Dobra decyzja podstawą powodzenia
Istotna jest bardzo dobra znajomość technologii produkcji na wczesny zbiór, dokładne rozeznanie bieżącego popytu oraz szybkość i operatywność działania. Ponieważ cena młodych ziemniaków jest „ceną dnia”, więc efekty ekonomiczne zależą w dużej mierze od momentu podjęcia decyzji o terminie zbioru i sprzedaży. Dobra decyzja rolnika musi być wypadkową uzyskania wysokości plonu i ceny ze sprzedaży. Każdy dzień powoduje co prawda wzrost plonu, ale jednocześnie spadek ceny.
W rejonach odpowiednich do uprawy ziemniaków zbieranych w niepełnej dojrzałości temperatura gleby na głębokości 10 cm na początku kwietnia osiąga 5–60C, a układ średnich temperatur w maju kształtuje się na poziomie 140C, w czerwcu zaś 170C. Do nasadzenia należy użyć odmian ziemniaków z grupy bardzo wczesnych i ewentualnie wczesnych, których cechy genetyczne pozwalają na wytworzenie w stosunkowo krótkim czasie odpowiednio wysokiego (opłacalnego) plonu handlowego np.: Bard, Denar, Fresco, Irys, Lord, Orlik, Ruta. Odmiany te bardzo szybko wiążą bulwy (30-35 dni od sadzenia) i posiadają szybkie tempo gromadzenia plonu.
Ponieważ ziemniaki wczesne mają skrócony o połowę okres wegetacji (zbiór następuje od 60–75 dni po posadzeniu) przygotowanie sadzeniaków musi być niezwykle staranne.
Casting na najlepszego sadzeniaka
Materiał sadzeniakowy musi być zdrowy, a bulwy dosortowane. Sadząc ziemniaki wyrównane pod względem wielkości zapobiegamy nierównomiernym wschodom oraz przepustom w czasie sadzenia. Uzyskujemy również równomierną obsadę łodyg w łanie, co umożliwia ich jednolite doświetlenie i eliminuje konkurencję o składniki pokarmowe i wodę.
Lepiej jest używać sadzeniaków o większej masie, gdyż rośliny z nich wyrastające wcześniej wiążą bulwy, które szybciej osiągają wielkość handlową.
Niezbędnym warunkiem wczesnego uzyskania plonu handlowego jest podkiełkowanie sadzeniaków przez 4-8 tygodni przed przewidywanym terminem sadzenia. Podkiełkowywanie przeprowadzać najlepiej w kilku warstwach (2-3) w ażurowych skrzynkach.
Pomieszczenie do podkiełkowywania powinno mieć zapewnione dobre oświetlenie (naturalne lub sztuczne) 5-7 tys. luksów przez 10-12 godzin na dobę oraz temperaturę powietrza 12-150C przy wilgotności względnej 85-90%.
Opisane parametry kiełkowania odnoszą się do odmian z dużą liczbą oczek, z których wyrasta duża liczba łodyg. Przy odmianach mających małą liczbę łodyg podkiełkowanie prowadzimy w sposób umożliwiający pobudzenie do kiełkowania większej liczby oczek. W ciągu pierwszych 2-3 tygodni, kiedy wyrastają kiełki o długości ok. 0,5cm sadzeniaki przetrzymujemy w ciemnym pomieszczeniu w temp. 80 C, a następnie kiełkujemy przez 5-6 tyg. w jasnym pomieszczeniu w temp. 180C. Dobre kiełki powinny być grube krótkie dobrze osadzone w oczkach o intensywnym zabarwieniu charakterystycznym dla danej odmiany. Opisane warunki pozwalają na rozpoczęcie i intensyfikację procesów życiowych ziemniaków. Tak przygotowany materiał łagodniej przechodzi stres związany z wysadzeniem, wschody są wcześniejsze i lepiej jest dostosowany do dalszej szybkiej wegetacji.
Więcej o sadzeniakach czytaj w materiale pt.: "Sadzeniak lekiem na cały plon".
Co z tym polem?
Pod uprawę ziemniaków na wczesny zbiór należy przeznaczyć w miarę możliwości pole o lżejszej szybko ogrzewającej się na wiosnę glebie.
