Uprawa pomidorów pod osłonami

Uprawa pomidorów w Polsce zajmuje pierwsze miejsce pod względem powierzchni wszystkich warzyw uprawianych pod osłonami. Główny wpływ na plony wywierają wówczas czynniki agrotechniczne oraz jakość odmian.

Wybór odmiany pomidora zależy od możliwości przestrzennych pomieszczenia, cyklu produkcji i zapotrzebowania konsumenta. Bardzo ważnym czynnikiem jest wykorzystanie cech odporności odmiany na choroby oraz szkodniki. Przed wprowadzeniem nowych odmian do uprawy należy poznać ich wymagania agrotechniczne, aby uniknąć błędów uprawowych.

Czynniki agrotechniczne
Pomidor jest rośliną o wysokich wymaganiach cieplnych, wrażliwą na chłody i przymrozki. Optymalna temperatura wzrostu mieści się w granicach 22-27ºC w dzień i 17-21ºC w nocy. Roślina silnie reaguje na natężenie światła, dlatego jej uprawa w warunkach niedoboru światła powoduje słaby wzrost, późne wytwarzanie gron kwiatowych oraz słabe kwitnienie i wyciąganie się łodyg. Optymalna wilgotność względna powietrza dla pomidorów wynosi 60-65%. Przy wyższej pyłek nie pyli się, a przy niższej kiełkowanie jest utrudnione. Zbyt wysoka wilgotność sprzyja również występowaniu chorób grzybowych, a zbyt niska powoduje atakowanie roślin przez przędziorki i mszyce.

Optymalna temperatura podłoża wynosi 15 – 18ºC. Niska temperatura hamuje wzrost systemu korzeniowego i sprzyja rozwojowi chorób grzybowych i bakteryjnych. Podłoże powinno mieć wilgotność w granicach 70-85%. Niedobór w nim wody powoduje zrzucanie zawiązków i kwiatów i jest jednym z czynników wywołujących suchą zgniliznę wierzchołkową owoców. Natomiast wahania wilgotności podłoża w okresie owocowania powodują pękanie owoców.

Pomidory nie są wrażliwe na zakwaszenie ziemi, prawidłowo rosną na glebach o odczynie lekko kwaśnym przy pH od 5,5 do 6,5. Ze względu na szybki wzrost i długi okres produkcji wymagania pokarmowe roślin są wysokie. Optymalna dla ich wzrostu zawartość składników pokarmowych w glebie wynosi 90-120 N, 60-80 P, 200-250 K, 60-80 Mg oraz 1200-1500 Ca.

Przygotowanie rozsady
Okres produkcji rozsady trwa 6-8 tygodni. Do tuneli nie ogrzewanych, w których pomidory sadzi się na miejsce stałe w końcu kwietnia lub na początku maja, nasiona należy wysiewać około 10-15 marca. Podłoże do wysiewu powinno być odkażone, a nasiona wysiewa się rzędowo i przykrywa warstwą piasku, lub podłoża, o grubości 0,5cm. Dla zmniejszenia parowania skrzynki można przykryć szkłem lub folią.

Optymalna temperatura od wysiewu do skiełkowania wynosi 25-26ºC, a po wzejściu i rozłożeniu liścieni 20ºC w dzień i 16ºC w nocy. Około 2 tygodnie po wysianiu nasion – gdy siewki mają wykształcone liścienie i ukazuje się liść właściwy – rośliny pikujemy do skrzynek (rozstawa 5×5) na taką głębokość, aby odległość liścieni od powierzchni podłoża wynosiła około 1cm. Po następnych 2 tygodniach – gdy siewki mają 3 liście – sadzi się je do doniczek o średnicy 8-10cm.

Najlepszym podłożem do produkcji rozsady jest torf o pH 6,0-6,3. Dobrze przygotowana rozsada doniczkowa powinna mieć przerośniętą bryłę korzeniową i wysokość 18-30cm oraz 5-8 dobrze rozwiniętych liści i średnicę łodygi 4-7mm.

