Obgryzanie ogonów, uszu u świń to formy anormalnego zachowania się, które powszechnie określa się mianem kanibalizmu. Jest to zjawisko uciążliwe dla hodowców, a przede wszystkim powodujące duże straty w produkcji. Świnie słabo przyrastają, pogarsza się również wykorzystanie paszy.
Wszystko zaczyna się od niewinnego ssania uszu i ogona, a kończy na zagryzieniu jednego z towarzyszy grupy. Większość badaczy uważa, że przynajmniej jedno zwierzę, najczęściej loszka o wadze poniżej średniej w grupie, zaczyna gryźć lub żuć ogon następnej świni doprowadzając do krwawienia. Czynników powodujących wystąpienie kanibalizmu jest sporo. Usposabia do tego: chów bezściołowy, podłogi rusztowe, nadmierne zagęszczenie, zbyt intensywne oświetlenie, nie wentylowane pomieszczenie, duże wahania temperaturowe, wysoka wilgotność oraz wysokie stężenie amoniaku, siarkowodoru i dwutlenku węgla. Nie bez znaczenia są również skłonności osobnicze, które uwarunkowane są genetycznie. Obserwowano, że niektóre kojarzenia mogą dawać potomstwo bardziej agresywne. Łączenie w trakcie tuczu nowych osobników prowadzi do walki o ustalenie hierarchii stada (szczególnie w stadzie loch), co może w efekcie sprzyjać występowaniu kanibalizmu. Kolejną przyczyną występowania tego zjawiska jest niedobór składników paszy (szczególnie Ca, Na, Mg, P, witamin), a także utrudniony jej pobór. Niektórzy hodowcy uważają, że utrudniony dostęp do paszy w większym stopniu niż jej nieodpowiedni skład sprzyja agresywnemu zachowaniu świń.
Dlatego też zwierzęta powinny mieć zapewniony stały dostęp do paszy oraz świeżej wody. Szczególnie należy zwrócić uwagę na poziom rozdrobnienia (cel > 500 mikrometrów), zawartość włókna, a także poziom skażenia mykotoksynami.
Oprócz paszy na wzrost kanibalizmu ma również wpływ występowania inwazji pasożytniczych. W nowoczesnych chlewniach często stwierdzana martwica ogona może również prowokować zwierzęta do takiego zachowania.
W przypadku pojawienia się kanibalizmu należy:
- zapewnić zwierzętom optymalny mikroklimat pomieszczeń poprzez sprawnie działającą wentylację
- zapewnić swobodny dostęp do paszy i świeżej wody
- dostosować wielkość kojców do grup wagowych (warchlak 25 kg – 0,35 m2 powierzchni, tucznik 100kg – 1m2 powierzchni)
- unikać przegrupowywania i mieszania świń między sobą
- nie stosować pasz skażonych mykotoksynami. Skarmianie takich pasz jest możliwe tylko przy udziale związków powodujących ich wiązanie.
- zapewnić odpowiedni poziom włókna w paszy dla poszczególnych grup żywieniowych.
Jeżeli powyższe zalecenia nie dają pożądanych efektów to należy usunąć ze stada osobniki najbardziej agresywne. Pozostałe zwierzęta można spryskać środkami, które będą zniechęcały je do gryzienia. Jednym ze sposobów ograniczających kanibalizm jest stosowanie łańcuchów, piłek do zabawy – szczególnie nabiera to znaczenia w kojcach bez stosowania słomy. Najskuteczniejszym sposobem zapobiegawczym szczególnie w warunkach intensywnego chowu świń jest obcinanie (kurtyzowanie) prosiętom ogonków w pierwszych dniach życia.
Pamiętać należy o tym, że kanibalizm jest zaburzeniem wieloczynnościowym i w pierwszej kolejności należy znaleźć i wyeliminować przyczyny środowiskowe.
Źródło: Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego, www.kpodr.pl, fot. sxc.hu
