Wieś coraz zamożniejsza!

Analiza danych dotyczących poziomu przeciętnych miesięcznych dochodów rozporządzalnych wskazuje na poprawę sytuacji dochodowej mieszkańców wsi, ale jednocześnie potwierdza utrzymywanie się niekorzystnych dla nich różnic na linii miasto–wieś.

W latach 2000–2011 przeciętny dochód na osobę w Polsce wzrósł z 611 zł w 2000 r. do 1227 zł w 2011 r. Dwukrotny nominalny wzrost dochodu rozporządzalnego na osobę nastąpił zarówno w miastach, jak i na wsi. W stosunku do przeciętnej krajowej (PL) dochód rozporządzalny na wsi (W) był niższy w całym analizowanym okresie o mniej więcej 20%, natomiast w stosunku do przeciętnego dochodu rozporządzalnego w miastach (M) – o ok. 34%.

Należy przy tym zaznaczyć, że w porównaniu z mieszkańcami miast liczących co najmniej 500 tys. ludności poziom dochodu mieszkańców wsi stanowił zaledwie 51% dochodów osiąganych w dużych miastach.

Dochody mieszkańców wsi były najbardziej zbliżone do dochodów mieszkańców miast liczących do 20 tys. mieszkańców, tj. małych ośrodków miejskich, pełniących ważne funkcje także dla mieszkańców wsi. W 2000 r. dochód ten wyniósł 572 zł (wobec 483 zł na wsi), by w 2011 r. wzrosnąć do 1158 zł (975 zł na wsi).

Stały trend wzrostowy dochodu rozporządzalnego na wsi jest zauważalny po wejściu Polski do UE. W 2004 r. dochód wyniósł 556 zł, a w pierwszym roku po akcesji (2005) był o blisko 5% wyższy w ujęciu realnym.

Przez kolejne lata ten wzrost został utrzymany, osiągając najwyższy 10-procentowy poziom roczny w latach 2006–2007. Dynamika realna dochodu na wsi wyniosła w latach 2000–2011 147,6% i była podobna jak w całym kraju, a tylko o 2 punkty procentowe wyższa niż w miastach.

Jak wskazują dane w tabeli, wbrew powszechnym opiniom najniższą dynamikę realną dochodów rozporządzalnych na osobę zanotowano w przypadku, gdy źródłem dochodu była praca w gospodarstwie indywidualnym (106%), a najwyższą – w przypadku pracy na własny rachunek poza gospodarstwem rolnym (205%).

Nie można także nie zauważyć faktu, że odnotowywany stały wzrost miesięcznych dochodów rozporządzalnych na obszarach wiejskich rozpoczął się od bardzo niskiej bazy wyjściowej.  W dochodzie rozporządzalnym na wsi największy udział miały dochody z pracy najemnej oraz z rent i emerytur. Praca w indywidualnym gospodarstwie rolnym nadal pozostaje ważnym źródłem dochodu.

Dopiero na czwartym miejscu znajduje się dochód z pracy najemnej poza rolnictwem, mimo realnego wzrostu dochodów rozporządzalnych w tej grupie społeczno- -ekonomicznej. W analizowanych latach (2000–2012) nastąpiły przesunięcia co do udziałów, a więc i znaczenia, poszczególnych źródeł w strukturze dochodów (rycina 4.8). Zmiany te są powiązane ze zmianami struktury społeczno- ekonomicznej prezentowanymi we wcześniejszej części rozdziału.

Poszukując pierwotnych przyczyn niższych dochodów mieszkańców wsi, w tym rolników, w stosunku do mieszkańców miast, należy zwrócić uwagę na kilka kwestii:
• pracownicy najemni na wsi mają niższe kwalifikacje niż ci zatrudnieni w mieście, co jest pochodną wciąż niższego wykształcenia mieszkańców wsi;
• świadczenia emerytalne i rentowe mieszkańców wsi (KRUS) są niższe w stosunku do pozarolniczych świadczeń pracowniczych (ZUS);
• udział i znaczenie pracy na własny rachunek na wsi są mniejsze niż w mieście (w 2011 r. udział ten wyniósł 7,2% na wsi i 9,6% w mieście)30;
• praca w gospodarstwach rolnych generuje niższe dochody, szczególnie w przeważającej masie drobnych gospodarstw rolnych do 5 ha.

Czytaj także:
Gdzie żyjemy dłużej? Miasto vs wieś!
Uciekamy z miasta na wieś?
Bolączki polskiej wsi

Źródło: Raport „Polska wieś 2014, Raport o stanie wsi”,  Warszawa 2014
Radakcja AgroNews, fot.sxc