Żyto mieszańcowe GPS źródłem biogazu i kiszonki

Żyto na ogół uprawia się w warunkach mniej sprzyjających uprawie innych gatunków zbóż. Wynika to z jego większej odporności na mrozy, mniejszych wymagań glebowo-cieplnych, większej zdrowotności i odporności na suszę czy niedobór składników pokarmowych.

Znaczący postęp w hodowli żyta ozimego osiągnięto poprzez stworzenie odmian mieszańcowych, które cechują się wysokim potencjałem plonowania. Hybrydy w porównaniu do odmian populacyjnych lepiej znoszą skrajne warunki atmosferyczne i glebowe, efektywniej wykorzystują składniki odżywcze, w szczególności zaś azot. Dodatkową zaletą żyta mieszańcowego jest także wysoka mrozoodporność (bez okrywy śnieżnej wytrzymuje mrozy dochodzące do minus 30ºC). Ponadto toleruje okresowe susze, gdyż posiada bardzo silnie rozwinięty system korzeniowy i może pobierać wodę z głębszych warstw gleby niż pozostałe gatunki zbóż. Według badań porównawczych COBORU średni plon ziarna hybryd jest nawet o 20% wyższy w stosunku do średniego plonu odmian liniowych.

Obok tradycyjnych kierunków użytkowania żyta coraz częściej wykorzystuje się je do produkcji biogazu i jakościowej kiszonki. Stosunkowo niskie koszty uprawy, wysoki potencjał plonotwórczy, odporność na suszę, a także wczesne i intensywne tworzenie biomasy sprawiają, iż jest to roślina bardzo atrakcyjna dla celów paszowo-energetycznych. Tradycyjnie, od lat do produkcji kiszonki i biogazu stosuje się kukurydzę.

Jednak doświadczenia z ubiegłego sezonu, kiedy mieliśmy do czynienia z suszą meteorologiczną, glebową oraz rolniczą, która przyczyniła się do znacznych strat w plonie (w skali kraju plony kukurydzy były niższe o ponad 30%) sprawiły, iż coraz więcej producentów interesuje się uprawą żyta mieszańcowego na cele paszowo-energetyczne. Wartość kiszonek z żyta hybrydowego ma zbliżoną wartość pokarmową do kiszonki kukurydzy. Cechują się co prawda nieco mniejszą wartością energetyczną, zawierają jednak więcej białka. Ponadto poprawiają strukturę fizyczną dawki pokarmowej. W polskich warunkach kiszonka z kukurydzy nie jest najbardziej rentownym i preferowanym wsadem dla biogazowni rolniczej. Dla celów energetycznych, żyto mieszańcowe GPS ma większą wydajność biogazową liczoną z jednostki materii organicznej w porównaniu do kiszonki kukurydzy. Ponadto z badań przeprowadzonych przez Zakład Energetyki Systemów Rolnictwa Instytutu Inżynierii Rolniczej UP w Poznaniu, wynika, iż dodatek żyta hybrydowego GPS do kiszonki z kukurydzy przeznaczonej do fermentacji podnosił zarówno wydajność  biogazową, jak i metanową (najlepsze efekty uzyskiwano przy 40% dodatku żyta GPS). Dodatkowym atutem kiszonki z żyta hybrydowego jest podnoszenie ilości metanu w biogazie. Jest to nadzwyczaj ważne z punktu widzenia wartości energetycznej produkowanego biogazu – zwiększa rentowność biogazowni.

Substratami do produkcji biogazu z żyta hybrydowego mogą być kiszonki z całych roślin – GPS lub też samo ziarno. Przy wyborze odmian hybrydowych mamy możliwość uzyskania najwyższego plonu suchej masy z jednostki powierzchni. Na cele energetyczne mogą być one bardzo ciekawą alternatywą dla kukurydzy, szczególnie w regionach bardziej suchych i chłodniejszych. Jako dodatkowy substrat do produkcji biogazu zapewniają całoroczne zaopatrzenie biogazowni, szczególnie w latach, w których występują susze. Żyto na GPS należy zbierać w fazie dojrzałości mlecznej i woskowej. Przykładem odmiany, która jest świetnym surowcem na tego typu kiszonkę jest SU Drive F1. Badania nad nią potwierdzają jej wysoką wartość energetyczną oraz możliwość  zastosowania jako paszy objętościowej. Jest to bardzo zrównoważony mieszaniec o stabilnym i wysokim potencjale plonowania, czego dowodzą wyniki doświadczeń i praktyka rolnicza. Kiszonka GPS z tej odmiany może być substratem wykorzystywanym w biogazowniach rolniczych oraz jakościową paszą objętościową – w regionach, gdzie istnieje ryzyko uprawy kukurydzy, żyto hybrydowe może stanowić cenne uzupełnienie pasz objętościowych w gospodarstwie.

Należy pamiętać, iż według założeń Komisji Europejskiej w przyszłości 60% energii z OZE ma być wytwarzanych z biomasy. Najważniejszym produktem ma być biogaz. W naszym kraju, z uwagi na warunki klimatyczne biomasa także będzie głównym surowcem do produkcji energii z odnawialnych źródeł energii. Rząd wspiera budowę biogazowni. Dodatkowym atutem z posiadania biogazowni dla rolników jest możliwość utylizacji odpadów umożliwiająca uzyskanie dodatkowego źródła dochodu.

Anna Rogowska, fot. flickr.com/Make it Kenia