Integrowana przyszłość ochrony roślin

Pojęcie integracji pojawiło się w ochronie roślin w 1959 roku i było odpowiedzią nauki na krytykowane, masowe stosowanie chemicznych środków ochrony roślin oraz niekorzystne efekty uboczne tego stosowania. Należy pamiętać, że po II Wojnie Światowej rozpoczęto masową produkcję oraz stosowanie DDT, innych środków z grupy chlorowcopochodnych, a także rozpoczęto prace nad wykorzystaniem owadobójczych właściwości środków fosforoorganicznych.
 

Znacznemu rozwojowi uległa także produkcja herbicydów. Rozwojowi chemicznej ochrony roślin towarzyszył społeczny entuzjazm i wiara, iż metoda chemiczna pozwoli rozwiązać wszystkie problemy ochrony roślin. Jednak po zaobserwowaniu ujemnych skutków stosowania chemicznych środków ochrony roślin wyrażających się negatywnym wpływem na człowieka i środowisko, brakiem selektywności, uodparnianiem się organizmów szkodliwych i rosnącymi kosztami ochrony przedstawienie integrowanej koncepcji ochrony roślin było ważną propozycją i nowym podejściem do ograniczania strat w rolnictwie. Początkowo koncepcja integrowanego zwalczania zakładała połączenie metody chemicznej i biologicznej w zwalczaniu szkodników.

W 1976 roku na Światowym Kongresie Entomologicznym w Tokio integracja została przyjęta, jako oficjalna koncepcja ukierunkowania badań i rozwoju ochrony roślin. Wówczas integrowana ochrona roślin posiadała w swoich założeniach połączenie wszystkich dostępnych metod w zwalczaniu wszystkich organizmów szkodliwych.
Pojęcie integrowanej ochrony roślin nie jest zatem pojęciem nowym a w wielu artykułach naukowych i popularno-naukowych można znaleźć obszerne opracowanie na ten temat. Niestety wiele czynników wpłynęło na to, że obecnie integrowane programy ochrony są stosowane w ograniczonym zakresie, a pozytywnymi przykładami są uprawy szklarniowe oraz sady, gdzie integrowane programy ochrony są stosowane powszechnie.

Według Międzynarodowej Organizacji Biologicznego Zwalczania (IOBC), „Integrowana ochrona roślin to zwalczanie organizmów szkodliwych przy użyciu wszystkich dostępnych metod zgodnie z wymaganiami ekonomicznymi, ekologicznymi i toksykologicznymi, które dają pierwszeństwo naturalnym czynnikom i ekonomicznym progom zagrożenia.” Natomiast według (FAO) „Integrowana ochrona roślin to wykorzystanie wszystkich dostępnych metod i technik z zachowaniem ochrony środowiska w celu utrzymania populacji agrofaga na poziomie, który nie zagraża spowodowaniu nieakceptowanych ekonomicznie uszkodzeń lub strat.”

Obie definicje bardzo wyraźnie wskazują na podstawowy cel integrowanej ochrony roślin, jakim jest kompleksowe wykorzystanie wszystkich dostępnych metod ze szczególnym uwzględnieniem metod nie chemicznych oraz zabezpieczenie dochodowości produkcji. Metodę chemiczną można stosować tylko w przypadku zagrożenia plonu.
Dalszy rozwój integrowanej ochrony roślin w Unii Europejskiej związany jest przede wszystkim z ogólnymi założeniami i polityką Wspólnoty na temat stosowania środków ochrony roślin. Chemiczna ochrona roślin każdego roku wprowadza do środowiska rolniczego wiele tysięcy ton chemicznych substancji czynnych, mogących stanowić zagrożenie dla zdrowia ludzi i środowiska.

Postępujące w Unii nadprodukcja żywności, degradacja środowiska rolniczego a także naciski ze strony wielu organizacji proekologicznych oraz samych konsumentów doprowadziły do zmian w polityce rolnej UE. Na początku lat 90. Ubiegłego stulecia uchwalono Dyrektywę 91/414 EWG zalecającą ponowny przegląd wszystkich stosowanych na terenie Unii substancji czynnych środków ochrony roślin i ponowną rejestrację zgodną z nowymi, bardziej zaostrzonymi wymogami. W wyniku tego przeglądu z ochrony roślin w Unii Europejskiej wycofanych zostało 74% stosowanych wcześniej substancji czynnych.

Mgr inż. Grzegorz Pruszyński
Instytut Ochrony Roślin – Państwowy Instytut Badawczy w Poznaniu
Redakcja AgroNews, fot.:sxc

Przeczytaj cały artykuł