Lucerna jako paszy objętościowa w skarmianiu bydła w ostatnich latach zdobywa coraz to większą popularność. Związane to jest z tym, że ma ona głęboki, silnie rozgałęziony system korzeniowy, sięgający nawet do 4 metrów i jest w stanie pobierać wodę z głębszych wilgotnych warstw gleby, co ma szczególne znaczenie w latach występowania suszy. Dodatkową zaletą tej rośliny jest zdolność do współżycia z bakteriami brodawkowymi wiążącymi azot atmosferyczny, co pozwala uzyskiwać wysokie plony bez konieczności nawożenia azotem.
Lucerna w województwie podlaskim jest typową paszą białkową przeznaczoną na kiszonkę lub zielonkę i w większości przypadków na polu jest użytkowana do 4 lat. W uprawie polowej wymaga ona gleb utrzymanych w dobrej kulturze, przepuszczalnych i przewiewnych o odczynie obojętnym lub lekko zasadowym (optymalne pH 6,6-7,6).
Lucerna posiada wysoki potencjał plonowania i w warunkach klimatycznych naszego województwa można uzyskać w ciągu roku 4 pokosy, co może przełożyć się na plon zielonki dochodzący do 55 ton z ha (wartość ta jest porównywalna z plonem zielonki z kukurydzy w latach wystąpienia suszy).
Oprócz białka, które stanowi przeciętnie 17-22% suchej masy, lucerna zawiera również dużo wapnia, magnezu, fosforu oraz witamin z grupy A i D.
Lucerna po wytworzeniu nasion nie nadaje się do żywienia zwierząt
W lucernie wartość pokarmowa uzależniona jest od fazy rozwojowej. Wysoka zawartość białka i najwyższa strawność substancji organicznej występuje przed i na początku fazy pąkowania. Wówczas młode, dobrze ulistnione rośliny lucerny mają najwięcej białka, które jest dobrze zbilansowane pod względem aminokwasów, a dodatkową korzyścią dla wartości pokarmowej jest mała zawartość włókna. Zbierając lucernę w późniejszych fazach rozwojowych zwiększamy jej plon kosztem pogorszenia wartości pokarmowej i strawności suchej masy, ponieważ zwiększa się zawartość włókna, a zmniejsza się białko. Lucerna po wytworzeniu nasion nie nadaje się do żywienia zwierząt.
Zielonka z lucerny ma niską koncentrację energii, ponieważ nie zawiera ona wystarczającej ilości cukru i dlatego dawki pokarmowe dla przeżuwaczy powinny zawierać oprócz lucerny kiszonkę z kukurydzy. W żywieniu bydła opasowego i krów mlecznych w laktacji lucernę w formie kiszonki można stosować dziennie w ilości do 10 kg/szt.
Podczas sporządzania kiszonki z lucerny ważna jest faza zbioru, która decyduje o zawartości białka, strawności oraz plonie suchej masy. Lucerna na kiszonkę powinna być zbierana od fazy pąkowania do początku kwitnienia, gdyż wtedy można uzyskać wysoką zawartość białka.
Chcąc uzyskać dobrą jakościowo kiszonkę należy jak najszybciej podsuszyć zielonkę do ok. 35% suchej masy. Ponadto ze względu na niską zawartość cukrów proces kiszenia wymaga dodatków środków konserwujących (substancji ułatwiających fermentację). W celu zmniejszenia strat w czasie konserwacji, ułatwienia zakiszania i poprawy smakowitości kiszonki, najczęściej stosuje się dodatki mikrobiologiczne – bakterie kwasu mlekowego.
Krzysztof Kulik
ODR
