Biodiesel kojarzy nam się nieodmiennie z olejem rzepakowym. Ewentualnie z olejem słonecznikowym albo sojowym. Tymczasem surowców do produkcji tego paliwa jest mnóstwo, choćby olej palmowy. I właśnie jednym z takich surowców jest olej z jatrofy (jatropha curcas), rośliny pochodzącej z obszarów subtropikalnych.
Jatrofa dobrze rośnie w niesprzyjających warunkach, na suchych terenach, a nawet na zniszczonych ziemiach, które nie miałyby żadnego znaczenia dla innej produkcji rolniczej. Korzenie wolnorosnącej jatrofy dostają się do wody, która znajduje się głęboko w glebie. Korzenie, które znajdują się na powierzchni, pomagają użyźniać glebę i zapobiegają jej erozji.
Spokojnie może rosnąć nawet tam, gdzie rocznie pada mniej niż 250 mm deszczu na metr kwadratowy. Dodatkowo roślina sama w sobie ma właściwości chroniące ją przed działaniem szkodników, więc nie ma potrzeby opryskiwania takiej plantacji pestycydami.
Jatrofa to krzew, który wyrasta do wielkości niewielkiego drzewa. Dzięki temu może być obsadzany na miedzach, służąc również do ochrony innych plonów przed wiatrem.
W 2008 roku jatrofa została posadzona na 900 000 hektarach na całym świecie, z czego 760 000 było w Azji, 120 000 w Afryce a 20 000 w Ameryce Łacińskiej. Szacuje się, że jatrofa do 2015 r. będzie posadzona na obszarze 12,8 milionów hektarów. Największym jej producentem ma być Indonezja w Azji, Ghana i Madagaskar w Afryce, a w Ameryce Południowej – Brazylia.
Jatrofa jest największym potencjałem, jeśli chodzi o suche i odległe tereny, gdzie – z powodu wysokich kosztów nawozów i drogiego transportu – produkcja roślinna nie jest konkurencyjna.
Wartość oleju roślinnego w nasionach tej rośliny to ok. 30-40%. Przy posadzeniu jej w rzędy (np. jako żywopłot), z metra bieżącego rzędu otrzymuje się 0,8 – 1,0 kg nasion, co daje ok. 3,5 tony z hektara. Zaczyna owocować już rok po posadzeniu, choć rozsądną wydajność osiąga dopiero po 3 latach. Olej z tej rośliny jest niejadalny! Z tego powodu nie ma w jej przypadku dyskusji, czy powinna być przeznaczona na żywność czy biopaliwa.
Jej produkty uboczne mogą służyć jako nawóz, pokarm dla zwierząt hodowlanych, olej może byś stosowany do produkcji mydła, pestycydów i leków (po przebadaniu!).
FAO (Food and Agriculture Organization) przestrzega jednak, że plony jatrofy nie zostały jeszcze dostatecznie zbadane, jakość i zawartość oleju jest bardzo zmienna. Bywa, że rosnąca jatrofa jest toksyczna.
Niestety w naszym kraju się nie utrzyma ze względu na zbyt niskie temperatury. Jatrofa jest rośliną tropikalną i dobrze rośnie w Afryce, Indonezji czy Indiach.
Ciekawostki
- Orzechy jatrofy pozwalają uzyskać do 2270 litrów wysokiej jakości biodiesla z hektara.
- Rafinowany olej z jatrofy może być wykorzystywany w silnikach dieslowych, które wymagają tylko nieznacznych zmian.
- Paliwo to jest czyste i bezpieczne dla środowiska: nie zawiera siarki i zapewnia wyjątkowo korzystną równowagę CO2, a więc może się przyczynić do ochrony klimatu.
- Indie mają 200 mln hektarów nieużytków, na których nie urośnie nic innego poza jatrofą.
- Jak to się wszystko zaczęło: krajem, który rozpropagował jatrofę są Indie. W 2003 r., przedsiębiorczy projekt wyciągnął ten odporny krzew na światło dzienne. Na początku 2004 r. jatrofa była uprawiana na plantacjach testowych w hinduskim stanie Gujarat, oczyszczana lokalnie i wykorzystywana w pojazdach testowych. W kwietniu i maju 2004 r. zmodyfikowany Mercedes Benz C 220 CDI przebył liczącą 5900 km trasę przez Indie, przyciągając uwagę całego świata.
- Do uprawiania i zbierania orzechów jatrofy potrzeba 1,5 pracownika na hektar.
- Jakość mąki z jatrofy jest znacznie lepsza niż mąki sojowej.
Klaudia Kałuska
Redakcja AgroNews, fot. sxc.hu
