Jeżeli chodzi o chemiczne zwalczanie chwastów obecnie w uprawie kukurydzy na ziarno preferuje się wykonanie dwóch zabiegów. Jeden to zabieg doglebowy, a drugi nalistny lub dobranie i połączenie środków ochrony roślin tak, by obydwa zabiegi zostały wykonane wspólnie.
W uprawie kukurydzy na ziarno do najgroźniejszych szkodników należą ploniarka zbożowa, mszyce, wciornastki i omacnica prosowianka. Lokalną szkodliwością odznaczają się rolnice i drutowce. Gatunkiem, który rozszerza zasięg występowania i powoduje spore straty w uprawie kukurydzy jest stonka kukurydziana. Możliwości zwalczania szkodników kukurydzy jest mocno ograniczona ze względu na wycofanie pewnych substancji czynnych z rejestru, a poza tym niezbędny jest odpowiedni opryskiwacz, którym będzie można wykonać zabiegi w późniejszych fazach rozwoju roślin. Jednym z najważniejszych zabiegów wykonywanych w kukurydzy jest zwalczanie omacnicy prosowianki. W zależności od stopnia zagrożenia ze strony gąsienic, wykonuje się nawet dwa zabiegi.
Kukurydza zarówno w uprawie na ziarno jak i na kiszonkę ma duże potrzeby pokarmowe jeżeli chodzi o mikroelementy. Do najważniejszych składników pokarmowych należą: cynk, mangan, bor i miedź. Cynk jest najważniejszym mikroelementem w uprawie kukurydzy na ziarno. Biorąc udział w syntezie auksyn stymuluje rozwój systemu korzeniowego. Kukurydza lubi nawożenie borem. Niedobór boru w okresie kwitnienia zakłóca formowanie kolb i ma wpływ na zaziarnienie szczytów kolb. Miedź i mangan są ważnymi mikroelementami w procesach fotosyntezy. Najefektywniejszą metodą uzupełnienia mikroelementów w uprawie kukurydzy na ziarno jest nawożenie dolistne.
Ważnym elementem w uprawie kukurydzy na ziarno jest optymalny i efektywny termin zbioru. Istotne jest wybranie momentu, w którym w trakcie kombajnowania będą najniższe straty, a wilgotność zbieranego ziarna pozwoli na ograniczenie kosztów związanych z suszeniem ziarna.
