Jaka rasa do hodowli bydła mięsnego?

W stadach mięsnych krowy nie są dojone. Ich rola ogranicza się do urodzenia i wychowania cieląt oraz produkcji cennego nawozu organicznego.

Stado mięsne może stanowić również sposób na poprawę wykorzystania i pielęgnację ziemi dotychczas nie najlepiej użytkowanej. Miarą produkcji w tych stadach jest liczba i masa ciała cieląt odsadzonych od krów – mamek na koniec sezonu pastwiskowego. W uproszczonych kalkulacjach przyjmuje się, że dla osiągnięcia zbliżonej opłacalności w chowie bydła w miejsce 1 krowy mlecznej powinno utrzymywać się 3 krowy mięsne. Przy produkcji bydła mięsnego zaoszczędzić można ograniczając do minimum inwestycje w budynki i ich wyposażenie oraz minimalizując nakłady pracy.

Bardzo ważnym zagadnieniem przy chowie bydła mięsnego jest wybór odpowiedniej rasy najlepiej, dostosowanej do istniejących uwarunkowań. Przy wyborze należy kierować się przede wszystkim, zapotrzebowaniem rynku (łatwość zbytu, gust konsumentów), wymaganiami zwierząt i łatwością chowu przy minimalnych kosztach. Dla ułatwienia wyboru przedstawiam charakterystykę najbardziej popularnych ras mięsnych.


CHAROLAISE (rasa francuska) – jest największą pod względem kalibru i masy ciała. Dorosłe buhaje osiągają masę ciała 1100-1300 kg i 150 cm wysokości w kłębie, a krowy 750-900 kg przy 140 cm w kłębie. Umaszczenie jest śmietankowe do jasnożółtego, śluzawica, rogi i racice są jasne. Późno dojrzewa, a krowy charakteryzuje przedłużony okres ciąży. Cielęta rodzą się duże o masie ciała 45-48 kg, co prowadzi niekiedy do trudnych porodów. Wymaga obfitego żywienia i nadaje się do wypasu pastwiskowego na żyznych pastwiskach. Może być opasana do wysokiej masy ciała bez obawy przetłuszczania. Nadaje się do krzyżowania z krowami wieloródkami o łatwych porodach. Mieszańce wykazują szczególną przydatność do intensywnego opasania, do ciężkiej masy ciała – nawet powyżej 600 kg. Potomstwo F1 odziedzicza zdolność do szybkiego wzrostu, dobrego wykorzystania pasz, niskiej zawartości tłuszczu, przy bardzo dobrym umięśnieniu.

LIMOUSINE (rasa francuska) – jest w naszych uwarunkowaniach, rasą najlepszą dla przemysłu mięsnego (wysokie walory rzeźne i kulinarne) i cenioną przez hodowców za łatwe porody i przeciętne wymagania żywieniowe. Nadaje się również do ekstensywnego chowu na otwartym powietrzu. Posiada najlepszy, ze wszystkich ras instynkt stadny. Zwierzęta nie oddalają się od grupy, a w przypadku zagrożenia przyjmują pozycję obronną. Buhaje dorosłe osiągają masę ciała 1100 kg, przy wysokości w kłębie 145 cm, a krowy 650- 850 kg, przy wysokości w kłębie 135 cm. Umaszczenie jednolicie czerwone o odcieniach od ciemno wiśniowego do bułanego. Wyraźne rozjaśnienie sierści występuje wokół śluzawicy, oczu i na kończynach. Zwierzęta są długie, posiadają delikatny kościec o doskonałym umięśnieniu grzbietu i zadu. Popularność rasy wynika z doskonałych walorów tuszy i mięsa. Ubijane zwierzęta uzyskują bardzo dobrą wydajność rzeźną i najlepszą jakość mięsa. Krowy są bardzo płodne i długowieczne (8-11 lat i rodzą ponad 7 cieląt). Bydło tej rasy występuje we wszystkich strefach klimatycznych, co świadczy o wybitnych zdolnościach przystosowawczych do różnych warunków środowiskowych. Bardzo łatwe wycielenia przy krzyżowaniu towarowym. Mieszańce nadają się do opasu intensywnego i ekstensywnego. Osiągają wysoką wydajność rzeźną, duży udział mięśni a mały kości w tuszy. Umaszczenie jest prawie czarne z białymi plamkami.

PIEMONTESE (rasa włoska) – jedna z najlepszych ras na świecie, bardzo wytrzymała na zróżnicowane warunki. Wybitne umięśnienie osobników męskich. Kaliber średni (buhaje 900 kg, przy 145 cm w kłębie, krowy do 600 kg i 140 cm wysokości w kłębie). Umaszczenie siwo-białe lub jasnobeżowe, śluzawica, uszy, nogi i racice są ciemno pigmentowe. Charakteryzuje je szeroki grzbiet, dość płytka klatka piersiowa, cienka kość oraz bardzo dobre umięśnienie tułowia, a szczególnie zadu (przerost mięśni). Wysoka wydajność rzeźna, a tusza zawiera dużo mięśni oraz mało tłuszczu i kości. Masa cieląt 39-42 kg. Często występują podwójne pośladki. Buhaje wykorzystywane do krzyżowania poprawiają u mieszańców wydajność rzeźną oraz cechy jakościowe mięsa. Umaszczenie mieszańców jest ciemne prawie czarne.