Dobre są łagodne stoki południowe i zachodnie. Nie powinniśmy sadzić w obniżeniach terenu, gdzie zalega zimne powietrze. Sadzimy w drugim roku po oborniku. Wczesną wiosną, jak tylko pozwalają na to warunki pole włókujemy lub bronujemy, aby ziemia jak najwcześniej obeschła i się ogrzała.
Wysiewamy również nawozy azotowe (najlepsza saletra amonowa, przy dobrym odczynie gleby można zastosować siarczan amonu) w ilości 40-80kg N/ha oraz jeżeli nie wysiano na jesieni – nawozy fosforowe (60-80 kg/ha P2O5) i potasowe (90-120 kg/ha K2O) , które należy dobrze wymieszać z glebą. Nie należy stosować zbyt wysokich dawek azotu, ponieważ wpływa to na opóźnienie plonowania i zwiększenie zawartości azotanów w bulwach. Dobór wysokości dawek nawozowych powinien opierać się o analizę zasobności gleby w składniki pokarmowe. Jeżeli nie mamy analizy gleby dawkę nawozu ustala się według proporcji N:P:K jak dla ziemniaków jadalnych, czyli 1:1:1,5-2 skorygowaną o wymagania konkretnej odmiany.
Akcję czas zacząć
Sadzenie rozpoczynamy, gdy temperatura gleby na głębokości 10 cm wynosi 5-60C. Ziemniaki nie podkiełkowane sadzimy później, ponieważ potrzebują gleby o temp. 8-100C. Sadzimy ręcznie lub sadzarką pamiętając o tym żeby nie uszkodzić kiełków. Rozstawa sadzenia to 62,5-67,5×20-30cm w zależności od wielkości sadzeniaków.
Istotną rolę w powodzeniu uprawy na wczesny zbiór ma prawidłowy rozkład opadów w maju i czerwcu. W Polsce przeważnie w czerwcu występują niedobory wody. Wpływa to bardzo niekorzystnie na plon ziemniaków, szczególnie na wielkość plonu handlowego. Jeżeli występują takie niesprzyjające warunki, należy rozpatrzyć możliwość nawodnienia plantacji co zdecydowanie poprawi wielkość i jakość plonu. Przy prawidłowych warunkach możemy oczekiwać zadawalających plonów w zakładanym terminie, czyli po 60-75 dni od posadzenia.
Niestety nie zawsze przebieg pogody jest „normalny” i mogą wystąpić w pogodzie niesprzyjające odchylenia od normy (np. zbyt niskie temperatury lub przymrozki). Chcąc stworzyć lepsze warunki wegetacji dla plantacji i po części zniwelować niesprzyjające warunki pogodowe możemy przykryć ją agrowłókniną. Zastosowanie okrywy powoduje szybsze ogrzewanie się gleby, a wahania temperatury między dniem i nocą są mniejsze. Ze względu na ograniczenie przez nią parowania lepsze są warunki wilgotnościowe.
Okrycie plantacji pozwala na jeszcze wcześniejsze sadzenie już przy temperaturze gleby w granicach 2-60C i powoduje otrzymanie bardziej stabilnego oraz wyższego plonu niż z plantacji bez okrywy. Nie bez znaczenia jest nie tylko wzrost plonu ogólnego młodych ziemniaków, ale również zwiększenie w nim udziału plonu handlowego.
Włókniny nie napinamy, lecz rozpościeramy w taki sposób żeby zostawić luz na podnoszenie jej przez wzrastające rośliny i obsypujemy ją po brzegach. Osłonę zdejmujemy zwykle w II dekadzie maja tj. po „ogrodnikach”, gdy rośliny mają 12-15 cm wysokości. Jeżeli mamy ciepłą wiosnę ziemniaki możemy odsłonić wcześniej pozostawiając ją jednak w bruzdach by w razie wystąpienia przymrozków można plantację ponownie okryć.
W czasie chłodnej wiosny ziemniaki pozostawiamy okryte jednak nie dłużej niż do osiągnięcia przez pędy wysokości 15-20 cm. Dalsze pozostawianie osłony nie jest polecane ponieważ pogarsza ona warunki asymilacji.
Źródło: Centrum Doradztwa Rolniczego, www.cdr.gov.pl, fot. morguefile.com
