Ostatnia szansa dla europejskiego rolnictwa

W dniach 24-25 czerwca odbędzie się Rada Unii Europejskiej ds. rolnictwa.  Spotkanie zadecyduje o ostatecznym kształcie Wspólnej Polityki Rolnej (WPR), od której będzie zależeć nie tylko los rolników i unijnych dopłat, ale także zdrowie europejskich konsumentów i bezpieczeństwo żywności – przypomina organizacja ekologiczna WWF.

Od początku procesu powstawania reformy, organizacje pozarządowe domagają się, aby publiczne pieniądze były wykorzystywane dla dobra publicznego, jakim jest m.in. środowisko naturalne regionów rolniczych – mówi Marta Kalinowska z WWF Polska. – Zalecaliśmy politykę, która zapewniałaby zrównoważone zarządzania zasobami naturalnymi i zabezpieczała naszą długoterminową zdolność rolniczą, a tym samym długoterminowe bezpieczeństwo żywnościowe.

Niestety za sprawą lobbingu rolników z wielkich, europejskich gospodarstw rolnych, istnieje ryzyko, że cele te nie zostaną spełnione. Ponadto, utrzymany zostanie nierówny podział dotacji dla rolników i jednocześnie większość gruntów rolnych w Europie zostanie zwolniona z konieczności przeprowadzania wszelkich dodatkowych działań ekologicznych.
 
Dopłaty rolnicze są rozdzielone między dwa filary. Pierwszy oznacza dopłaty bezpośrednie, które stanowią większość środków wypłacanych rolnikom w ramach WPR. Jak dotąd czynnikiem decydującym o ich przyznaniu był hektar, który stanowił główną jednostkę rozliczeniową, decydującą o wysokości dopłaty. Nie brano natomiast pod uwagę sposobu prowadzenia działalności rolniczej ani jej szkodliwości dla środowiska naturalnego. Drugi filar dystrybuował środki na rozwój obszarów wiejskich, w tym na rzecz wsparcia ekologicznego rolnictwa.

Przewiduje się, że w unijnym budżecie na lata 2014-2020, funduszy z drugiego filaru będzie jeszcze mniej w porównaniu do poprzedniego okresu rozliczeniowego – mówi Kalinowska. – W przypadku Polski kwota zostanie zmniejszona o 3 miliardy euro, pomimo wzrostu łącznej sumy na oba filary o ponad półtora miliarda euro. Tymczasem większy udział dopłat dla rolników w ramach filaru pierwszego przyczynia się do uprzemysłowienia rolnictwa, a tym samym sprawia, że dostarczają oni obywatelom UE żywności słabej jakości w wyniku intensywnych upraw monokulturowych.

[FILM]

Z roku na rok obserwujemy coraz większy spadek walorów smakowych produktów spożywczych, które na co dzień kupujemy w sklepach. Rolnictwo intensywne nie daje wytchnienia ziemi uprawnej, a tym samym plony i produkty z nich powstałe smakują zupełnie inaczej niż te pochodzące z upraw ekologicznych.
 
Przed kluczowymi negocjacjami, które nastąpią w dniach 24-25 czerwca na posiedzeniu Rady, WWF zwraca uwagę na siedem kluczowych punktów, których uwzględnienie w WPR mogłoby sprawić, że unijne dopłaty do rolnictwa będą rzeczywiście wspierać ekologicznych rolników.

Czytaj także:
Bank BGŻ konsekwentnie wspiera rolników
Prawo europejskie zagraża bankowości spółdzielczej
Państwo dopłaci do inwestycji ekologicznych
 
Wśród nich jest m. in. przywrócenie obowiązku przeznaczania na ochronę środowiska 25% funduszy z puli na rozwój obszarów wiejskich. Pozostawienie wolnej ręki w zakresie dysponowania tymi środkami, sprawi, że na ten cel przestaną być wydawane jakiekolwiek pieniądze. Kolejną ważna kwestią jest zapobieganie podwójnemu dotowaniu rolników za tą samą działalność. Istnieje niebezpieczeństwo, że obecne stanowisko Rady będzie skutkować marnotrawieniem miliardów euro rocznie, które nie będą uwzględniać jakości produkcji rolnej.
 
Państwa członkowskie UE powinny jednocześnie ustanowić wysokie kary dla rolników za niespełnianie wymogów ekologicznych w ramach płatności bezpośrednich. Tylko w ten sposób będzie możliwe wyegzekwowanie od rolników stosowania praktyk przyjaznych środowisku. Równie ważna będzie zapewnienie w WPR pełnej ochrony cennych przyrodniczo użytków zielonych, mokradeł i gleb. Pełnią one nie tylko rolę naturalnych filtrów, ale także są ostoją dla wielu gatunków roślin i zwierząt, przyczyniając się do ochrony bioróżnorodności.
 
Apelujemy jednocześnie do Rady, aby wprowadziła ograniczenia w stosowaniu pestycydów i nawozów – dodaje Kalinowska. – WPR powinna spełniać oczekiwania konsumentów, którzy poszukują produktów bezpiecznych dla zdrowia, pochodzących z ekologicznych upraw. Dopłaty bezpośrednie w obecnym kształcie nie zobowiązują ich beneficjentów do dbałości o jakość produkowanej żywności. Dlatego WWF apeluje do unijnych polityków, aby przeprowadzili gruntowną reformę WPR.

