Od roku 1992, a więc od czasu uchwalenia w wyniku obrad Konferencji NZ „Środowisko i Rozwój” ,,Konwencji NZ o ochronie różnorodności biologicznej” ochrona bioróżnorodności stała się nadrzędnym celem działań organizacji międzynarodowych, rządów oraz organizacji społecznych i naukowych na całym świecie.
Szczególne miejsce w zachowaniu różnorodności biologicznej przypisuje się rolnictwu, które użytkuje około 40% powierzchni krajów Unii Europejskiej i około 60% powierzchni Polski. Rolnictwo przy tym traktuje się jako działalność świadomie ograniczającą bioróżnorodność.
W relacji rolnictwo – bioróżnorodność wyjątkowe miejsce zajmuje ochrona roślin, która w ramach ochrony roślin uprawnych przed zespołem organizmów szkodliwych zagrażającym plonom wprowadza do środowiska tysiące ton obcych dla tego środowiska substancji chemicznych, co może stanowić istotne zagrożenia dla wielu elementów tegoż środowiska.
Chemicznej ochrony roślin nie można jednak traktować jednostronnie. Trwająca od połowy lat 60. bardzo ostra krytyka stosowania chemicznych środków ochrony roślin wymusiła wiele działań w wyniku których, nastąpiło znaczne ograniczenie ewentualnego niekorzystnego wpływu ochrony na środowisko. Należy tu wymienić prawie całkowitą zmianę asortymentu stosowanych substancji aktywnych środków ochrony roślin, zmianę techniki stosowania, podniesienie poziomu przygotowania zawodowego rolników oraz opracowanie i upowszechnianie koncepcji integrowanej ochrony roślin. Nie mniej stałe prowadzenie zabiegów zwalczania np.: niepożądanej roślinności prowadzi do zmian w zestawie gatunkowym i ilościowym występującej na polach uprawnych roślinności.
![\"AgroNews,](\"/wp-content/uploads/files/Image/zboza_rosliny_grzyby_pola_laki_drzewa/1045625_63496319.jpg\")
Za bardzo istotne, należy uznać sukcesywne zmiany w ustawodawstwie z zakresu ochrony roślin, które w coraz większym stopniu ograniczają przy prawidłowym wykonawstwie możliwość ubocznego wpływu stosowanych zabiegów ochroniarskich na środowisko.
Problemem, który należy uwzględnić w rozważaniach dotyczących bioróżnorodności i ochrony roślin są obce gatunki inwazyjne rozumiane, jako gatunki introdukowane lub zawleczone, zagrażające lokalnej różnorodności biologicznej. Część z tych gatunków posiada status gatunków kwarantannowych i ograniczenie ich rozprzestrzeniania się jest regulowane specjalnymi przepisami, np.: stonka kukurydziana (Diabrotica virgifera Le Conte). Inne nieraz sprowadzone celowo np.: barszcz Sosnowskiego (Heracleum Sosnowsky i Manden) stanowią zagrożenie zarówno dla środowiska jak i ludzi.
Odnosząc się do polskich warunków to należy podkreślić, że różnorodność biologiczna Polski mierzona zarówno na poziomie różnorodności gatunkowej, jak i na poziomie różności ekosystemów należy do największych w Europie.
Natomiast do podstawowych zadań ograniczających i eliminujących wpływ ochrony roślin na różnorodność biologiczną na obszarach rolniczych należeć będzie:
- stworzenie warunków poprzez programy nauczenia działania organizacyjne oraz prawidłowo ukierunkowane dotacje do wprowadzenia integrowanej ochrony roślin,
- przygotowanie rolnika i jego doradcy do upowszechnienia integrowanej ochrony roślin,
- poprzez tworzenie i pozostawianie tzw. „użytków” ekologicznych: wielogatunkowe zadrzewienia i zakrzewienia, śródpolne oczka wodne, miedze, zabezpieczenie miejsc rozwoju i przebywania gatunków zagrożonych w czasie zabiegów ochroniarskich.
Działania te należy uzupełnić o zadania odnoszące się do całej produkcji rolniczej. Należy tu wymienić:
- zachowanie różnorodności środowisk (szczególnie siedlisk gatunków rzadkich i ginących),
- utrzymanie ekstensywnie użytkowanych możliwie dużych powierzchni łąk i pastwisk,
- ochronę i renaturalizację ekosystemów podmokłych,
- ochronę gleb przed erozją,
- zwiększenie przy odpowiednim doborze gatunków, powierzchni zalesionej,
- zachowanie lokalnych tradycyjnych odmian roślin uprawnych i ras zwierząt gospodarskich,
- tam, gdzie znajduje to uzasadnienie, rozwój rolnictwa ekologicznego.
Prof. dr hab. Stefan Pruszyński
Emerytowany profesor IOR – PIB
Materiał pochodzi z konferencji "Prawidłowa ochrona roślin, bezpieczeństwo rolnika i bezpieczna żywność", fot. sxc.hu, dreamstime.com
