Krajowa Rada Izb Rolniczych zwróciła się do MRiRW z zapytaniem o możliwość wprowadzenia obowiązku informowania rolników przez ARiMR o planowanej kontroli w gospodarstwie z takim wyprzedzeniem, by rolnik mógł uczestniczyć w kontroli.
Kontrole zapowiedziane
W odpowiedzi Ministerstwo wskazało, że zasady powiadamiania rolnika o kontroli oraz termin, w którym możliwe jest takie powiadomienie wynika wprost z obowiązujących przepisów prawa UE, zgodnie z którymi kontrole na miejscu mogą zostać zapowiedziane, pod warunkiem, że nie koliduje to z ich celem lub skutecznością. Zapowiedzenie kontroli następuje z wyprzedzeniem ściśle ograniczonym do niezbędnego minimum i nie przekracza 14 dni. Jednakże w przypadku kontroli na miejscu odnoszących się do wniosków o przyznanie pomocy związanej z produkcją zwierząt gospodarskich lub wniosków o płatność w ramach środków wsparcia związanych z produkcją zwierzęca, zapowiedzenie nie przekracza 48 godzin, z wyjątkiem należycie uzasadnionych przypadków. Ponadto, jeżeli prawodawstwo stosowane do aktów i norm dotyczących zasady wzajemnej zgodności wymaga, aby kontrole na miejscu miały niezapowiedziany charakter, wymienione zasady mają również zastosowanie w przypadku kontroli na miejscu przeprowadzanych pod kątem przestrzegania zasad wzajemnej zgodności. Z ww. przepisów wynika, że kontrole na miejscu mogą zostać zapowiedziane, jeżeli nie zagraża to ich celowi i skuteczności, a w odniesieniu do kontroli dotyczących produkcji zwierzęcej termin ten nie może przekraczać 48 godzin.
Należy wskazać, że w przypadku kontroli realizowanych przez ARiMR, powiadamianie o kontroli uzależnione jest od rodzaju i zakresu przeprowadzanej kontroli oraz od faktu, czy nie zagraża ono celowi kontroli. Rolnik jest powiadamiany o kontroli wówczas, gdy jego obecność jest niezbędna do przeprowadzenia kontroli. Dotyczy to m.in. kontroli, które wymagają weryfikacji prowadzonej przez rolnika dokumentacji, posiadania maszyn, itp. (np. kontrole w zakresie działań rolno-środowiskowo-klimatycznych, działań o charakterze inwestycyjnym i premiowym, kontrole wzajemnej zgodności).
Pracownicy Agencji starają się uwzględniać charakter i sezonowość pracy rolnika. Informując rolnika o planowanym terminie kontroli, często biorą pod uwagę prośby dotyczące dostosowania terminu rozpoczęcia czynności kontrolnych do możliwości rolnika, o ile jest to zgodne z przepisami prawa. Ponadto rolnik informowany jest o możliwości pisemnego upoważnienia osoby trzeciej do uczestnictwa w czynnościach kontrolnych. Powiadomienie o kontroli może nastąpić telefonicznie lub osobiście, a informacja o powiadomieniu zostaje odnotowana w „Raporcie z kontroli” i potwierdzona własnoręcznym podpisem osoby powiadamiającej.
Nie ma obowiązku informowania rolnika o planowanym terminie kontroli w jego gospodarstwie
W przypadku kontroli w ramach systemów wsparcia bezpośredniego, rolnik może być powiadomiony o kontroli jedynie w sytuacji, gdy nie zagraża to celowi kontroli. Czynności kontrolne mogą być wykonywane podczas nieobecności rolnika także wówczas, gdy rolnik został zawiadomiony o kontroli.
Na podkreślenie zasługuje również fakt, że kontrole w zakresie kwalifikowalności powierzchni ograniczają się zasadniczo jedynie do ustaleń w zakresie powierzchni działek rolnych i weryfikacji grup upraw/uprawy prowadzonej na działce. W większości przypadków podczas takiej kontroli nie ma konieczności wizyty w gospodarstwie, np. w celu weryfikacji dokumentów lub wymogów, co wiązałoby się z niezbędną obecnością rolnika.
Biorąc pod uwagę powyższe, należy wskazać, iż nie ma obowiązku informowania rolnika o planowanym terminie kontroli w jego gospodarstwie. Rolnik może być powiadomiony o kontroli jedynie w sytuacji, gdy nie zagraża to celowi kontroli, a jego nieobecność podczas kontroli, nawet w sytuacji, gdy został on powiadomiony o kontroli, nie ma wpływu na realizację czynności kontrolnych i ważności wyników kontroli.
Zgodnie z informacjami przekazanymi przez ARiMR, dokładane są starania aby udział rolnika możliwy był w jak największej liczbie kontroli w ramach systemów wsparcia obszarowego. Możliwe jest to jednak w sytuacji, gdy kontrole realizowane są wyłącznie metodą inspekcji terenowej, polegającej na przeprowadzeniu w terenie czynności kontrolnych (np. pomiar działek, weryfikacja upraw) jednorazowo w odniesieniu do wszystkich działek rolnych w jednym, konkretnym gospodarstwie wytypowanym do kontroli.
Podejście takie nie jest możliwe w przypadku kontroli FOTO, gdzie pomiar powierzchni działek rolnych wykonuje się w oparciu o ortofotomapę, a w terenie przeprowadza się tzw. wywiad terenowy. Należy również zaznaczyć, że w ramach kontroli FOTO, wywiad terenowy jest realizowany kompleksowo na wszystkich działkach rolnych znajdujących się na obszarze kontroli (np. gmina) należących do wielu rolników, a nie przeprowadzany wybiórczo w odniesieniu do działek rolnych należących do jednego rolnika. Biorąc pod uwagę również fakt, iż działki należące do jednego gospodarstwa mogą znajdować się na kilku obszarach, wówczas rolnik musiałby być wielokrotnie informowany o wywiadzie terenowym dla poszczególnych działek rolnych, gdyż na każdej z nich wywiad może być przeprowadzany w innym terminie.
Mając powyższe na uwadze Ministerstwo nie planuje modyfikacji zasad powiadamiania rolnika o kontrolach. Takie podejście wynika zarówno z obowiązujących aktów prawnych, jak również doświadczeń ARiMR w przebiegu realizacji procesu kontroli.
Opracowanie: Paweł Dopierała
WIR