Postulaty WWF:
1.     Przywrócenie obowiązku przeznaczenia 25% funduszy z puli na rozwój obszarów wiejskich na ochronę środowiska.

Rada musi uznać opinię znacznej większości Parlamentu Europejskiego (613 posłów), którzy głosowali za przyjęciem obowiązku przeznaczania 25% funduszy na ochronę środowiska, tym samym podtrzymując obecny obowiązek znakowania. Metody zaproponowane na posiedzeniu plenarnym są sprawdzonymi sposobami tworzenia miejsc pracy oraz długoterminowej wydajności, a także przyczyniają się do ochrony środowiska. Bez obowiązku przeznaczania 25% funduszy na środowisko oraz ze zwiększonymi ograniczeniami budżetowymi, istnieje ryzyko, że wydatki mające na celu ochronę środowiska w znacznym stopniu zanikną.
 
2.     Unieważnienie nielegalnych, podwójnych subsydiów i niejasnych „ekwiwalentnych” praktyk ekologicznych, ze względu na które rolnicy w ramach płatności bezpośrednich i polityki rozwoju obszarów wiejskich otrzymują dwukrotne wsparcie finansowe za tą samą działalność.

Nielegalne podwójne dotacje mogą skutkować utratą miliardów euro rocznie. Niedopuszczalne jest, aby z pieniędzy podatników płacić rolnikom dwukrotnie za tę samą działalność, podczas gdy nie przynosi ona żadnej dodatkowej wartości dla środowiska naturalnego i gospodarki. Jest to również sprzeczne z podstawowymi traktatami UE oraz z metodami dobrego wydatkowania pieniędzy publicznych, a także niezgodne z zasadami Światowej Organizacji Handlu. Rada musi zatem zrewidować swoje stanowisko. Ponadto, jeśli zasada ekwiwalentności miałaby zostać przyjęta, powinna składać się z ograniczonego zbioru praktyk ekologicznych przynoszących korzyści zarówno środowisku jak i rolnikom.
 
3.     Ustanowienie wysokich kar dla rolników za niespełnianie wymogów ekologicznych w ramach płatności bezpośrednich.

Państwa członkowskie muszą silnie bronić swojego stanowiska dot. zwiększenia kar ekologicznych nawet do 125% wartości dotacji. Nawet jeśli odsetki są niskie, jest to krok w dobrym kierunku. Wysokie kary są jedynym sposobem, aby upewnić się, że wszyscy rolnicy zaczną stosować praktyki przyjazne środowisku.
 
4.     Zapewnienie pełnej ochrony cennych przyrodniczo użytków zielonych, mokradeł i gleb bogatych w węgiel.

Rada musi wspierać konstruktywne rozwiązania mające na celu zapewnienie, że cenne przyrodniczo użytki zielone, bagna i gleby bogate w węgiel są, zgodnie z wnioskiem Parlamentu i Komisji Europejskiej, w pełni chronione. Te cenne przyrodniczo obszary pełnią rolę pochłaniaczy dwutlenku węgla i przyczyniają się do ochrony różnorodności biologicznej, a zatem mają ogromne znaczenie dla środowiska i gospodarki.
 
5.     Wprowadzenie dla obszarów aktywności proekologicznej (EFA) prośrodowiskowego zarządzania nie dopuszczającego użycia pestycydów i nawozów oraz intensywnej produkcji.

Potępiamy decyzję Rady Europejskiej umożliwiającą intensywną produkcję na obszarach proekologiczne (EFA) i dlatego też wzywamy Radę, aby przynajmniej poparła wprowadzenie zrównoważonego gospodarowania tymi obszarami poprzez programy rolno-środowiskowe. Intensywnej produkcji na tych obszarach należy bezwzględnie unikać.
 
6.    Wprowadzenie wymogu przestrzegania przez rolników Dyrektywy UE w sprawie zrównoważonego stosowania pestycydów w momencie otrzymania przez nich dotacji unijnych.

Rada sprzeciwia się włączeniu Dyrektywy w sprawie zrównoważonego stosowania pestycydów w zakres zasady wzajemnej zgodności, tak jak zostało to ustalone podczas marcowych obrad Parlamentu. Biorąc pod uwagę słabość klauzuli stanowiącej o tym, że pełna integracja w ramach zasady wzajemnej zgodności może nastąpić jedynie po wdrożeniu przepisu przez wszystkie państwa członkowskie, nie ma żadnego usprawiedliwienia dla dalszego podtrzymywania swojego sprzeciwu przez Radę. Rada powinna zaproponować jasną drogę do wprowadzenia tej ważnej dyrektywy w zakres zasady wzajemnej zgodności.
 
7.    Utrzymanie 100% współfinansowania przez UE transferów pieniędzy z dopłat bezpośrednich (Filar 1) na rozwój obszarów wiejskich (Filar 2), zgodnie z ustaleniami przyjętymi przez UE.

Korzyści społeczno-gospodarcze i środowiskowe wynikające z wykorzystania Filaru 2 są zdecydowanie większe niż z Filaru 1. Państwa członkowskie gotowe do przesunięcia pieniędzy z Filaru 1 do Filaru 2 nie powinny być zniechęcane przez dodatkowe zobowiązania finansowe w czasach ograniczeń budżetowych.

Źródło: WWF
Redakcja AgroNews, fot. sxc.hu