Zwalczanie chwastów w kukurydzy. Porady eksperta

Wybór terminu stosowania herbicydów jest podyktowany względami organizacyjnymi, ekonomicznymi, a przede wszystkim środowiskowymi. Wyróżnia się dwie główne grupy herbicydów: do stosowania doglebowego (przed wschodami roślin) oraz wcześnie powschodowego i do stosowania nalistnego (po pełnych wschodach roślin). Uprawy kukurydzy powinny pozostawać wolne od chwastów już od momentu siewu.

NA DOLE ARTYKUŁU ZNAJDUJĄ SIĘ TABELE Z ZALECENIAMI OCHRONY HERBICYDOWEJ KUKURYDZY

Wczesna regulacja zachwaszczenia to podstawa ochrony potencjału plonowania kukurydzy, co wykazały badania własne, wykonane w IHAR-PIB w Radzikowie. W badaniach tych porównano wpływ ochrony z zastosowaniem herbicydu doglebowego i herbicydu powschodowego (nalistnego) na plon ziarna i inne ważne cechy agrotechniczne 10 odmian kukurydzy.  W korzystnych warunkach aplikacji herbicydu doglebowego, przy dobrym uwilgotnieniu gleby, uzyskano średni plon ziarna (10,2 t/ha), o około tonę wyższy, oraz wyższą masę tysiąca ziaren, wyższą masę hektolitra i wyższą masę ziaren z kolby w porównaniu do odchwaszczania powschodowego.

Herbicydy doglebowe należy stosować w warunkach dobrego uwilgotnienia gleby, co umożliwia ich przeniknięcie w głąb. Bardzo ważna jest staranna uprawa gleby, gdyż w grudach znajdują się nasiona chwastów, które nie są zwalczane przez herbicydy, a w okresie dalszej wegetacji, pod wpływem wilgoci, są uwalniane i powodują zachwaszczenie. Herbicydy doglebowe działają na chwasty kiełkujące w glebie, a także na wykiełkowane chwasty. W warunkach suszy skuteczność ich działania jest ograniczona. W warunkach intensywnych opadów mogą być one wymyte zbyt głęboko, co ogranicza ich działanie, lub też może nastąpić zbyt duża koncentracja substancji aktywnej w rejonie korzeni, co powoduje uszkodzenie kiełkujących roślin kukurydzy. W przypadku braku możliwości ich zastosowania (susza glebowa) lub braku skuteczności, zawsze istnieje możliwość zastosowania zabiegu nalistnego.

Herbicydy doglebowe są stosowane do 3 dni po siewie lub bezpośrednio po wschodach kukurydzy, najczęściej od l. lub 2., a w niektórych przypadkach do 3.-4. liścia. Przed wschodami kukurydzy można zastosować szereg herbicydów (Roundup i inne) zawierających substancję aktywną glifosat. Są to herbicydy zarejestrowane specjalnie do kukurydzy lub do stosowania w roślinach rolniczych. Niszczą one wykiełkowane chwasty, jednak należy zachować ostrożność, aby nie uszkodzić kiełkujących roślin kukurydzy.

Obecnie do stosowania doglebowego i wcześnie po wschodach kukurydzy pozostaje kilka substancji aktywnych, a ich liczba może jeszcze ulec zmniejszeniu. Szereg substancji aktywnych herbicydów doglebowych znajduje się na unijnej liście do wycofania: linuron, S-metolachlor, terbutyloazyna, pendimetalina, dimetenamid-P, a także glifosat.

Wadą herbicydów doglebowych jest brak skuteczności w zwalczaniu chwastów jednoliściennych wieloletnich (perz) i dwuliściennych wieloletnich (powój, ostrożeń polny, mniszek lekarski).

