Gdy podejmiemy decyzję o tym, jaki gatunek zboża uprawiać na danym polu, musimy ustalić, gdzie najlepiej pozyskać nasiona oraz ile, czym, kiedy i jak je wysiać. Pomocne powinny być przy tym następujące zasady:
- Zawsze należy wysiewać nasiona sprawdzone, o znanej sile i energii kiełkowania, zdrowe, dobrze wykształcone – spełnienie tych wymogów jest jednym z podstawowych warunków uzyskania dobrych, wyrównanych wschodów. Zasada ta dotyczy wszystkich gatunków zbóż.
- Najlepiej wysiewać w każdym roku nasiona kwalifi kowane zakupione w specjalistycznych fi rmach hodowlano-nasiennych. Jeśli jesteśmy w stanie sami wyprodukować ziarno nadające się do siewu, a jednocześnie mamy możliwość odpowiednio je doczyścić oraz sprawdzić siłę i energię kiełkowania, możemy wymieniać materiał siewny co drugi rok, a niekiedy nawet co trzeci. Dłuższego wykorzystywania własnych nasion jednak nie polecamy.
- Ile wysiewać? Na to niezmierne ważne pytanie odpowiedź wcale nie jest łatwa. Na ilość wysiewu wpływa szereg czynników, dlatego:
- Przy wczesnym terminie siejemy rzadziej, a przy siewie opóźnionym – nieco gęściej (zmiany gęstości oscylować powinny w zakresie 5-15% wokół optymalnej).
- Każdy gatunek zboża (a także każda odmiana) ma własną zdolność krzewienia. Dlatego żyto czy jęczmień siejemy znacznie rzadziej i w mniejszej masie niż pszenicę czy pszenżyto.
- Zawsze należy uwzględniać siłę kiełkowania nasion.
- Optymalna liczba nasion wysiewanych w optymalnym terminie, dla uzyskania optymalnej obsady roślin zbóż ozimych, według najnowszych danych IUNG powinna oscylować wokół następujących ilości: pszenica ozima 380 ziaren/m2 pszenżyto ozime 330 ziaren/m2 żyto ozime 250 ziaren/m2 jęczmień ozimy 300 ziaren/m2
Uwaga: W opracowaniach starszych lub innych autorów (np. w publikacjach akademickich, COBORU, w zaleceniach hodowców) normy wysiewu są wyższe, np. dla jęczmienia ozimego 350-450 ziaren/m2 w zależności od rodzaju gleby, dla pszenic ozimych i pszenżyta 400-550 ziaren/m2. Moim zdaniem, normy te odpowiadają bardziej warunkom ekstensywnego, a nie intensywnego użytkowania odmian.
Aby obliczyć faktyczną ilość wysiewu danej odmiany i gatunku, należy pomnożyć optymalną liczbę nasion przez masę 1000 nasion wyrażoną w gramach i podzielić przez 100. Uzyskamy wtedy wielkość wyjściową, którą następnie należy skorygować dzieląc ją przez ułamek dziesiętny wartości siły kiełkowania (np. 0,95). Na koniec zmniejszamy (wczesny siew) bądź zwiększamy (siew opóźniony) o 5-15% uzyskaną wielkość, w zależności od terminu siewu. Jeżeli nie można zapewnić prawidłowej głębokości siewu, a przy tym gleba jest słaba i źle przygotowana – trzeba dodatkowo skorygować ilość wysiewu, zwiększając ją o dalsze 10%.
PRZYKŁAD: Rolnik sieje pszenicę ozimą o przeciętnej krzewistości, w terminie optymalnym, posiada materiał siewny o sile kiełkowania 97% i masie 1000 ziaren 42 gramy.
Obliczenie: (380 x 42) : 100 = 159,6 kg – wyjściowa ilość wysiewu 159,6 : 0,97 = 164,5 kg – uwzględniona siła kiełkowania (164,5 x 100) : 100 = 165 kg – optymalny termin siewu
Na drugim polu rolnik opóźni siew o 2 tygodnie, a przy tym stanowisko jest gorsze (zła uprawa gleby).
Dlatego: (380 x 42) : 100 = 159,6 kg – wyjściowa ilość wysiewu 159,6 : 0,97 = 164,5 kg – uwzględniona siła kiełkowania (164,5 x 110) : 100 = 181 kg – opóźniony termin siewu (181 x 110) : 100 = 199 kg – uwzględnione słabe stanowisko
Warunkami koniecznymi dla uzyskania dobrych, równych wschodów są także:
- prawidłowe przygotowanie pola (agregat uprawowy lub uprawowo-siewny powinien zapewnić położenie nasion na odpowiednio zagęszczone podłoże na prawidłowej głębokości i pełne ich przykrycie);
- prawidłowa głębokość wysiewu, która powinna wynosić 2-4 cm (zbyt płytko wysiane nasiona są narażone na negatywne czynniki zewnętrzne, a wysiane zbyt głęboko opóźniają wschody i tworzą mniej korzystną strukturę siewek – co w efekcie daje mało liści i słabsze krzewienie).
- Zawsze należy pamiętać, że zbyt gęsty siew prowadzi do zwiększania wysokości łanu i większej jego gęstości, a więc także do mniejszego naświetlenia wewnątrz i gorszego przewietrzania, co sprzyja rozwojowi chorób (regułą jest szybkie pojawianie się mączniaka) oraz zwiększa podatność roślin na wyleganie. Często też mniejsza jest masa 1000 nasion i zwiększa się udział ziarna pośledniego.
- Optymalne terminy siewu zbóż ozimych w naszym regionie:
- jęczmień i żyto do końca 2 dekady września
- pszenica i pszenżyto do końca 3 dekady września Możliwe jest opóźnienie terminu siewu do 2 tygodni, jednak zawsze jest to związane z ryzykiem utraty części plonu.
- Ważnym czynnikiem uzyskania wysokiego plonu i dobrej jego jakości jest właściwy dobór odmiany. Poniżej podajemy najnowsze tabele wartości gospodarczej odmian pszenicy ozimej i pszenżyta zalecanych do uprawy w naszym województwie.
Źródło: Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego, www.kpodr.pl, fot. sxc.hu
