KE chce, aby nowa WPR nadała impuls do przejścia na bardziej zrównoważone rolnictwo, ale jednocześnie lepiej wspierała dochody samych rolników. Niezbędne jest też wdrożenie kolejnych innowacji, w tym także cyfrowych. Komunikat KE ws. zmian we Wspólnej Polityce Rolnej rozpoczyna w UE debatę na temat przyszłego kształtu unijnego rolnictwa.

Komunikat KE ws. nowej Wspólnej Polityki Rolnej pt. „Przyszłość produkcji żywności i rolnictwa po 2020 r.” przedstawił w Warszawie kierujący Dyrekcją Generalną ds. Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich (DG AGRI) Jerzy Plewa. Jak zapewniał, stanowisko Komisji „to nie jest koncepcja stworzona przez unijnych biurokratów, ale owoc konsultacji społecznych przeprowadzonych we wszystkich państwach członkowskich na początku roku.” „Wzięło w nich udział 320 tys. osób. To były największe w historii UE konsultacje społeczne, co pokazało, jak wielką rolę Unia Europejska przypisuje polityce rolnej i jakim cieszy się ona zainteresowaniem” – mówił dyrektor Plewa.

WPR wciąż jednym z filarów UE

Wspólna Polityka Rolna (WPR) jest jedną z najstarszych polityk UE. Na początku lat 60. XX wieku miała jedno podstawowe zadanie – zapewnić wciąż podnoszącej się po II wojnie światowej Europie samowystarczalność żywnościową. W następnych latach i po kolejnych jej reformach chodziło m.in. o zapewnie stabilności sektora rolnego na Starym Kontynencie i zwiększenie konkurencyjności europejskiego rolnictwa. Większość dotychczasowych celów została już zdaniem KE z powodzeniem zrealizowana. Teraz koniecznie jest zwrócenie się w stronę nowych wyzwań. Komisja postrzega tak przede wszystkim: zmiany klimatyczne, niestabilność cen, niepewną sytuację polityczną i gospodarczą oraz rosnące znaczenie handlu światowego.

"Nowa WPR musi pomóc rolnikom w radzeniu sobie z tymi zmianami oraz zapewnić jednoznaczność i prostotę przepisów w perspektywie średnio- i długoterminowej” – napisano w komunikacie KE.

Jak tłumaczył podczas warszawskiej prezentacji komunikatu Jerzy Plewa, „państwa członkowskie, a nawet niektóre ich regiony, miałyby w ramach nowej WPR otrzymać większą odpowiedzialność, ale i większą elastyczność w dostosowywaniu polityki rolnej do warunków krajowych.” „To nie znaczy jednak, że UE będzie tylko już tylko dystrybuować środki i ograniczy się jedynie do tego właśnie zadania. Musimy pamiętać, że nie można stosować ujednoliconej polityki rolnej dla całej Unii. Inne są przecież warunki dla rolników w Finlandii, a inne w Portugalii. Zdaję sobie jednak sprawę z tego, że to wszystko będzie dużym wyzwaniem dla krajowych administracji ” – podkreślał.

Co miałoby się zmienić?

Jedną z najważniejszych zmian miałoby być możliwie daleko posunięte uproszczenie WPR. To oczywiście także będzie wyzwaniem. „Jak wiadomo nie ma nic trudniejszego niż upraszczanie” – mówił Jerzy Plewa. Zapowiadał jednak, że jeszcze bardziej niż dotychczas rozwinięty miałby być system doradztwa dla rolników. Jerzy Plewa zwracał jednak uwagę, że nie wszystkie kłopoty ze składaniem wniosków o dopłaty wynikają z unijnej biurokracji. „W Brukseli panuje przekonanie, że to panstwa członkowskie aż tak się przejmuję wnioskami, iż komplikują niepotrzebnie procedury. Jest już propozycja, aby składać wniosek nie co roku, a tylko raz na 7 lat” – mówił. Dodał jednak, że nie uda się to bez rewolucji cyfrowej. Dlatego promowane byłoby także korzystanie z już istniejących ułatwień. Składanie wniosków o dopłaty rolne w formie cyfrowej znacznie upraszcza proces, ponieważ rolnicy otrzymują do wglądu ubiegłoroczny wniosek i jedynie muszą nanieść potrzebne zmiany. Jeśli zmian nie było, wystarczy tylko zatwierdzić wniosek na kolejny rok.

