Ten ekoschemat obejmuje 8 praktyk. W porównaniu z początkową wersją Krajowego Programu z niektórych praktyk zrezygnowano, a innie zmodyfikowano lub rozbudowano oraz wprowadzono nowe. Za każdą praktykę przyznawane są punkty. Suma punktów pomnożona przez wielkość działki decyduje o wysokości wsparcia. Ważna jest możliwość łączenia ekoschematów na jednej działce. To oznacza, że rolnik może maksymalnie wykorzystać tę dopłatę. Informacje o możliwości łączenia praktyk przedstawiamy w formie praktycznej tabeli.
W ramach interwencji wsparciem objęte będą następujące praktyki:
- Ekstensywne użytkowanie TUZ z obsadą zwierząt
Celem praktyki jest ochrona bioróżnorodności poprzez właściwe gospodarowanie na TUZ o niskiej wartości produkcyjnej. Praktyka będzie zachęcała do prowadzenia racjonalnego wypasu zwierząt, a także przyczyni się do przeciwdziałania negatywnemu trendowi jakim jest zaprzestawanie utrzymywania zwierząt trawożernych w gospodarstwach posiadających TUZ. Dodatkowo, wymóg polegający na zakazie przeorywania TUZ w trakcie trwania zobowiązania, wzmocni znaczenie wspieranych TUZ w sekwestracji węgla.
Wymagania
– Obsada zwierząt trawożernych w gospodarstwie wynosi co najmniej 0,3 DJP/ha TUZ i
maksymalnie 2 DJP/ha TUZ w okresie wegetacyjnym roślin
– Zakaz przeorywania TUZ w okresie realizacji ekoschematu.
- Międzyplony ozime/wsiewki śródplonowe
Celem praktyki Międzyplony ozime / Wsiewki śródplonowe jest poprawa stanu i ochrona gleby. Międzyplony mają za zadanie pokrycie gleby roślinnością, szczególnie w okresach newralgicznych, w których gleby są narażone na erozję, dzięki czemu ograniczają wymywanie składników do wód podziemnych. Uprawa międzyplonów oraz wsiewek śródplonowych zwiększa pochłanianie CO2 w rolnictwie, poprzez wiązanie go w materii organicznej.
Wymagania
1) utrzymywanie roślin w postaci:
– wsiewek roślin bobowatych drobnonasiennych lub mieszanek z udziałem roślin
bobowatych drobnonasiennych w uprawę główną lub
– międzyplonów ozimych w formie mieszanek utworzonych z co najmniej 2 gatunków roślin
w terminie do 1 października i utrzymywanych, co najmniej do 15 lutego następnego roku.
W okresie utrzymania międzyplonu ozimego dopuszcza się jego mulczowanie, jednak nie wcześniej niż po 15 listopada.
2) Zakaz stosowania środków ochrony roślin:
– na międzyplonach ozimych – przez okres ich utrzymania,
– w przypadku wsiewek śródplonowych – od momentu zbioru uprawy głównej przez co najmniej 8 tygodni lub do momentu wysiewu kolejnej uprawy głównej.
- Opracowanie i przestrzeganie planu nawożenia – wariant podstawowy i wariant z wapnowaniem
Celem praktyki jest właściwe zarządzanie nawożeniem dostosowanym do zasobności gleb w azot, fosfor, potas, magnez, wapń (N, P, K, Mg i Ca) i potrzeb roślin z wykorzystaniem analizy gleby i systemów wspomagania decyzji w zakresie nawożenia. Analiza chemiczna gleby umożliwia zastosowanie optymalnych ilości nawozów, co pozwoli na uniknięcie wprowadzenia zbyt dużej ich ilości do gleby oraz ograniczenie ich wymywania i przenikania do wód gruntowych.
Wymagania
Praktyka składa się z dwóch wariantów: wariantu podstawowego (bez wapnowania, w przypadku, gdy wyniki próbek gleby nie wskazują na potrzebę zastosowania wapnowania):
– Opracowanie i przestrzeganie planu nawozowego do powierzchni gruntów ornych i trwałych użytków zielonych w gospodarstwie, opartego na bilansie azotu oraz chemicznej analizie gleby, określającego dawki składników pokarmowych (N, P, K i Mg oraz potrzeby wapnowania) oraz
– Wariantu z wapnowaniem, który obejmuje opisany wyżej zakres podstawowy rozszerzony o zastosowanie wapnowania, którego potrzeba wynika z przeprowadzonych w ramach wariantu podstawowego badań gleby, przy czym wsparcie do wapnowania przysługuje do powierzchni gruntów w gospodarstwie o pH poniżej lub równej 5,5, na których wykonywany jest zabieg wapnowania. Wsparcie w zakresie wapnowania do poszczególnych działek rolnych przysługuje nie częściej niż raz na 4 lata.
