Podczas konferencji, która odbyła się 15 marca br. komisarz UE ds. rolnictwa Janusz Wojciechowski przedstawił planowany przez Komisję Europejską projekt zmian legislacyjnych we Wspólnej Polityce Rolnej, które w najbliższych dniach zostaną przedstawione Parlamentowi Europejskiemu i Radzie Europejskiej do akceptacji. Sprawdźmy zatem jakie propozycje łagodzące Europejski Zielony Ład znajdują się w projekcie zmian legislacyjnych.
DOPŁATY ZA UGOROWANIE
Od 2025 roku obowiązek ugorowania zostaje zniesiony. W tym zakresie norma GAEC nie będzie obowiązywać, a odłogowanie stanie się dobrowolnym ekoschematem, za który rolnik otrzyma dopłaty. Państwa członkowskie będą mogły zaproponować rolnikom ugorowanie jakiejś części gruntów jako ekoschemat. Rolnik, który z tego nie skorzysta, nie będzie musiał spełnić wymogu 4 proc. ugorowania. Natomiast z komunikatu opublikowanego na stronie KE wynika, że zmiany dotyczące ugorowania mają dotyczyć także 2024 roku.
DYWERSYFIKACJA ZAMIAST PŁODOZMIANU
Chodzi o to, by państwa członkowskie mogły dać wybór rolnikom w postaci dywersyfikacji upraw. Rolnik nie będzie miał obowiązku płodozmianu, zamiast tego będzie mógł zastosować dywersyfikację upraw. Chodzi tu o to, że gospodarstwa od 10 do 30 ha (te mniejsze są już obecnie zwolnione z GAEC 7) będą musiały wykazać się uprawą co najmniej dwóch roślin, gospodarstwa powyżej 30 ha – co najmniej trzech roślin. To będzie trochę podobne do dobrze znanego rolnikom zazielenienia, które obowiązywało w poprzedniej perspektywie.
GAEC 6 – OKRYWA ZIMOWA – ELASTYCZNY TERMIN
Będzie więcej swobody w określaniu terminu. Państwa członkowskie będą mogły elastycznie wybierać takie okresy, które są najwłaściwsze. KE nie będzie narzucać sztywnego okresu. To oznacza, że w Polsce może zostać wprowadzony drugi termin utrzymania okrywy glebowej dla upraw wcześnie zbieranych z pola, czyli zbóż, rzepaku i rzepiku – od zbiorów do 15 października. Niewykluczone, że Polska wprowadzi katalog wyłączeń w przypadku upraw późno zbieranych z pola, czyli roślin okopowych, warzyw i kukurydzy na ziarno.
BEZ KAR ZA GAEC 6,7, i 8 w 2024 roku
Powyższe uproszczenia mają obowiązywać od 2025 roku (a przynajmniej tak twierdzi komisarz; z komunikatu ministerstwa rolnictwa wynika jednak, że od 2024). Komisarz Wojciechowski zapowiedział jednocześnie, że jeśli rolnicy w 2024 roku nie dostosują się do obecnie obowiązujących wymogów, których w 2025 roku już nie będzie, nie będą karani.
– W praktyce oznacza to, że jeśli rolnik w 2024 roku nie spełni wymogów GAEC 6,7 i 8, to nie będzie wobec niego żadnych sankcji – podkreślił komisarz.
ZWOLNIENIE MAŁYCH GOSPODARSTW Z KONTROLI
Kolejna zmiana to taka, że państwa członkowskie będą mogły wyłączyć z kontroli gospodarstwa do 10 ha. Uznajemy, że problemy ekologiczne w takich gospodarstwach małych, nie są tak duże, żeby na nich skupiać działania kontrolne. W Polsce takie gospodarstwa to prawie 3/4 gospodarstw rolnych, 952 tys. wg spisu rolnego z 2020 r. ze wszystkich 1300 tys. wówczas. To jest duża ulga dla gospodarstw do 10 ha.
ZMIANY W KRAJOWYM PLANIE STRATEGICZNYM DWA RAZY W ROKU
Do tej pory państwo członkowskie tylko raz w roku mogło dokonać zmiany w zapisach Planu Strategicznego. Teraz KE proponuje, aby podwoić tę możliwość. Przyjęto bowiem założenie, że PS są całkiem nowym aktem prawnym, który określa obowiązki rolników wobec WPR i trzeba elastycznie reagować na problemy, które się pojawiają.
„Przedstawione przez Komisarza propozycje realizują wnioski Wielkopolskiej Izby Rolniczej, które jako samorząd rolniczy zgłaszamy od blisko 4 lat, jak tylko Komisja Europejska rozpoczęła pracę nad Wspólną Polityką Rolną. Zaproponowane zmiany to z pewnością dobry kierunek, jednak zdecydowanie niewystarczający. Naszym zdaniem koniecznym jest zwiększenie budżetu Wspólnej Polityki Rolnej oraz podjęcie zdecydowanych działań wzmacniających pozycje rolnika w łańcuchu spożywczym szczególnie wobec niszczących działań sieci detalicznych. Dodatkowo, w dniu dzisiejszym ukazał się również raport Instytutu Finansów Publicznych „ZIARNO NIEZGODY: ANALIZA PROTESTÓW ROLNICZYCH” przygotowany przez polskich naukowców – prof. Wawrzyńca Czubaka oraz prof. Benedykta Pelplińskiego z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu oraz prof. Sławomira Kalinowskiego z Instytutu Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk. Autorzy raportu wskazują na prawdziwe, strukturalne problemy polskiego rolnictwa, których rozwiązanie nie będzie wcale proste. Chodzi o rozwierające się nożyce pomiędzy cenami skupu a kosztami produkcji rolniczej oraz rozdrobnienie agrarne i produkcyjne. Wiele tez z tego raportu jest zgodnych z naszymi analizami. Serdecznie zapraszamy do lektury tego dokumentu” – napisała WIR w komunikacie.
Opracowanie:
Andrzej Przepióra
Aleksander Poznański
