W związku z tym istotne staję się zatem umiejętne zarządzanie ryzykiem w działalności rolniczej. Ze względu na fakt, iż szereg zdarzeń może mieć charakter masowy (klęskowy), obserwuje się w tym obszarze także działalność państwa, między innymi w zakresie dotowania składek do ubezpieczeń rolnych.
Obowiązek ubezpieczenia upraw
Ubezpieczenie upraw rolnych to ubezpieczenie obowiązkowe. Regulują to przepisy ustawy z dnia 7 lipca 2005 roku o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich.
Na podstawie wyżej wymienionej ustawy, producent rolny, który otrzymuje dopłaty bezpośrednie, zobowiązany jest:
- na dzień 1 lipca w roku następującym po roku otrzymania dopłat, do objęcia ochroną co najmniej 50% upraw od przynajmniej jednego z ryzyk wymienionych w ustawie,
- do ubezpieczenia budynków wchodzących w skład gospodarstwa,
- do zawarcia umowy OC (odpowiedzialności cywilnej) z tytułu prowadzenia gospodarstwa rolnego.
W sytuacji niespełnienia tych obowiązków, nie tylko naraża się na mniejszą pomoc państwa w wypadku wystąpienia klęsk żywiołowych, ale dodatkowo musi zapłacić z tego tytułu karę. Wysokość opłaty, to równowartość w złotych kwoty 2 euro od 1 hektara, ustalonej przy zastosowaniu kursu średniego, ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski. Opłata ta jest wnoszona na rzecz gminy właściwej ze względu na miejsce zamieszkania albo siedzibę rolnika.
Ubezpieczenia dotowane, w myśl ustawy z dnia 7 lipca 2005 roku o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich (Dz. U. z 2019 r. poz. 477), to wsparcie dla producentów rolnych w sytuacji wystąpienia skutków zdarzeń losowych.
Jakie uprawy mogą być objęte ochroną ubezpieczeniową?
Na podstawie wspomnianej ustawy ochroną ubezpieczeniową mogą być objęte następujące uprawy: zboża, rzepak, rzepik, kukurydza, chmiel, tytoń, ziemniaki, buraki cukrowe, warzywa gruntowe, drzewa i krzewy owocowe, truskawki, czy rośliny strączkowe między innymi od takich ryzyk jak: susza, grad, powódź, deszcz nawalny, huragan, piorun, a także obsunięcie się ziemi, lawina, ujemne skutki przezimowania oraz przymrozki wiosenne.
Z dopłat skorzystać mogą również rolnicy, którzy zawierają umowy ubezpieczenia zwierząt, to jest: bydła, świń, koni, owiec, kóz, czy drobiu od ryzyka wystąpienia szkód spowodowanych przez huragan, grad, powódź, piorun, deszcz nawalny, obsunięcie się ziemi, lawinę oraz w wyniku uboju z konieczności.
Zgodnie z wyżej wymienioną ustawą, dopłaty z budżetu państwa do składek ubezpieczenia przysługują producentom rolnym w wysokości do 65% składki w przypadku:
- zawarcia umowy ubezpieczenia, zawierającej pakiet ryzyka oraz określenia przez zakład ubezpieczeń stawki taryfowej nie przekraczającej 9% sumy ubezpieczenia,
- w przypadku prowadzenia produkcji na użytkach rolnych klasy V i VI stawka taryfowa może wynieść odpowiednio 12% i 15%.
Wysokość sum ubezpieczenia i stawki ubezpieczeniowe
W przypadku stawek ubezpieczenia, które przekraczają odpowiednio 9%, 12% i 15% sumy ubezpieczenia upraw, z wyłączeniem upraw drzew i krzewów owocowych oraz truskawek, od pełnego pakietu ryzyk, dopłaty są pomniejszane proporcjonalnie (nie uwzględniania się tutaj stawek taryfowych dla ryzyka suszy i ujemnych skutków przezimowania).
Natomiast w przypadku ustalenia składki ubezpieczenia truskawek oraz upraw drzew i krzewów owocowych, z zastosowaniem stawki taryfowej przekraczającej odpowiednio 9%, 12% i 15% sumy ubezpieczenia, dopłaty do składek producentów rolnych będą stosowane do tych wysokości sumy ubezpieczenia. Pozostałą część składki w całości zapłaci rolnik.
Wysokość sum ubezpieczenia, odrębnie dla każdej uprawy i każdego zwierzęcia, ustalana jest przez rolnika w porozumieniu z wybranym zakładem ubezpieczeń. Ważne, że sumy te nie mogą przekroczyć maksymalnych sum ubezpieczenia, określonych co roku w rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie wysokości dopłat do składek z tytułu ubezpieczenia upraw rolnych i zwierząt gospodarskich.
Wnioski o zawarcie umów ubezpieczenia składane są przez producentów rolnych w zakładach ubezpieczeń, które zawarły z ministrem właściwym do spraw rolnictwa umowy w sprawie dopłat. W 2022 roku są to:
- Powszechny Zakład Ubezpieczeń S.A. z siedzibą w Warszawie,
- Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych „TUW” z siedzibą w Warszawie,
- Generali Towarzystwo Ubezpieczeń S.A. z siedzibą w Warszawie,
- AGRO Ubezpieczenia Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych z siedzibą w Warszawie,
- InterRisk Towarzystwo Ubezpieczeń SA Vienna Insurance Group z siedzibą w Warszawie,
- TUZ Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych z siedzibą w Warszawie,
- VH VVaG Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych Oddział w Polsce z siedzibą w Poznaniu,
- Sopockie Towarzystwo Ubezpieczeń ERGO Hestia S.A. z siedzibą w Sopocie.
Corocznie w ustawie budżetowej wskazywana jest wysokość środków, jaką przeznaczono na dopłaty do ubezpieczeń rolnych. W 2022 roku na to działanie budżet państwa przeznaczył 1,5 miliarda złotych.
Tylko te zakłady ubezpieczeń, które zawrą z ministrem właściwym do spraw rolnictwa umowy w sprawie dopłat, mają prawo oferować umowy ubezpieczenia upraw z dopłatą z budżetu państwa. Taką możliwość mają do chwili wyczerpania się w danym roku przyznanego im limitu dopłat. Wysokość tego limitu ustalana jest w umowie w sprawie dopłat, indywidualnie dla każdego zakładu ubezpieczeń. Pula środków w 2022 jest duża, nie warto jednak zwlekać z decyzjami, ponieważ uprawy narażone są na ryzyka pogodowe już w momencie zasiewu.
