WPR siłą napędową rolników!

Objęcie polskiego sektora rolnego i obszarów wiejskich instrumentami polityk unijnych, szczególnie WPR, przyniosło wiele pozytywnych zmian zarówno w sferze realnej, finansowo-instytucjonalnej, jak i w świadomości mieszkańców obszarów wiejskich – podaje raport „Polska Wieś 2012”.

W latach 2004–2013 Polska doświadcza historycznego wzrostu funduszy na rolnictwo i rozwój obszarów wiejskich, który spowodował z jednej strony wzrost dochodowości w rolnictwie, a z drugiej – poprawę warunków życia mieszkańców wsi. Dzięki instrumentom wsparcia WPR na obszary wiejskie trafiło ponad 117 mld zł, choć znaczną część tej sumy przejęły inne sektory gospodarki w postaci wydatków na zakup dóbr i usług dokonywanych przez beneficjentów wsparcia WPR.

Ponad połowę płatności na rzecz beneficjentów WPR stanowiły wypłaty zasilające bezpośrednio dochody rolników z tytułu płatności bezpośrednich, które stały się najbardziej rozpowszechnioną formą pomocy. Jest to najbardziej dochodotwórczy z instrumentów WPR, który m.in. spowodował, że dotacje w 2011 roku stanowiły około 60% dochodów rolniczych.

Jednocześnie wiele badań wskazuje, że znaczną część środków pochodzących z płatności bezpośrednich przeznacza się na finansowanie bieżących wydatków produkcyjnych (nawozy, paliwa, środki ochrony roślin, spłatę kredytów) i na inwestycje w gospodarstwach. Pomimo dokonujących się przemian w zakresie struktury agrarnej w Polsce liczba gospodarstw rolnych powyżej 1 ha nadal stanowi ponad 12,7% ogółu gospodarstw rolnych we Wspólnocie, nadal też produktywność pracy w rolnictwie stanowi zaledwie 26% poziomu przeciętnego w UE27 i tylko 14,8% produktywności pracy rolnictwa UE1544.

Wadliwość struktury polskiego rolnictwa jest pochodną niewykorzystanych i zbędnych zasobów pracy w rolnictwie. Dlatego prawdziwym wyzwaniem na najbliższe lata dla polityki wobec obszarów wiejskich jest uruchomienie działań służących tworzeniu pozarolniczych miejsc pracy. Należy dążyć do zwiększania alokacji środków publicznych na ten cel, która w PROW 2007–2013 była na stosunkowo niskimi poziomie (19,9%) wobec funduszy przeznaczanych na to w innych krajach unijnych (dla porównania w Holandii udział osi 3 wyniósł 29,6%, a w Niemczech 27,4%45). Kolejnym wyzwaniem jest przeciwdziałanie dalszej polaryzacji przestrzennej pomiędzy obszarami bogatymi i biednymi. Obszary bogate rozwijają się dzięki wykorzystaniu swojego potencjału i koniunktury gospodarczej, natomiast obszary biedy (zwane również „obszarami problemowymi”) z różnych przyczyn pozostają w zastoju46. Obecnie stosowane instrumenty, które miały sprzyjać konwergencji regionów, nie są w stanie powstrzymać tej polaryzacji.

W opinii autorów raportu Kurs na innowacje  "Jak wyprowadzić Polskę z rozwojowego dryftu?:  polityka rozwoju musi umiejętnie pogodzić domenę rynku i domenę publiczną, połączyć rynkową konkurencję i partnerskie zarządzanie publiczne oraz wdrożyć wielopoziomowe współzarządzanie realizowane za pośrednictwem nowoczesnego modelu rozwoju („ekonomia sieci”). Jednocześnie autorzy raportu wskazują, że wielopoziomowe współzarządzanie jest trudnym mechanizmem koordynacji działań autonomicznych i współzależnych podmiotów. Jego wykorzystywanie wymaga instytucjonalnej zdolności do posługiwania się równolegle różnymi instrumentami: nie tylko przymusem czy pieniądzem (czyli środkami twardymi), ale także sensem i wzajemnym zobowiązaniem (czyli środkami miękkimi).

Czytaj także:
Rolnicy chcą płacić więcej za ubezpieczanie swojego mienia!
Nowa strategia i więcej pieniędzy na promowanie żywności!
 

Zasadne i pilne wydaje się pytanie, czy decydenci w obszarze polityki rozwoju i polityki wobec obszarów wiejskich będą w stanie właściwie podejść do współczesnych tendencji rozwojowych i przezwyciężyć przejawy słabego prowadzenia i ewaluacji tej polityki, aby zwiększyć efekty adekwatnie do wartości funduszy alokowanych na jej realizację.

Źródło: Raport „Polska Wieś 2012”
Redakcja AgroNews, fot. sxc.hu