Rolnictwo ekologiczne jako system gospodarowania oparty jest głównie na wykorzystaniu naturalnych mechanizmów występujących w agrocenozie oraz walorów siedliska, w dużym stopniu zależne od jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej.
Dane dotyczące rozwoju tego sposobu gospodarowania w innych krajach europejskich wskazują jednak, że rozwija się ono najlepiej w warunkach trudnych przyrodniczo, gdzie z przyczyn ekonomicznych konkurencja z gospodarstwami konwencjonalnymi jest ograniczona lub niemożliwa. W rejonach tych rolnictwo ekologiczne realizuje, obok funkcji produkcyjnej, również funkcję ochronną polegającą m.in. na zachowaniu walorów środowiska, bioróżnorodności, a także wartości kulturowych.
Dominującym obecnie sposobem gospodarowania jest system oparty na intensywnej produkcji charakteryzującej się angażowaniem dużego kapitału w formie mechanizacji i innych przemysłowych środków produkcji oraz uproszczeń obejmujących uprawę roli i organizację produkcji.
W efekcie tych procesów zaczęły pojawiać się, z różnym nasileniem, niepokojące zjawiska, takie jak:
- degradacja naturalnego środowiska (eutrofizacja wód, degradacja gleb, zanik naturalnych ekosystemów);
- nadprodukcja żywności (coraz większe koszty likwidowania nadwyżek produktów rolnych, bezpośrednia interwencja w formie dopłat do produkcji, spadki cen produktów, spadek opłacalności, bankructwa gospodarstw);
- spadek zaufania konsumentów do produktów żywnościowych wytwarzanych intensywnymi metodami produkcji, presja na przestrzeganie zasad dobrostanu w chowie zwierząt, ruchy zielonych, afera dioksynowa, BSE, epidemie pryszczycy itp.
System ekologiczny jest to sposób gospodarowania bazujący na środkach naturalnych, nieprzetworzonych technologicznie. W systemie tym wyklucza się stosowanie syntetycznych nawozów mineralnych, środków ochrony roślin, regulatorów wzrostu i syntetycznych dodatków do pasz.
Aktywując przyrodnicze mechanizmy produkcyjne w gospodarstwie, zapewnia trwałą żyzność gleby i zdrowotność zwierząt oraz wysoką jakość biologiczną produktów rolniczych. Liczne badania dotyczące oceny żywności produkowanej zgodnie z zasadami systemu ekologicznego, wykazuje szereg korzystnych cech.
Istnieje wiele danych świadczących o tym, że w najbliższych latach rynek żywności ekologicznej będzie się dynamicznie rozwijał. Szacunki dotyczące rynku żywności ekologicznej na świecie wskazują, że w ciągu ostatnich lat rozwijał się on w tempie 18 proc. rocznie. Ostatnie szacunki mówią, że w 2010 r. wydatki na żywność ekologiczną osiągnęły poziom 60 mld dolarów.
Rynek polskiej żywności ekologicznej szacowany jest według różnych źródeł na 400 – 500 mln zł. Duża część żywności ekologicznej wyprodukowanej w Polsce jest eksportowana. Eksperci przewidują, że sprzedaż zdrowej żywności zwiększy się w tym roku o 10 – 15 proc. O potencjale tego rynku świadczy także to, że w Polsce po ekologiczne produkty sięga wciąż zaledwie 10 proc. konsumentów.
Identyfikacji i rozwiązywaniu problemów producentów żywności ekologicznej służy m.in. projekt finansowany ze środków UE: Rozwój Klastra Dolina Ekologicznej Żywności. Jednostką koordynującą projekt jest Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowy Instytut Badawczy w Puławach.
Głównym celem projektu jest zbudowanie na terenie Polski Wschodniej ponadregionalnej platformy współpracy w zakresie rozwoju i promowania ekologicznych produktów żywnościowych.
Klaster „Dolina Ekologicznej Żywności” to pierwszy w kraju klaster zrzeszający różne podmioty działające na rzecz promowania i rozwoju żywności ekologicznej. Klaster „Dolina Ekologicznej Żywności” ma charakter otwarty i do jego struktur mogą przystąpić podmioty i organizacje zainteresowane rozwojem produkcji ekologicznej żywności na terenie Polski Wschodniej (lubelskie, podkarpackie, świętokrzyskie, podlaskie, warmińsko–mazurskie).
dr inż. Krzysztof Jończyk – IUNG – PIB Puławy, koordynator projektu Klaster „Dolina Ekologicznej Żywności”
Źródło: Polska Wieś, nr 5-6, czerwiec 2011, fot. sxc.hu