- Zróżnicowana struktura upraw
Celem praktyki jest poprawa jakości gleby i potrzeba odbudowy materii organicznej poprzez wzbogacenie struktury upraw o gatunki roślin, które wpływają zarówno na dodatni bilans materii organicznej, jak i na zwiększanie się różnorodności biologicznej. Wymóg udziału co najmniej trzech różnych upraw w gospodarstwie przyczyni się do ograniczania monokultur na gruntach ornych.
Wymagania
Uprawa co najmniej 3 różnych upraw na gruntach ornych w gospodarstwie, przy czym:
1) udział głównej uprawy w strukturze zasiewów nie przekracza 65% i udział najmniejszej uprawy, nie może być mniejszy niż 10%,
2) co najmniej 20% w strukturze zasiewów stanowią: uprawy gatunków roślin mających pozytywny wpływ na bilans glebowej materii organicznej (m.in. bobowate) oraz
3) udział łącznie zbóż i rzepaku w strukturze zasiewów nie przekracza 65%, oraz
4) udział upraw mających ujemny wpływ na bilans materii organicznej (m.in.: okopowe) nie przekracza 30%.
Za odrębną uprawę uznaje się uprawę zgodnie z definicją określoną w ramach normy DKR 7.
- Wymieszanie obornika na gruntach ornych w ciągu 12 godzin od aplikacji
Celem praktyki jest ograniczenie emisji amoniaku do atmosfery poprzez działanie polegające na wymieszaniu obornika w okresie maksymalnie 12 godzin od jego aplikacji na glebę. W znaczny sposób wpłynie to na ograniczenie emisji amoniaku. Dodatkowo praktyka pozwoli na ograniczenie emisji podtlenku azotu.
Wymagania
– Wymieszanie określonej ilości obornika z glebą maksymalnie w ciągu 12 godzin od aplikacji na gruncie ornym;
– Potwierdzenie realizacji tej praktyki za pomocą tzw. zdjęcia geotagowanego przy wykorzystaniu aplikacji udostępnionej przez ARiMR.
- Stosowanie płynnych nawozów naturalnych innymi metodami niż rozbryzgowo
Celem jest ograniczenie emisji amoniaku ze stosowanych na gruntach, płynnych nawozów naturalnych. Aplikacja doglebowa przyczynia się do lepszego wykorzystania składników pokarmowych dostępnych w nawozach naturalnych przy jednoczesnym ograniczeniu emisji amoniaku i podtlenku azotu i ogranicza emisję amoniaku na poziomie do ok. 90%.
Wymagania
– Stosowanie określonej ilości płynnych nawozów naturalnych innymi metodami niż rozbryzgowo na gruntach ornych i trwałych użytkach zielonych.
- Uproszczone systemy uprawy
Głównym celem jest zachowanie naturalnych zasobów przyrody przy równoczesnym osiąganiu zadowalających plonów. Uprawa ta bazuje na wspieraniu naturalnych procesów biologicznych w glebie a wszelkiego rodzaju zabiegi uprawowe są zredukowane do niezbędnego minimum. W ramach praktyki systemu uprawy konserwującej wyróżnia się:
– uprawę bezorkową – bezpłużną, gdzie pług zastępowany jest innymi narzędziami uprawowymi, np. przez bronę talerzową, kultywator ścierniskowy, spulchniacz obrotowy.
– pasową uprawę roli (strip-till), która polega na spulchnieniu pasa gleby wzdłuż rzędów rośliny uprawnej.
Ograniczenie zabiegów uprawowych zmniejsza ilość spalin trafiających do atmosfery.
Uprawa traw na gruntach ornych z uwagi na jej charakter (prowadzenie w cyklu wieloletnim, standardowo stosowana technika uprawy) nie może zostać objęta wsparciem w ramach praktyki
Wymagania
Na gruntach ornych uprawa roślin prowadzona jest w formie uprawy konserwującej bezorkowej lub uprawy pasowej (strip – till), przy czym:
– zabiegi uprawowe wykonywane są z odstąpieniem od uprawy płużnej w zespole uprawek
pożniwnych i przedsiewnych,
– po zbiorze uprawy pozostawia się na polu całość resztek pożniwnych w formie mulczu.
Praktyka nie obejmuje uprawy zerowej.
- Wymieszanie słomy z glebą
Wykorzystanie słomy do utrzymywania lub zwiększania poziomu zawartości materii organicznej oraz składników pokarmowych w glebach jest najskuteczniejszym działaniem zapewniającym utrzymanie żyzności gleby. Przyorana słoma wzbogaca glebę w próchnicę, co poprawia właściwości chemiczne, fizyczne i biologiczne gleby. Zapewnia powrót do gleby składników mineralnych niezbędnych dla rozwoju roślin. Słoma jest również ważnym źródłem węgla powracającego do gleby.
Wzrost zawartości próchnicy o 1% zwiększa o 30% retencję wodną gleb.
