W łanach zbóż może występować kilkadziesiąt różnych gatunków chwastów, lecz najczęściej problemy stwarzają bardzo konkurencyjne chwasty silnie rosnące, które szybko mogą opanować łan. Do najgroźniejszych należą taksony opisane poniżej.
Miotła zbożowa jest gatunkiem o wysokiej sile konkurencyjnej, co sprawia, że ekonomicznym progiem szkodliwości w pszenicy ozimej jest wystąpienie w łanie 10-15 roślin/m2. Masowe zachwaszczenie miotłą (150-200 roślin/m2) powoduje obniżenie plonu pszenicy o 51-60%. Miotłę można skutecznie zwalczyć środkami zawierającymi: chlorotoluron, fenoksaprop-P etylu, jodosulfuron metylosodowy, pinoksaden, piroksysulam, propoksykarbazon sodu, sulfosulfuron czy tifensulfuron metylu.
Wyczyniec polny należy do najgroźniejszych chwastów zbóż. Jest znacznie bardziej konkurencyjny od miotły, a nie wyeliminowany z łanu (w przypadku bardzo dużego nasilenia) może obniżyć plon do poziomu 1-1,5 t/ha. Jest na tyle agresywny, że potrafi wyeliminować z łanu również inne chwasty. Do zwalczania wyczyńca można używać herbicydów zawierających: chlorotoluron, fenoksaprop-P etylu, jodosulfuron metylosodowy + mezosulfuron metylosodowy, pinoksaden czy propoksykarbazon sodu.
Po kilkuletniej przerwie, znowu w zasiewach pszenicy zaczął pojawiać się w większym nasileniu chaber bławatek. Jego szkodliwość jest bardzo duża, ponieważ wystarczy 10 roślin/m2, aby plon spadł o 15%, natomiast w skrajnych przypadkach, gdy np. poprzez zły dobór herbicydów, doprowadzi się do kompensacji tego gatunku na polu, może on prawie całkowicie zagłuszyć zboże. Chabra skutecznie zwalczają środki zawierające: 2,4-D, chlopyralid, fluroksypyr, MCPA + dikamba, metsulfuron metylu czy tribenuron metylu.
Maruna bezwonna i rumian polny również należą do gatunków o bardzo dużej konkurencyjności. Ekonomiczny próg szkodliwości w zbożach to 2 do 5 roślin/m2. Przy dużym nasileniu silnie zacieniają, powodują wyleganie roślin, utrudniają zbiór mechaniczny. Wystąpienie tych chwastów w ilości 50 roślin/m2 powoduje obniżenie plonu pszenicy ozimej do 30%. Chwast ten skutecznie niszczą herbicydy zawierające: 2,4-D + florasulam, amidosulfuron, chlopyralid, chlorsulfuron, diflufenikan, dikamba + tritosulfuron, florasulam, fluroksypyr, MCPA + dikamba, metsulfuron metylu, tribenuron metylu czy tritosulfuron.
Kolejnym groźnym chwastem zbóż jest przytulia czepna. Jej występowanie w łanie sprzyja wyleganiu oraz utrudnia sprzęt kombajnem. Nasiona zanieczyszczają materiał siewny. Zboża reagują obniżeniem plonu już w przypadku wystąpienia 2 do 5 roślin/m2. Przytulię można eliminować środkami zawierającymi: 2,4-D + dikamba, 2,4-D + florasulam, amidosulfuron, chlorosulfuron, florasulam, fluroksypyr, MCPA + dikamba, mekoprop-P czy metsulfuron metylu.
W ostatnich latach, ze względu na bardzo uproszczone zmianowania dużym problemem w zbożach stają się samosiewy rzepaku. Charakteryzują się one dużą konkurencyjnością i są dość trudne do wyeliminowania. Nasiona mogą zachować żywotność w glebie przez kilkanaście lat, a nawet dłużej, a ich kiełkowanie może się odbywać nawet z głębokości 7-10 cm. Samosiewy rzepaku można skutecznie zwalczać herbicydami zawierającymi: 2,4-D, amidosulfuron, chlorosulfuron, dikamba + tritosulfuron, florasulam, fluroksypyr, MCPA, makoprop-P, tribenuron metylu czy tifensulfuron metylu + metsulfuron metylu.
Na zakończenie należy podkreślić, że bezwzględnie należy stosować się do zaleceń zawartych w etykiecie dołączonej do każdego preparatu. Dokładne zapoznanie się z zawartymi w niej informacjami pozwoli ustrzec się przed przykrymi niespodziankami, które mogą wyniknąć z użycia preparatu w nieodpowiednim terminie, w niewłaściwej fazie rozwojowej rośliny uprawnej i chwastów, czy z zastosowania herbicydu łącznie z innymi, nie zalecanymi środkami ochrony roślin. Ponadto w etykiecie zawarte są inne ważne, jak np.: wzmianka o ewentualnej wrażliwości odmian lub opis przejściowych symptomów, jakie czasami mogą pojawić się na roślinie po wykonaniu zabiegu. Pełne teksty etykiet środków ochrony roślin są dostępne na stronie internetowej Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, pod adresem: www.gov.pl/web/rolnictwo/etykiety-srodkow-ochrony-roslin.
prof. dr hab. Krzysztof Domaradzki
Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowy Instytut Badawczy we Wrocławiu