Subsydiowanie unijnego rolnictwa ma zostać utrzymane. Dane liczbowe nadal pokazuję, że wsparcie dochodu rolników jest konieczne. „Rolnictwo to dziś działalność obarczona dużo wyższym ryzykiem niż wiele innych gałęzi gospodarki. I to ryzyko wciąż rośnie. Nie tylko z powodu zmian klimatycznych czy otwierania się rynków, ale także z powodu coraz częstszego przenoszenia się groźnych dla upraw i hodowli chorób. Np. w Luksemburgu i Finlandii bez wsparcia w ramach WPR gospodarstwa rolne przynosiłyby straty. Choć są oczywiście i takie kraje, gdzie dochód z gospodarstwa rolnego jest wyższy od średniej krajowej” – mówił Jerzy Plewa.

Więcej nowych technologii

KE w ramach nowej WPR chce także mocniej stawiać na rozwój tzw. inteligentnego rolnictwa (smart agriculture). Chodzi o wdrażanie innowacji, także cyfrowych (w tym oprogramowania komputerowego i aplikacji) do hodowli i upraw. Jak podkreśla KE, wciąż „absorpcja nowych technologii w sektorze rolnictwa utrzymuje się jednak na poziomie poniżej oczekiwań i nie przebiega w sposób równomierny w całej UE”. W związku z tym szczególną uwagę należy teraz zwrócić na kwestię dostępu małych i średnich gospodarstw do technologii. Jednym z przykładów takich technologii jest tzw. rolnictwo precyzyjne. Dzięki zastosowaniu technik satelitarnych można np. wyraźnie zmniejszyć zużycie chemicznych środków ochrony roślin. Inne zyski płynące z inteligentnego rolnictwa to także m.in. zwiększenie produkcji, zmniejszenie zużycia wody i kosztów produkcji czy ograniczenie śladu środowiskowego, energetycznego i klimatycznego.

Komisja Europejska pragnie także wytworzyć synergię w ramach wzmożonej współpracy rolników z ośrodkami badawczymi, tak aby szybciej i skuteczniej przenosić innowacje do branży rolnej.
Umocnienie społeczno-gospodarczej struktury obszarów wiejskich

Wiele obszarów wiejskich w UE boryka się z problemami strukturalnymi, takimi jak brak atrakcyjnych możliwości zatrudnienia, niedobory wykwalifikowanej siły roboczej, niedoinwestowanie w łączność i podstawowe usługi oraz istotny odpływ młodzieży. KE chce zmienić tę sytuację poprzez umożliwienie tworzenia warunków, które sprawią, że kolejne pokolenia zechcą przejmować gospodarstwa rolne. Dziś rolnictwo odpowiada za ponad 22 mln miejsc pracy w UE, zaś w całym łańcuchu dostaw żywności są to ponad 44 mln. Kolejne prawie 2,7 mln miejsc pracy znajdują się branży nieżywnościowych bioproduktów. Niestety aż 31 proc. rolników jest w UE w wieku powyżej 65 lat, a jedynie 6 proc. ma mniej niż 35 lat.

Także warunki życia (np. dostęp do usług czy szerokopasmowej łączności) w rejonach wiejskich muszą zostać w UE poprawione. Dlatego KE chce wesprzeć rozwój tzw. inteligentnych wsi (smart villages), aby poprzez szereg projektów rozwiązać powyższe problemy infrastrukturalne. Wymiana pokoleniowa w sektorze rolnym ma stać się jednym z priorytetów nowej WPR.

Co dalej?

Przedstawiony przez KE komunikat podsumowuje konsultacje społeczne ws. WPR. 11 i 12 grudnia zostanie on przedyskutowany przez ministrów rolnictwa na spotkaniu w Brukseli. W styczniu i marcu 2018 r. przeprowadzona zostanie ocena wpływu ewentualnych działań na cały sektor rolny (tzw. impact assesment), a jeszcze w trakcie tej oceny (najpewniej w lutym) o wszystkim rozmawiać będą unijni przywódcy na szczycie w Brukseli. W maju zaprezentowana zostanie propozycja kolejnych wieloletnich ram finansowych UE na lata 2021-2027. W maju i w czerwcu mogą pojawiać się pierwsze wnioski ustawodawcze.

Właśnie z powodu unijnego kalendarza KE nie podaje jeszcze żadnych informacji na temat np. kwot jakie mogą zostać przeznaczone na WPR. „Komunikat nie przesądza w żaden sposób o budżecie na rolnictwo. Do czasu opracowania propozycji wieloletnich ram finansowych UE, czyli do maja 2018 r. nie możemy spekulować o kształcie tych ram w kontekście rolnictwa” – tłumaczył Jerzy Plewa.

Redakcja AgroNews, fot. Kamila Szałaj

Źródło: Michał Strzałkowski | EurActiv.pl