Zgodnie ze stosowanymi w Polsce współczynnikami reprodukcji i degradacji materii organicznej, współczynnik odnowy materii organicznej dla 1 tony masy słomy wynosi średnio +0,175–0,210. Dla porównania – dla 1 tony obornika wynosi +0,070, a dla 1 m3 gnojowicy +0,014–0,028.
Wymagania
– Rozdrobnienie i wymieszanie całej słomy z glebą lub jej przyoranie po zbiorze plonu głównego na gruntach ornych.
Ważne
Na danej działce rolnej możliwa jest realizacja dowolnej liczby praktyk z następującymi wyjątkami:
Praktyki Międzyplony ozime/wsiewki śródplonowe nie łączy się na tej samej działce z praktykami: Wymieszanie obornika na gruntach ornych w ciągu 12 godzin od aplikacji, Stosowanie płynnych nawozów naturalnych innymi metodami niż rozbryzgowo, Uproszczone systemy uprawy i Wymieszanie słomy z glebą;
Praktyki Wymieszanie obornika na gruntach ornych w ciągu 12 godzin od aplikacji nie łączy się na tej samej działce z praktykami: Stosowanie płynnych nawozów naturalnych innymi metodami niż rozbryzgowo, Uproszczone systemy uprawy i Wymieszanie słomy z glebą;
Praktyki Wymieszanie słomy z glebą nie łączy się na tej samej działce z praktyką Stosowanie płynnych nawozów naturalnych innymi metodami niż rozbryzgowo i praktyką Uproszczone systemy uprawy.
W tabeli poniżej przedstawiono informacje o możliwości łączenia praktyk:
+ praktyki można łączyć
– praktyk nie można łączyć
Ekoschemat Rolnictwo węglowe i zarządzanie składnikami odżywczymi realizowany będzie w oparciu o system punktowy (1 pkt odpowiada ok. 100 zł).
Płatności
Płatność roczna przyznawana do powierzchni gruntów objętych poszczególnymi praktykami w ramach ekoschematu. Podstawę do wyliczenia płatności za ekoschemat stanowi suma punktów uzyskana w ramach ekoschematu, uwzględniająca liczbę realizowanych praktyk, ich punktową wartość oraz powierzchnię, na której będą realizowane.
Szacowana stawka: Wysokość wsparcia odpowiada liczbie punktów przypisanych do danej praktyki. Wartość 1 pkt =100 zł. Do praktyk przypisano następująca liczba punktów:
Ekoschemat mogą realizować tylko te gospodarstwa, które spełnią warunek uzyskania minimalnej liczby punktów. Minimalna liczba punktów określana jest jako równowartość punktów, jakie rolnik otrzymałby w sytuacji realizacji, na co najmniej 25% powierzchni użytków rolnych najwyżej punktowanej praktyki. W ramach interwencji poszczególne praktyki mają następujące wymagania:
Przykładowe gospodarstwo:
Gospodarstwo 50 ha stosuje:
- zróżnicowana struktura upraw 50 ha x 3 pkt = 150 pkt
- Plan nawożenia podstawowy 50 ha x 1 pkt = 50 pkt
- Wymieszanie słomy z glebą 10ha x 2 pkt = 20 pkt
- Uproszczone systemy upraw 15ha x 4 pkt = 60 pkt
- Międzyplony ozime 15 ha x 5 pkt = 75 pkt
- Punkty razem: 230 (minimalna liczba punktów dla tego gospodarstwa wynosi 50 ha * 25% * 5 pkt = 62,5)
- Płatność: 355 x 100 zł =35 500 zł, to jest 710 zł/ha
Realizując opisane praktyki należy pamiętać, że korzyści finansowe nie są jedynym zyskiem rolnika. Celem interwencji jest wparcie praktyk rolniczych, które zwiększają składowanie węgla w glebie, magazynują CO2 z atmosfery w roślinach i zmniejszają jego emisję. Sekwestracja dwutlenku węgla w rolnictwie przynosi wiele korzyści dla zdrowia gleby i dodatkowo pozytywnie oddziałuje na środowisko wodne, powietrze i bioróżnorodność. Jedną z największych korzyści wynikających ze wsparcia praktyk przyczyniających się do magazynowania węgla organicznego jest zdrowie gleby. Jako najważniejsze korzyści związane z utrzymaniem zdrowych gleb można wymienić: wyższe poziomy materii organicznej w glebie, lepszą zdolność do wychwytywania i magazynowania węgla w glebie (lepsza sekwestracja węgla), ulepszoną strukturę gleby, która zwiększa odporność na zmienność pogody, większą odporność na susze i powodzie, ponieważ zdrowe gleby lepiej wchłaniają i zatrzymują wodę, poprawioną zdolność do zatrzymywania większej ilości składników odżywczych, co ogranicza ich spływ z pól uprawnych do źródeł wody.
Żródło:WIR, Marta Ceglarek, Andrzej Przepióra
