Jak prawidłowo przechować ziarno?

Tylko prawidłowo przechowane ziarno może być dobrym surowcem paszowym.

KWS Zboża aktywnie wspiera rozwój rolnictwa zrównoważonego w Polsce. Nasi pracownicy przekazują wiedzę producentom rolnym z zakresu produkcji roślinnej. Niemniej ważne dla nas jest, aby zebrane płody rolne były przechowywane bez obniżenia jakości jak i bez strat ilościowych.

Produkcja żywności według zasad rolnictwa zrównoważonego jest pewnym logicznym ciągiem procesów, z których każdy powinien zabezpieczać wysoką jakość produkowanego surowca bez negatywnego wpływu na środowisko. Bez względu na ostateczne przeznaczenie surowca, czy to na konsumpcję, czy na paszę, zebrany surowiec należy zmagazynować i przechowywać w takich w warunkach, które zabezpieczą jego jakość, co finalnie przełoży się na zysk producenta rolnego.

Uprawa, zbiór, transport to ważne elementy postępowania z zebranym najczęściej w pocie czoła ziarnem. Musimy pamiętać jednak, że nie mniej ważne jest jego poprawne magazynowanie, ponieważ surowiec zbożowy źle przechowywany bardzo szybko traci na jakości, a w skrajnych przypadkach może nie nadawać się do użytku.

Magazynowanie ziarna ma za zadanie stworzenie jak najlepszych warunków przechowywania i pozwala otrzymać wysoką jakość i przydatność paszową. W większości przypadków zboże w Polsce zbiera się metodą jednofazową za pomocą kombajnu. Często towarzyszy temu nadmierna ilość zanieczyszczeń. Z reguły zebrana masa ziarna charakteryzuje się wyższą wilgotnością niż 14%, co wymaga jego bezwzględnego dosuszenia. Aby zebrany surowiec stanowił odpowiedni jakościowo komponent do przygotowania pasz, powinniśmy zwrócić uwagę na kilka prostych czynności, które zapewnią długotrwałe przechowywanie ziarna bez strat na jego jakości.

Niezależnie od wilgotności zebranego ziarna, jak i przyszłego sposobu jego przechowywania surowiec należy oczyścić. Wstępne czyszczenie jest istotnym elementem konserwacji ziarna, który pozwala na usuniecie zielonych części roślin, nasion chwastów, ziemi, kurzu, słomy etc. Proces wstępnego czyszczenia schładza ziarno, które bezpośrednio po przyjeździe z pola intensywnie oddycha. Dzięki temu zabiegowi również częściowo obniżamy wilgotność ziarna. Po wstępnym czyszczeniu i zmniejszeniu wilgotności ziarna do 14% (lub niższej) ziarno można składować w silosach (fot. 1).

 
Fot. 1. Bateria silosów do przechowywania ziarna zbóż, kukurydzy lub rzepaku  lub w magazynach płaskich (fot. 2) ze specjalnymi tunelami wentylacyjnymi.

 Fot. 2. Składowanie zboża w magazynie płaskim
 

Alternatywnym sposobem konserwacji wilgotnego ziarna jest użycie środków konserwujących w postaci kwasu propionowego w kombinacji z kwasem benzoesowym, sorbowym bądź mrówkowym albo przy użyciu wodorotlenku sody lub mocznika. Rolnik, gdy brak mu możliwości podsuszenia zebranego wilgotnego ziarna, może wesprzeć się tymi metodami, pod warunkiem, że posiada odpowiednie zaplecze techniczne do aplikacji środków konserwujących.

Ziarno jest żywym materiałem biologicznym, który jest bardzo wrażliwy na długotrwałe przechowywanie w stanie dużej wilgotności (ubytek suchej masy, rozwój pleśni i mikroorganizmów). Intensywność procesów biologicznych, zachodzących w ziarnie w trakcie okresu przechowywania, jest głównie uzależniona od jego wilgotności i temperatury. Przykładowo intensywność oddychania ziarna o wilgotności 20% jest aż 35 razy większa niż ziarna z wilgotnością 15%. Wskutek intensywnego oddychania ziarna powstają straty w postaci ubytku przechowywanej masy. Dodatkowo wraz ze wzrostem temperatury ziarna następuje bardzo szybki rozwój drobnoustrojów i pleśni, pojawia się stęchły zapach oraz dochodzi do samozagrzewania się przechowywanego surowca (destrukcja białka i utrata zdolności kiełkowania). Zużycie tlenu występującego w przestrzeniach między ziarnami może doprowadzić do fermentacji alkoholowej lub octowej i ostatecznego zepsucia przechowywanego surowca.

Prawidłowe magazynowanie ziarna ma istotny wpływ na wyniki produkcyjne na fermach. Jeżeli chcemy uniknąć problemów z rozrodem, słabszymi przyrostami czy upadkami zwierząt, musimy pamiętać o zasadach przechowywania zboża i kontrolować je w magazynach przez cały rok.

Karol Włodarczyk
Doradca ds. Żywienia Zwierząt
KWS Zboża