Kontrole na podstawie przepisów unijnych to jedno z zadań, które wykonuje IJHARS w ramach unijnego systemu kontroli gospodarowania środkami finansowymi z Unii Europejskiej. Wyniki kontroli potwierdzają, że system wsparcia finansowego środkami unijnymi w zakresie mechanizmów Wspólnej Polityki Rolnej jest dobrze zorganizowany w Polsce.
Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych od chwili wejścia Polski do Unii Europejskiej jest organem upoważnionym do przeprowadzania kontroli beneficjentów otrzymujących płatności z Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji (EFRG) na rynku krajowym, w ramach Wspólnej Polityki Rolnej i Wspólnej Polityki Rybackiej, w tym: dopłaty do przetwórstwa, składowania, wycofywania z rynku, a także limitowania produkcji.
Podstawę prawną stanowi przede wszystkim ustawa z 21 grudnia 2000 roku o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych (DZ. U. z 2005 r., Nr 187, poz. 1577 z późń. zm.) oraz Rozporządzenie Rady (WE) nr 485/2008 z 26 maja 2008 roku w sprawie kontroli przez państwa członkowskie transakcji stanowiących część systemu finansowania przez Europejski Fundusz Rolniczy Gwarancji (Dz. Urz. UE L 143 z 03.06.2008).
Kontrole ex-post IJHARS przeprowadza od 2005 roku. W ciągu 4 lat Inspekcja przeprowadziła 410 kontroli. Średni czas przeprowadzania jednej kontroli przez inspektorów IJHARS wynosi około 24 dni roboczych. Jej celem jest ustalenie czy transakcje finansowane z EFRG rzeczywiście zostały przeprowadzone i wykonane prawidłowo. W ramach postępowania kontrolnego weryfikowane są dokumenty handlowe (magazynowe, księgowe i administracyjne).
W ciągu 4 lat (od 01.07.2005 do 30.06.2009) IJHARS skontrolowała beneficjentów, którzy otrzymali dopłaty na łączną kwotę 390,3 mln euro (tj. ponad 1,5 mld zł), stwierdzając nieprawidłowości finansowe u 7 podmiotów. Kwota nieprawidłowości wyniosła około 0,02 proc. sumy dopłat, co daje 66 515 zł. W stosunku do 5 beneficjentów Agencja Rynku Rolnego (akredytowana agencja płatnicza przyznająca dopłaty) wydała decyzje administracyjne, egzekwując kwoty nieprawidłowo wypłaconych środków.
W roku kontrolnym 2009/2010 (od 01.07.2009 do 30.06.2010) IJHARS przeprowadzi 56 kontroli wśród ponad 36 tysięcy beneficjentów, którzy w poprzednich latach otrzymali pomoc unijną na łączną kwotę 313,7 mln euro (tj. ponad 1,2 mld zł).
Kontrolą w 2009/2010 roku zostaną objęci beneficjenci korzystający z 13 tzw. mechanizmów Wspólnej Polityki Rolnej:
1. „Interwencyjny zakup i sprzedaż zbóż”,
2. „Pomoc finansowa z tytułu dostarczania pomidorów do przetwórstwa”,
3. „Pomoc finansowa dla wstępnie uznanych grup producentów owoców i warzyw”,
4. „Wsparcie rynku produktów pszczelich”,
5. „Dostarczanie nadwyżek żywności najuboższej ludności Unii Europejskiej” (potocznie zwany „Pomoc najuboższym”),
6. „Interwencyjny zakup i sprzedaż cukru”,
7. „Dopłaty do spożycia mleka i przetworów mlecznych w placówkach oświatowych” (potocznie zwany „Szklanka mleka”),
8. „Interwencyjny zakup i sprzedaż masła”,
9. „Dopłaty w ramach kwotowania produkcji skrobi ziemniaczanej”,
10. „Dopłaty do przetwórstwa masła, masła skoncentrowanego i śmietanki”,
11. „Cukier – tymczasowa składka restrukturyzacyjna”,
12. „Dopłaty do prywatnego przechowywania wieprzowiny”,
13. „Wsparcie działań promocyjnych i informacyjnych na rynkach wybranych produktów rolnych” (np.: kampanie informacyjno – promocyjne pn.: „Rolnictwo ekologiczne”, „Stawiam na mleko i produkty mleczne”, „Mięso i jego produkty – tradycja i smak”, „Stół pełen smaków”, „5 razy dziennie warzywa i owoce”).
Źródło: Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych, www.ijhar-s.gov.pl, fot. sxc.hu
