Utrzymanie prawidłowego odczynu gleby jest zadaniem bardzo trudnym i wymagającym uwzględnienia następujących czynników (W. Grzebisz 2008):
- oceny konieczności wapnowania;
- wyznaczenia optymalnej dawki wapna;
- wyznaczenia optymalnego terminu zabiegu;
- wybór wapna nawozowego;
- ustalenia sposobu aplikacji wapna.
Procedura postępowania uwzględniająca w/w czynniki powinna obejmować następujące kroki:
1. W prawidłowy sposób pobierz próbkę gleby z pola.
2. Razem ze swoim doradcą na podstawie uzyskanych wyników badania gleby obliczcie dawkę wapna nawozowego na określone powierzchnie.
3. Dla celów doradztwa nawozowego wprowadzono pojęcie tzw. potrzeb wapnowania. W pojęciu tym uwzględniona jest jednocześnie kategoria agronomiczna gleby i jej odczyn zgodnie z klasyfikacją podaną w tabeli 1.
Tabela 1. Potrzeby wapnowania na gruntach ornych (M.Fotyma, S.Zięba 1988)
.jpg)
4. Następnie w oparciu o ustaloną dla danej gleby klasę potrzeb wapnowania określamy zalecaną dawkę wapna (wyrażoną w formie tlenku wapnia CaO) (tab. 2).
Tabela 2. Zalecane dawki nawozów wapniowych w przeliczeniu na Cao w Mg·ha-1
(dawniej t/ha)
5. Dobierzcie odpowiednią formę nawozów wapniowych do składu granulometrycznego gleby (kategorii agronomicznej gleb). Generalnie gleby możemy podzielić na lekkie i ciężkie. Formę tlenkową zastosujemy na glebę ciężką, natomiast węglanową na glebę lekką.
6. Jeżeli odczyn gleby jest bardzo kwaśny i wapnowanie jest określone wg oceny potrzeb wapnowania jako konieczne nie powinniśmy zastosować w pierwszym roku całej dawki wynikającej z obliczeń. Korzystnie jest podzielić na dwie części. Lekarstwa przepisanego nam przez lekarza też nie stosujemy jednorazowo, a dzielimy na dawki. Potrzeba rozdzielenia dawki wapna pozwoli na zachowanie równowagi biologicznej w glebie. Wartość pH decyduje o tym co w glebie żyje i kształtuje środowisko życia rośliny uprawnej.
7. Dobór terminu wysiewu wapna nawozowego. Zalecenia podano w tabeli 3.
Od roku 2017 propagujemy zimowe wapnowanie gleb, niewielka warstwa śniegu przed spodziewaną odwilżą zapobiega wywianiu wapna (W. Grzebisz 2016). Stosowanie wapna w okresie zimowym spowodowane jest m.innymi wykorzystaniem większej ilości czasu na tego rodzaju zabiegi agrotechniczne o tej porze roku.
8. Gleba przeciwstawia się zmianom pH roztworu glebowego, podobne procesy zachodzą w organizmie człowieka, krew (osocze) w zdrowym ciele ma pH w 7,4, jest to warunek że wszystkie procesy fizjologiczne będą zachodziły prawidłowo. Zjawisko to nazywamy buforowością gleby. W efekcie proces odkwaszania gleby zachodzi w okresie kilku lat, w drugim roku po wapnowaniu możemy zauważyć zmiany wartości pH, szybkość będzie zależała od jakości granulometrycznej gleby (ciężka lub lekka).
9. Zadaniem wapnowania gleby jest wymiana jonów kwaśnych (H+) na zasadowe głównie wapń (Ca2+). Możemy glebę porównać do gigantycznego magazynu, którego półki wypełnione są w przeważającej ilości jednymi albo drugimi jonami. Wapnowania nie wymagają gleby których magazyn (kompleks sorpcyjny gleby) w 65% jest wypełniony kationami: wapnia Ca2+ magnezu w 10%, potasu K+ w 5%, a tylko wodorem H+ w 20%.
10. W przypadku wapna węglanowego należy zwrócić uwagę na parametr, który jest bardzo istotny, ale sprzedawca nie ma obowiązku go podawać, tj. tzw. reaktywność. Parametr ten pokazuje z jaką szybkością wapń zawarty w wapnie nawozowym będzie reagował chemicznie z innymi związkami i pierwiastkami zawartymi w glebie. Szukajmy wapna węglanowego o reaktywności w granicach 90% i dodatkowo bardzo mocno rozdrobnionego —im drobniejsze tym lepsze.
11. Im młodsze tym szybsze —wapienie wytworzone w okresie geologicznym jury i kredy są miękkie i porowate, nawozy wapniowe z takich złóż cechuje szybkie i dobre działanie odkwaszające. Niestety kreda ma jedną wadę, jest droga, a jej cena dodatkowo rośnie gdy jest granulowana.
12. Należy zawsze przed podjęciem decyzji o zastosowaniu różnego rodzaju polepszaczy glebowych sprawdzić pH gleby i dopiero po doprowadzeniu do poziomu prawidłowego rozważyć stosowanie tych specyfików. Bardzo często odpowiednie pH przywraca życie glebie na poziomie mikroorganizmów co przedkłada się na wyższe plony.
13. Od jesieni roku 2017 wdrażamy na terenie powiatu brzeskiego system wapnowania wapnem węglanowym, pylistym o bardzo wysokiej reaktywności, w cenie usługi zawarty jest koszt wapna nawozowego wraz z usługą. Przedsięwzięcie to realizujemy we współpracy z firmą „POLTOR” należącą do panów Jarosława i Mariana Kuźmińskich. Bliższych informacji można uzyskać pod numerem telefonu 146630183 w biurze powiatowym MODR w Brzesku.
14. Do wapnowania stosujemy nawóz wapniowy z Kopalni Wapienia Czatkowice, jest to wysoko reaktywne wapno węglanowe dostarczane bezpośrednio na pole rolnika w specjalistycznych cysternach i automatycznie ładowane na rozrzutnik.
15. Innowacyjna metoda wapnowania gleb została opisana w publikacji pt. „Budowa materii organicznej w oparciu o innowacyjne metody agrotechniczne —zalecenia dla praktyki rolniczej — Konary 2106”, którą można otrzymać w siedzibie Małopolskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego (MODR) w Karniowicach lub w biurze powiatowym MODR w Brzesku ul. Okocimska 5, tel. 146630183.
Andrzej Gmiąt