ANGUS – zaliczana jest do małych ras mięsnych wcześnie dojrzewających i szybko rosnących. Dzięki pracom hodowlanym prowadzonym w USA uzyskano zwierzęta o wysokiej wyrostowości oraz późniejszym dojrzewaniu. Pozwala to prowadzić opas systemem ekstensywnym do wyższych mas ciała (550 kg) bez obawy nadmiernego otłuszczenia tuszy. Dorosłe buhaje ważą ok. 1000 kg, a krowy 650 kg. Cechą dominującą jest bezrożność i czarne umaszczenie z aksamitną sierścią. Występuje również angus o umaszczeniu czerwonym. Charakteryzują się małą masą cieląt po urodzeniu 30-35 kg, dużą łatwością porodów i ogromną troskliwością krów o potomstwo. Bydło to bardzo dobrze wykorzystuje pasze objętościowe (nawet gorszej jakości). Doskonale znosi gorsze żywienie i trudne warunki klimatyczne.
Pozytywne cechy tej rasy występują również u mieszańców uzyskanych w wyniku krzyżowania z krajowym bydłem mlecznym.

HEREFORD – z ras mięsnych stanowi największą populację bydła na świecie. Jest rasą średniego kalibru i wcześnie dojrzewa. Buhaje mają masę ciała 900 kg, a krowy 600 kg. Umaszczenie jest ciemnowiśniowe z białą głową, podgardlem, podbrzuszem i końcem ogona. Odznacza się dobrą płodnością, doskonałą naturalną odpornością, łatwymi wycieleniami i dużą troskliwością krów o cielęta. Główną zaletą tego bydła jest bardzo wysoka zdolność przystosowania się do surowych warunków klimatycznych i ekstensywnych systemów żywienia. Jałowice i krowy kojarzone z buhajami hereford rodzą lekko i bez komplikacji a ich potomstwo jest odporne na zmieniające się warunki klimatyczne i paszowe. Doskonale wykorzystują gorszej jakości użytki zielone. Wadą tej rasy może być otłuszczenie tuszy, mniej efektowny wygląd oraz gorsze umięśnienie, co może utrudnić zbyt. W USA mięso tej rasy cieszy się dużą popularnością ze względu na upodobania konsumentów i walory smakowe mięsa.

SALERS (rasa francuska) – bardzo rzadka w Polsce. W województwie podlaskim jest jedno stado tej rasy. Natura i francuscy hodowcy wyposażyli salersa w zdolności do bytowania w najtrudniejszych warunkach. Charakteryzują się niesamowitą odpornością i żywotnością oraz doskonałą płodnością, łatwością porodów i dobrą żywotnością cieląt. Posiadają najwyższą mleczność wśród ras mięsnych. W przeciętnych warunkach dzienna produkcja mleka przez krowy – mamki w ciągu pierwszych 6 miesięcy wynosi: salers 9 l, charolaise 7,5 l, limousine 6,5 kg, a hereford tylko 5 l. Bydło to może być utrzymywane bez budynków. Drzewa, zarośla i obniżenia terenu stanowią dla salersów wystarczającą osłonę przed wiatrem i opadami. Krowy salers, to najlepszy materiał mateczny nadający się do krzyżowania towarowego z rasami mięsnymi o wysokim potencjale przyrostów i odkładania masy mięśniowej: limousine, charolaise. Najładniej umięśnione cielęta, uzyskuje się przy krzyżowaniu krów salers z buhajami charolaise. Rasa salers jest wysoka z dużą kłodą: krowy – 700-900 kg, buhaje – 1100-1300 kg. Mięso jest szczególnie cenione przez smakoszy wołowiny kulinarnej. Ma niespotykany smak, szybko się smaży i gotuje.

SIMENTALER – bydło ogólnoużytkowe ze średnią wydajnością mleka o korzystnym składzie i dobrą mlecznością. Utrzymywane jest prawie na wszystkich kontynentach w zróżnicowanych warunkach środowiskowych i klimatycznych. W Polsce buhaje osiągają przeciętną masę ciała 900-1100 kg, a krowy 680 kg przy wydajności mleka 4000-5000 litrów. Umaszczenie ciała dość zróżnicowane od słomkowo białej do wiśniowo-brunatnej. Głowa i kończyny białe. Kaliber duży z silnie podkreślonymi cechami mięsnymi. Mieszańce z bydłem mlecznym charakteryzują się dobrym tempem wzrostu i wykorzystaniem pasz oraz dobrym umięśnieniem i małym otłuszczeniem tuszy.

mgr inż. Stanisław Nowowiejski
PODR w Szepietowie, fot. freedigitalphotos.com