Zarząd Krajowej Rady Izb Rolniczych (KRIR), odpowiadając na wniosek zgłoszony podczas marcowego posiedzenia Rady ds. Kobiet i Rodzin z obszarów wiejskich w Wieliczce, zwrócił się 13 maja 2025 r. do Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z postulatem zmiany przepisów dotyczących renty wdowiej. Główna krytyka dotyczy wykluczenia rolników posiadających ziemię z prawa do tego świadczenia – mimo spełnienia ustawowych warunków.
Problem wykluczenia rolników z renty wdowiej
Zgodnie z obecnymi przepisami, renta wdowia nie przysługuje osobom uprawnionym do emerytury lub renty, jeśli nadal posiadają gospodarstwo rolne. Taki zapis powoduje, że wiele kobiet i mężczyzn z obszarów wiejskich – mimo osiągnięcia wieku emerytalnego i pozostawania w związku małżeńskim do dnia śmierci współmałżonka – nie może otrzymać świadczenia należnego im z tytułu renty rodzinnej.
KRIR wskazuje, że przepis ten ma charakter dyskryminujący, ponieważ de facto wymusza na rolnikach rezygnację z posiadania ziemi – która często jest nie tylko źródłem utrzymania, ale także dorobkiem pokoleń – by móc uzyskać rentę wdowią.
Postulat rozszerzenia uprawnień do renty rodzinnej dla dzieci
Zarząd KRIR poruszył także problem dzieci zmarłych osób, które mimo długiego stażu pracy rodzica (np. 15–20 lat), nie nabywają prawa do renty rodzinnej, jeśli rodzic w chwili śmierci nie posiadał prawa do emerytury lub renty. Zdaniem samorządu rolniczego, niesprawiedliwość polega na nieuwzględnianiu składek zgromadzonych przez zmarłego, co narusza zasadę sprawiedliwości społecznej.
Odpowiedź resortu: zmiany od 1 lipca 2025 roku
W odpowiedzi na pismo KRIR, 11 czerwca 2025 r. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, za pośrednictwem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, poinformowało o zmianach legislacyjnych, które wchodzą w życie 1 lipca 2025 r.
Najważniejsza zmiana dotyczy możliwości łączenia renty rodzinnej i emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy. Co istotne – nie będzie wymagane zaprzestanie prowadzenia działalności rolniczej. Oznacza to, że posiadanie ziemi nie wykluczy z możliwości otrzymania świadczenia.
W myśl nowych przepisów:
- świadczenia będzie można łączyć pod warunkiem, że ich suma nie przekroczy trzykrotności najniższej emerytury, czyli 5636,73 zł brutto w 2025 roku,
- zmiany obejmą zarówno osoby ubezpieczone w ZUS, jak i rolników ubezpieczonych w KRUS.
Co z rentą dla dzieci zmarłych rodziców?
W sprawie renty rodzinnej dla dzieci zmarłych rodziców, którzy nie posiadali prawa do emerytury lub renty w chwili śmierci – resort rolnictwa wyjaśnił, że obowiązujące przepisy KRUS przewidują prawo do takiej renty tylko w przypadku:
- zmarłych emerytów lub rencistów posiadających prawo do świadczenia;
- ubezpieczonych rolników, którzy w chwili śmierci spełniali warunki do przyznania emerytury lub renty, przy czym przyjmuje się, że byli całkowicie niezdolni do pracy w gospodarstwie.
Podkreślono, że zmiany w tym zakresie wymagają pogłębionej analizy i ewentualnej reformy przepisów o niezdolności do pracy, a także zachowania równowagi między interesem ubezpieczonych i finansową stabilnością systemu rentowo-emerytalnego.
Postulat KRIR dotyczący rozszerzenia dostępu do renty wdowiej i rodzinnej znajduje częściowe odzwierciedlenie w zmianach wchodzących w życie 1 lipca 2025 r. Zniknie kluczowa bariera – posiadanie gospodarstwa rolnego nie będzie już wykluczać z możliwości uzyskania renty rodzinnej po zmarłym małżonku.
To znaczący krok w stronę równości praw rolników względem pozostałych grup zawodowych. Nadal jednak otwarte pozostają kwestie związane z dziedziczeniem uprawnień do świadczeń przez dzieci, co KRIR słusznie wskazuje jako temat wymagający dalszej pracy legislacyjnej i społecznej debaty.
