W Polsce średnia kwota płatności bezpośrednich w przeliczeniu na hektar za 2023 r. wynosi ok. 246,8 EUR (tylko środki UE). Dodatkowo Polska stosuje przejściowe wsparcie krajowe (PWK) finansowane z budżetu krajowego. W kampanii 2023 r. pula środków przeznaczona na ten cel wynosi ok. 178,06 mln EUR.
Pula środków na płatności za 2023 r.
Uwzględniając PWK łączna pula środków na płatności za 2023 r. wynosi ok. 3,67 mld EUR, a średnia stawka płatności w przeliczeniu na hektar wynosi ok. 259,4 EUR. Ta średnia stawka jest wyższa od średniej dla UE-27 (wg szacunków ok. 256,4 EUR/ha) oraz zbliżona do średniej w Niemczech (wg szacunków ok. 264,7 EUR/ha).
Znaczne różnice w poziomie wsparcia w przeliczeniu na hektar występują nie tylko pomiędzy państwami członkowskimi UE, ale także pomiędzy regionami w niektórych państwach członkowskich, co wynika ze stosowania różnych modeli systemu płatności bezpośrednich.
Ukierunkowanie wsparcia na gospodarstwa małe i średnie
W ramach obowiązującego w Polsce systemu wsparcia bezpośredniego funkcjonuje szereg mechanizmów, które służą lepszemu ukierunkowaniu wsparcia na gospodarstwa małe i średnie, a więc gospodarstwa w znacznej części odpowiadające definicji gospodarstwa rodzinnego. Stosowane są limity w ramach niektórych płatności. Znaczna grupa rolników oprócz płatności podstawowych otrzymuje również płatności związane z produkcją. Płatności te przyznawane są do sektorów, które mają szczególne znaczenie ze względów społeczno-ekonomicznych lub środowiskowych i mają na celu pokonanie napotykanych przez sektor trudności takich, jak spadek produkcji, czy ryzyko zaprzestania produkcji. W rezultacie płatności te zapewniają utrzymanie potencjału produkcyjnego rolnictwa i aktywności gospodarczej na obszarach wiejskich, a także sprzyjają zachowaniu różnorodności biologicznej i przyrodniczej. Jest to instrument wsparcia o dużym znaczeniu w systemie wsparcia gospodarstw rodzinnych. Polska jest jednym z państw członkowskich UE, które w jak największym zakresie stara się wykorzystać to wsparcie – corocznie ponad 500 mln EUR przeznaczane jest na 4 sektory produkcji zwierzęcej: młode bydło, krowy, owce, kozy oraz na 9 sektorów produkcji roślinnej: rośliny strączkowe na nasiona, rośliny pastewne, chmiel, buraki cukrowe, ziemniaki skrobiowe, pomidory, truskawki, len, konopie włókniste. Dla porównania Niemcy realizują płatności związane z produkcją tylko w 2 sektorach (płatności do zwierząt) i planują przeznaczenie na ten cel średnio ok. 86 mln EUR/rok.
Porównanie stawek płatności
Porównując zatem stawki płatności w Polsce ze stawkami w innych państwach członkowskich UE za 2023 r., a także terminy realizacji płatności, należy mieć na uwadze rodzaje wdrożonych instrumentów wsparcia, różnice w warunkach przyznawania tego wsparcia, czy liczbę rolników objętych wsparciem (ok. 1,24 mln w Polsce i ok. 0,3 mln w Niemczech). Ze względu na wiele rodzajów płatności bezpośrednich (niektóre są fakultatywne dla państw członkowskich), wiele stawek płatności oraz różnego rodzaju limity i wyłączenia w ramach niektórych płatności, porównywanie jedynie stawek wybranych, podstawowych instrumentów wsparcia może wprowadzać w błąd.
