Gwałtowny wzrost cen energii obserwowany w ostatnich latach oraz coraz większe obowiązki nakładane na producentów rolnych w związku z przeciwdziałaniem zmianom klimatu stanowią coraz większe wyzwanie dla rolników. Inwestycje w odnawialne źródła energii, szczególnie budowa biogazowni, niejednokrotnie przewyższają możliwości finansowe pojedynczych gospodarstw rolnych i stanowią duże wyzwanie organizacyjne. Szansą dla rozwoju OZE na terenach wiejskich mogą być społeczności energetyczne.
Aby pomóc wielkopolskim rolnikom w zakładaniu społeczności energetycznych Zarząd Wielkopolskiej Izby Rolniczej na początku sierpnia spotkał się z przedstawicielem jednej z czołowych firm doradczych działającej w sektorze społeczności energetycznych. Na spotkaniu Wiceprezes Zarządu firmy DOEKO GROUP Wojciech Chowaniak przedstawił zakres działania firmy specjalizującej się w doradztwie technicznym, projektowym, dotacyjnym i zarządczym projektów w zakresie OZE oraz efektywności energetycznej. Przedstawił członkom Zarządu WIR koncepcję tworzenia i zarządzania społecznościami energetycznymi. Przedstawiciel firmy DOEKO GROUP zaproponował Wielkopolskiej Izbie Rolniczej współpracę w organizacji spotkań szkoleniowych skierowanych do rolników, samorządów i innych podmiotów do tworzenia społeczności energetycznych w swoim regionie. Zarząd Wielkopolskiej Izby Rolniczej wyraził na tym spotkaniu wole zawarcia porozumienia w sprawie organizacji wspólnych szkoleń na terenie Wielkopolski.
Co to są społeczności energetyczne?
Społeczności energetyczne to różne formy organizacji wspierające rozwój energetyki i angażujące społeczność. Mogą je tworzyć grupy obywateli lub grupy innych podmiotów, dla których energetyka nie jest głównym przedmiotem działalności. Są to klastry energii i spółdzielnie energetyczne.
Klaster energii to porozumienie pomiędzy różnymi podmiotami, dotyczące wytwarzania i równoważenia zapotrzebowania, dystrybucji lub obrotu energią. Celem klastra energii jest rozwój energetyki rozproszonej opartej nie tylko o odnawialne, ale również konwencjonalne źródła energii, służący poprawie bezpieczeństwa energetycznego, poprawie środowiska naturalnego i wzmocnieniu lokalnej gospodarki. Klaster energii może zostać zawiązany i funkcjonować na obszarze nie większym niż pięć gmin lub jeden powiat. Stworzenie klastra energii może przyczynić się do rozwoju obszarów wiejskich, pobudzenia i rozwoju energetyki prosumenckiej, co dalej może wpłynąć na powstawanie nowych miejsc pracy. Członkami klastra energii mogą być osoby fizyczne, rolnicy, przedsiębiorstwa, jednostki samorządu terytorialnego i ich jednostki organizacyjne, małe, średnie i duże przedsiębiorstwa transportu publicznego oraz inne podmioty funkcjonujące na obszarze objętym klastrem energii.
Spółdzielnia energetyczna jest to rodzaj stowarzyszenia, którego głównym celem jest produkcja energii na własny użytek. Zgodnie z definicją zawartą w ustawie o odnawialnych źródłach energii, przedmiotem działalności spółdzielni energetycznych jest wytwarzanie energii elektrycznej lub biogazu, lub ciepła, w instalacjach odnawialnego źródła energii i równoważenie zapotrzebowania energii elektrycznej lub biogazu, lub ciepła, wyłącznie na potrzeby własne spółdzielni energetycznej i jej członków, przyłączonych do zdefiniowanej obszarowo sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej o napięciu znamionowym niższym niż 110 kV lub sieci dystrybucyjnej gazowej, lub sieci ciepłowniczej.
Spółdzielnie energetyczne mogą powstawać na:
- obszarze gminy wiejskiej lub miejsko – wiejskiejw rozumieniu przepisów o statystyce publicznej lub na obszarze nie więcej niż trzy tego rodzaju gminy bezpośrednio sąsiadujące ze sobą.
- obszarze jednego operatora systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego lub sieci dystrybucyjnej gazowej lub ciepłowniczej,zaopatrujących w energię elektryczną, biogaz lub ciepło wytwórców i odbiorców będących członkami tej spółdzielni, których instalacje są przyłączone do sieci danego operatora lub do danej sieci ciepłowniczej.
Obszar działania spółdzielni energetycznej ustala się na podstawie miejsc przyłączenia wytwórców i odbiorców będących członkami tej spółdzielni do sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej lub sieci dystrybucyjnej gazowej, lub sieci ciepłowniczej.
Największe zalety spółdzielni energetycznej to:
- zwolnienie z opłaty dystrybucji zmiennej, opłaty OZE oraz opłaty kogeneracyjnej, co w sumie zmniejsza koszty energii elektrycznej nawet o 40%,
- dedykowane dofinansowania dla spółdzielni energetycznych np. program „energia dla wsi”,
- zachowanie korzystnego rozliczenia 40% energii oddanej do 60% wartości energii „przechowanej” w sieci,
- korzystne zmiany w ustawodawstwie odnośnie inicjatyw takich jak spółdzielnie energetyczne.
W celu wsparcia społeczności energetycznych Ministerstwo Rozwoju i Technologii wprowadza w tym roku projekt wsparcia lokalnych inicjatyw takich jak klastry energii i spółdzielnie energetyczne, które mają potencjał do odegrania znaczącej roli w polskiej transformacji energetycznej.
Wsparcie przedinwestycyjne obejmie działania na rzecz opracowania optymalnego modelu prawnoorganizacyjnego i biznesowego potrzebnego do uruchomienia lub rozwoju społeczności energetycznej.
Wsparcie inwestycyjne obejmie istniejące już, najbardziej zaawansowane i rokujące społeczności energetyczne, realizujące wdrożenia zaawansowanych usług energetycznych.
Ministerstwo Rozwoju i Technologii dofinansuje 139 projektów obejmujących działania przedinwestycyjne oraz 10 projektów obejmujących działania inwestycyjne.
W III kwartale 2023 r. zostanie ogłoszony otwarty nabór w części przedinwestycyjnej dla klastrów energii, spółdzielni energetycznych oraz samorządów.
Z wyjątkiem spółdzielni energetycznych projekty będą realizowane w dwóch etapach. W pierwszym opracowana zostanie koncepcja rozwoju. W drugim nastąpi realizacja dokumentacji technicznej dla wskazanej w koncepcji infrastruktury (studia wykonalności, dokumentacja techniczna itd.).
Nabór będzie realizowany w trybie ciągłym. W III kwartale 2023 r. – planuję się również start naboru w części inwestycyjnej. Pula środków w tym projekcie to 95,5 mln euro.
Należy jednak pamiętać, że założenie spółdzielni energetycznej czy klastra energii to proces dość złożony, wymagający specjalistycznej wiedzy i umiejętności w dziedzinie energetyki. Dlatego warto skorzystać w tej materii z wyspecjalizowanej firmy doradczej. Firma DOEKO GROUP specjalizuje się w doradztwie technicznym, projektowym, dotacyjnym/finansowym i zarządczym projektów z zakresu OZE oraz efektywności energetycznej. Firma posiada duże doświadczenie w zakładaniu społeczności energetycznych. Jest koordynatorem i członkiem 85 klastrów energii w Polsce. Jest także założycielem 36 spółdzielni energetycznych.
Kontakt z autorem: wirra@wir.org.pl
Michał Pawliczuk
