Jedną z najcenniejszych roślin pastewnych, bo dającą wysokie plony zielonej masy (nawet do 60t/ha) i posiadającą wysokie walory pokarmowe jest lucerna. Wykorzystuje się ją z powodzeniem w żywieniu bydła – jako wysokobiałkową paszę objętościową. Roślina ta doskonale nadaje się do uprawy na terenie całego kraju, za wyjątkiem strefy nadmorskiej i gór. Ze względu na wytwarzanie głębokiego systemu korzeniowego, lucerna sprawdza się na stanowiskach suchszych, gdzie uprawa koniczyny czerwonej może być zawodna. Tylko młode siewki są wrażliwe na brak wody (dopóki nie rozwiną systemu korzeniowego).
Ważnym czynnikiem decydującym o powodzeniu uprawy jest odczyn gleby – powinien on mieć pH w granicach 6 – 7,5. Dlatego niezbędnym zabiegiem przed zasiewem jest uregulowanie odczynu odpowiednio do rodzaju gleby, na której uprawiana będzie roślina.
W Polsce do krajowego rejestru roślin uprawnych wpisane są 22 odmiany lucerny siewnej i 2 odmiany lucerny mieszańcowej. Odmiany lucerny siewnej mają większe wymagania dotyczące warunków glebowych, termicznych i wilgotnościowych, natomiast odmiany lucerny mieszańcowej cechuje wyższa zimotrwałość oraz wytrzymałość na okresowe posuchy.
Lucerna nie powinna być użytkowana dłużej niż trzy lata, ponieważ rozwój chorób, szkodników i chwastów powoduje znaczny spadek plonu.
Rola pod uprawę wymaga odpowiedniego przygotowania z zastosowaniem orki głębokiej w okresie jesieni i przedsiewnych uprawek wiosennych, takich jak włókowanie, bronowanie oraz wałowanie zapewniające odpowiednie wyrównanie pola i równomierne umieszczenie nasion w glebie. W przypadku siewu letniego, po wcześnie schodzącym przedplonie stosujemy orkę siewną oraz zespół uprawek przedsiewnych.
Ustalenie prawidłowych dawek nawożenia powinno wynikać z wyników analizy gleb oraz zależeć od tego czy lucerna wysiewana jest w siewie czystym czy też w roślinę ochronną. Zazwyczaj stosuje się następujące dawki NPK (przy siewie czystym, w pierwszym roku): 20 kg N/ha, 60-100 kg P2O5/ha i 80-140 kg K20/ha, a przy siewie w roślinę ochronną: 60 kg N/ha, 80-120kg P2O5/ha i100-160 kg K20/ha.
W kolejnych w latach stosujemy tylko nawozy fosforowo-potasowe, w dawkach jak przy siewie czystym pod pierwszy i drugi pokos.
Spośród mikroelementów istotną rolę pełnią bor i molibden. Bor odpowiedzialny jest za prawidłowy wzrost lucerny, molibden zaś niezbędny jest w rozwoju bakterii brodawkowych odpowiedzialnych za asymilacje azotu. Niedobór tych pierwiastków należy uzupełnić w postaci dokarmiania dolistnego plantacji.
Do wysiewu lucerny należy zastosować materiał kwalifikowany, zaprawiony środkiem grzybobójczym oraz – bezpośrednio przed siewem – szczepionkę bakteryjną „nitraginę". Ilość wysiewu nasion dla siewu czystego wynosi od 10 do 15 kg oraz 15 -20 kg dla wsiewki w roślinę ochronną. Rozstaw rzędów, przy siewie na paszę, powinien wynosić od 10 -15 cm a głębokość siewu 1-2 cm.
W ochronie plantacji przed chwastami można stosować takie środki jak Kerb 50 WP, Asulox 400 SL. Ważnym zabiegiem w pielęgnacji jest bronowanie, które wykonywać należy wczesną wiosną lub po skoszeniu lucerny.
Pierwsze koszenie, w roku siewu, należy wykonać nie wcześniej niż w pełni kwitnienia, aby nie osłabić rozwoju systemu korzeniowego. W kolejnych latach ilość i terminy koszenia ustala się w zależności od przeznaczenia plonu.
Aby uzyskać wysokobiałkowy susz, należy wykonać zbiór zielonki w fazie formowania pąków kwiatowych. Przy zbiorze z przeznaczaniem na siano, pokosy zbieramy w fazach od pełni pąkowania do początku kwitnienia.
Wysokość koszenia nie powinna być niższa niż 5 – 7cm, a przy ostatnim pokosie należy pozostawić ścierń na wysokości ok. 10 cm (sprzyja to utrzymaniu pokrywy śnieżnej i zapobiega wymarzaniu).
Do użytkowania pastwiskowego należy przeznaczyć zasiewy lucerny w mieszankach z przewagą traw. Pasza taka zapewnia korzystny stosunek włókna do białka oraz zapobiega wzdęciom zwierząt. Jednak takie zasiewy możemy zacząć użytkować pastwiskowo dopiero w roku następnym po zasiewie. Komponenty trawiaste mieszanek powinny być dopasowane do warunków siedliskowych i wilgotnościowych. Dla rejonów o mniejszych ilościach opadów oraz gleby o niższej klasie bonitacyjnej, polecany jest rajgras wyniosły, kupkówka pospolita, stokłosy. Na glebach zwięźlejszych lepiej sprawdzają się tymotka łąkowa, kostrzewa łąkowa i festulolium.
Źródło: Robert Strzelecki, TZD Żuromin, Mazowiecki Ośrodek Doradztwa Rolniczego, www.modr.mazowsze.pl, fot. sxc.hu
