Cielęta rodzą się pozbawione odporności na patogeny, dlatego stopień odporności biernej zależy od ilości immunoglobulin pobranych w siarze. Dopiero po około czterech tygodniach cielęta wytwarzają własny system obronny. Prawidłowe żywienie dobrą jakościowo siarą w pierwszym dniu decyduje o zdrowotności w pierwszych miesiącach życia.
Zawartość immunoglobulin w siarze jest zróżnicowana (zależna od poziomu żywienia krowy) i wynosi od 2 do 23%, a ponadto skorelowana jest z gęstością siary, co ułatwia ocenę jej jakości. Ciężar właściwy dobrej siary powinien być większy niż 1 045 g/cm3. Siara zawiera dwa razy więcej suchej masy, trzy razy więcej składników mineralnych i pięć razy więcej białka niż mleko. Duża zawartość witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (wielokrotnie wyższa niż w mleku) jest szczególnie ważna ze względu na niewielkie rezerwy tych witamin znajdujących się u cieląt. Zawartość witaminy A w siarze zależy od dostarczenia krowie zasuszonej wystarczającej ilości tej witaminy oraz karotenu w paszy. Niedobór witaminy A zmniejsza odporność cieląt, zwiększając ryzyko zachorowań na biegunki i zapalenia płuc.
Decydujący wpływ na działanie ochronne siary ma czas podania pierwszych jej porcji. Ilość wchłoniętych przeciwciał jest proporcjonalna do terminu podania pierwszej siary: po 6 godzinach od urodzenia przyswajalność przeciwciał spada o 30%, a po 24 godzinach wynosi tylko 11%. Wchłanianie nienaruszonych immunoglobulin jest możliwe tylko w pierwszych godzinach życia, gdy w trawieńcu nie ma kwasu solnego, a w siarze znajduje się inhibitor trypsyny blokujący aktywność enzymu rozkładającego białko i uniemożliwiający trawienie laktoglobulin. Po 36 godzinach immunoglobuliny ulegają trawieniu tak jak inne białka, a w efekcie następuje zniszczenie struktury przeciwciał i ich właściwości obronnych.
Pierwszą siarę cielę powinno otrzymać nie później niż dwie godziny po porodzie, w ilości maksymalnie 5% masy ciała (1-1,5 litra). Dobowa dawka siary nie powinna przekraczać 10% masy ciała, czyli 3,5-4 litry. Niezbędna jest kontrola spożywania siary przez cielęta. Pozostawienie po urodzeniu cielęcia samotnie z krową bez kontroli nie gwarantuje racjonalnego wykorzystania dobrodziejstw siary. Prowadzone badania dowiodły, że 25% cieląt pozostawionych z matkami do 8 godziny po wycieleniu nie wypija siary w wystarczającej ilości. Jeżeli w gospodarstwie cielęta są utrzymywane przy mamkach, należy interesować się samodzielnością noworodka, a w razie potrzeby pomóc przy pobieraniu siary z wymienia.
Już od pierwszych dni hodowca musi pracować w kierunku osiągnięcia przez cielę maksymalnej zdolności pobierania pasz. Po dwóch miesiącach odchowu cielę powinno podwoić wagę pourodzeniową. Jest to możliwe przy utrzymaniu bardzo dobrej zdrowotności i optymalnego żywienia.
Podstawowe zasady odchowu cieląt:
- Przez pierwsze 4 dni życia oseska podajemy mu wyłącznie siarę.
- Od czwartego dnia podajemy mleko lub preparaty mlekozastępcze, stopniowo zwiększając ich ilość do 5-6 litrów dziennie (większe dawki powodują opóźnienie rozwoju przedżołądków i podnoszą koszty).
- Po tygodniu zapewniamy cielęciu stały dostęp do łatwostrawnej paszy treściwej.
- Gdy cielę w 7 tygodniu pobiera 1 kg paszy treściwej, stopniowo ograniczamy podawanie preparatów mlekozastępczych, a zwiększamy ilość paszy treściwej.
- Po ukończeniu 2 miesięcy, gdy cielę zjada 2 kg paszy treściwej, rezygnujemy z pojenia preparatami mlekozastępczymi, a wprowadzamy do żywienia najlepsze kiszonki i siano.
- Przez cały czas zapewniamy zwierzęciu dostęp do czystej, świeżej wody, co zwiększa pobieranie mieszanki treściwej, wpływając na szybszy rozwój przedżołądków.
Dobrze odchowane cielę daje możliwość uzyskania dobrego materiału do dalszego chowu lub opasu.
Źródło: Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego, www.kpodr.pl, fot. morguefile.com