Metody uprawy
Uprawa w gruncie daje dobre wyniki, gdy podłoże w tunelu jest przepuszczalne i wolne od patogenów. Aby poprawić jego zdolność sorbcyjną, należy dać dobrze rozłożony obornik w dawce 10-20 kg/m². Nawozy fosforowe i potasowe stosuje się przed głębokim spulchnieniem gleby. Do tak przygotowanego podłoża wysadza się rozsadę tak, aby na 1m² powierzchni ogólnej tunelu przypadało 3-3,5 rośliny.

Druga metoda uprawy to uprawa w pierścieniach. Pozwala ona na utrzymanie wyższej temperatury podłoża – szczególnie w początkowym okresie po posadzeniu roślin. Pierścienie o średnicy 20-22 cm wypełnia się podłożem i ustawia bezpośrednio na glebie. Podłożem do pierścieni jest najczęściej odkwaszony i nawożony torf o pH 6-6,3.

Trzecią metodą uprawy jest uprawa na balotach słomy, które układa się w dołki o głębokości 10 cm – jeden obok drugiego – i nawilża podlewając małymi dawkami wody przez 2-3 dni. Następnie dodaje się, rozsypując równomiernie na powierzchni, około 2kg saletry amonowej na 100kg suchej słomy i wymywa słabym strumieniem wody. Po 2-3 dniach dodaje się 0,8kg superfosfatu potrójnego, a po następnych 2-3 dniach 0,8kg saletry potasowej, 1kg saletry wapniowej i 0,3kg siarczanu magnezu. Po około tygodniu można przykryć słomę niewielką ilością podłoża i ustawiać pierścienie z sadzonkami.

Zabiegi pielęgnacyjne i zbiór
Po posadzeniu na miejsce stałe rośliny należy obficie podlać, a następnie nie podlewać przez dwa tygodnie, aby wytworzyły silny system korzeniowy. Pomidory należy nawadniać rzadziej, ale intensywnie. Najlepszym systemem nawadniania jest nawadnianie kropelkowe.

Nawożenie azotem rozpoczyna się po trzech tygodniach od posadzenia roślin na miejsce stałe – w uprawach glebowych saletrą amonową, a w bezglebowych – saletrą wapniową. Wskazane jest kilkakrotne opryskiwanie roślin 0,5% roztworem saletry wapniowej.

Zapotrzebowanie na potas wzrasta w okresie intensywnego wzrostu. Pierwiastek ten wpływa korzystnie na wybarwianie i dojrzewanie owoców. Natomiast całą część fosforu podaje się przed posadzeniem. W przypadku braku wapnia oraz mikroskładników stosujemy dolistne opryskiwanie nawozami zawierającymi brakujący składnik.

Na prawidłowe wiązanie owoców mają wpływ temperatura oraz wilgotność powietrza. W celu zwiększenia liczby zawiązanych owoców wykonuje się zapylanie preparatem Betoxon, jednak najlepsze efekty zapylania uzyskuje się za pomocą trzmieli.

W uprawie tunelowej prowadzi się pomidory na jeden pęd, a wyrastające pędy boczne usuwa się przez cały okres uprawy. Na 7 tygodni przed zakończeniem uprawy ogławia się rośliny. W przypadku wystąpienia objawów chorobowych lub szkodników należy stosować środki ochrony roślin zgodnie z zaleceniami. W przypadku wystąpienia szkodników najbardziej bezpieczne jest stosowanie walki biologicznej.

Owoce pomidora zbiera się 2-3 razy w tygodniu, kiedy są „zapalone” – przyspiesza to dorastanie i dojrzewanie pozostałych pomidorów na roślinie. Zbiór powinien być przeprowadzony w godzinach rannych. Pomidory szybko dojrzewają w temperaturze 25ºC, a w temperaturze poniżej 12ºC następuje zahamowanie dojrzewania.

Źródło: Artur Grygiel, TZD Przysucha, Mazowiecki Ośrodek Doradztwa Rolniczego, www.modr.mazowsze.pl, fot. sxc.hu