Herbicydy nalistne. Paleta herbicydów do stosowania powschodowego (nalistnego) jest bardzo duża i obejmuje ponad 20 substancji aktywnych, stosowanych pojedynczo lub po dwie, trzy w formie mieszanek fabrycznych lub mieszanek zbiornikowych. Substancje aktywne uzupełniają się w spektrum zwalczanych chwastów. Ich skuteczność w zwalczaniu wielu gatunków odpornych chwastów ulega kumulacji. Większość herbicydów nalistnych posiada substancje aktywne z grupy sulfonylomoczników (nikosulfuron, rimsulfuron, tifensulfuron metylowy, foramsulfuron, jodosulfuron metylosodowy, tritosulfuron, prosulfuron). Wśród nich są również herbicydy, które zawierają substancje aktywne z grupy regulatorów wzrostu (dikamba, 2,4D). Przy stosowaniu poszczególnych substancji aktywnych z tej grupy lub ich mieszanek należy bezwzględnie przestrzegać fazy rozwojowej kukurydzy (do 5-6 liści kukurydzy). W przypadku herbicydów zawierających substancje aktywne z grupy regulatorów wzrostu, ale także sulfonylomocznikowych, ich stosowanie w fazach późniejszych niż zalecane powoduje różne deformacje roślin kukurydzy, które na ogół są przejściowe i nie wpływają na wielkość plonu. Skuteczność działania herbicydów nalistnych spada, gdy chwasty są w zbyt zawansowanej fazie.

Fazy rozwojowe kukurydzy są często określane według skali BBCH. Według tej skali „10” oznacza powstawanie z koleoptyla pierwszego liścia. 11 Do 19 to oznaczenia kolejno faz od 1 do 9 liścia. Herbicydy mają różny sposób działania, w większości systemiczny. Wnikają do roślin chwastów i powodują ich zamieranie. Wnikają również do roślin kukurydzy, gdzie ulegają dezaktywacji. Część herbicydów do zwalczania chwastów w kukurydzy wykazuje działanie kontaktowe.

Herbicydy mają różne formulacje: WG i SG – granulki do rozpuszczania w wodzie, SC, SE, SL – koncentraty i zawiesiny do rozprowadzenia w wodzie. Nowoczesna formulacja OD oznacza zawiesinę olejową, która jest rodzajem adiuwanta (wspomagacza). Szereg herbicydów o formulacji WG i SG (ale nie tylko) wymaga zastosowania adiuwanta, którego nazwa i stężenie są podane w etykiecie rejestrowej herbicydu. Dawki herbicydów są uzależnione od formulacji, rodzaju gleby (piaszczyste, ciężkie) oraz od gatunku i fazy rozwojowej chwastów. W integrowanej ochronie roślin zaleca się stosowanie dawek herbicydów i innych pestycydów w dolnej dawce wymienionej w etykiecie rejestrowej. Nie zawsze jest możliwe spełnienie tego wymagania, gdyż może to spowodować brak skuteczności danego herbicydu. Dotyczy to głównie zwalczania perzu i innych chwastów wieloletnich, gdzie muszą być zastosowane górne dawki zapisane w etykiecie rejestrowej. Należy przestrzegać rotacji stosowanych herbicydów ze względu na uodpornianie się chwastów. Jest to szczególnie ważne, gdy kukurydza jest uprawiana w monokulturze. W Polsce w monokulturze jest około 20% upraw kukurydzy. W przypadku niektórych herbicydów jest zalecane ich stosowanie w dawkach dzielonych, w odstępie 7-10 dni. Stosowanie herbicydów nalistnych daje możliwość doboru substancji aktywnych i ich dawek do poszczególnych gatunków chwastów i natężenia zachwaszczenia. Jest również możliwość stosowania łącznego herbicydów w postaci tzw. mieszanek zbiornikowych. Zalecenia dotyczące sporządzania takich mieszanek do zwalczania chwastów w kukurydzy są zamieszczone w aktualnych Programach Ochrony Roślin Rolniczych.

Przed doborem odpowiedniego herbicydu lub mieszanki (fabrycznej i zbiornikowej) należy się zapoznać z etykietami rejestrowymi poszczególnych środków, dostępnymi na stronach internetowych Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Instytutu Ochrony Roślin. Należy stosować herbicydy (dawki i mieszanki) zgodnie z ich rejestracją oraz przestrzegać warunków ich stosowania (temperatury powietrza, warunki wilgotnościowe i inne), zasad bezpieczeństwa dla ludzi i środowiska. Należy prowadzić szczegółowe zapisy dotyczące stosowanych środków – nazwy, dawki, terminy, oraz nazwisko i uprawnienia operatora oraz dane dotyczące opryskiwacza, zwłaszcza terminu jego dopuszczenia do oprysków.

W załączonych tabelach podano wykaz herbicydów do stosowania doglebowego i wcześnie powschodowego oraz do stosowania nalistnego.

dr inż. Roman Warzecha
Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin
– Państwowy Instytut Badawczy
Radzików