Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego przypomina o zasadach podlegania przez pomocników rolnika ubezpieczeniu wypadkowemu, chorobowemu i macierzyńskiemu oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu.
Zgodnie z obowiązującymi od dnia 18 maja 2018 r. przepisami ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, znowelizowanymi ustawą z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 r. poz. 858) rolnik ma obowiązek zgłoszenia pomocników, z którymi zawarł umowę o pomocy przy zbiorach, do ubezpieczenia wypadkowego, chorobowego i macierzyńskiego oraz ubezpieczenia zdrowotnego w KRUS w ciągu 7 dni od dnia zawarcia umowy przy zbiorach, lecz nie później niż przed upływem okresu, na który zawarta została ta umowa.
Ważne
Zgłoszenie przez rolnika pomocnika do ubezpieczeń w KRUS jest obowiązkowe. Nie zgłoszenie pomocnika do ubezpieczeń w KRUS pozbawi go prawa do świadczeń z tytułu wypadku przy pracy w gospodarstwie rolnika, a także prawa do świadczeń z ubezpieczenia zdrowotnego w okresie wykonywania pomocy przy zbiorach.
Pomocnikiem rolnika jest pełnoletnia osoba świadcząca odpłatnie pomoc rolnikowi przy zbiorach chmielu, owoców, warzyw, tytoniu, ziół i roślin zielarskich na podstawie umowy o pomocy przy zbiorach.
- posiadająca obywatelstwo polskie,
- uprawniona do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie art. 87 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2018 r. poz. 1265, z późn. zm.) lub zwolniona na podstawie przepisów szczególnych z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę.
Pomocnikiem rolnika może być też osoba będąca rolnikiem bądź małżonkiem rolnika, domownikiem prowadzącym własne gospodarstwo rolne/wykonującym stałą pracę w gospodarstwie rolnym i z tego tytułu podlegająca równocześnie ubezpieczeniu społecznemu rolników, bez względu na zakres tego ubezpieczenia, a także osoba podlegająca ubezpieczeniom społecznym w ZUS, bądź mająca ustalone prawo do emerytury lub renty lub do świadczeń z ubezpieczeń społecznych.
Umowa o pomocy przy zbiorach
Umowa o pomocy przy zbiorach to nowy rodzaj umowy cywilnoprawnej, zawieranej między rolnikiem a pomocnikiem, świadczącym odpłatnie pomoc rolnikowi przy zbiorach produktów rolnych, należących do sektora, o którym mowa w art. 1 ust. 2 lit. f, i oraz n rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1308/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiającego wspólną organizację rynków produktów rolnych oraz uchylającego rozporządzenia Rady (EWG) nr 922/72, (EWG) nr 234/79, (WE) nr 1037/2001 i (WE) nr 1234/2007 (Dz. Urz. UE L 347 z 20.12.2013, str. 671, z późn. zm.) a także pozostałych ziół i roślin zielarskich zwanych dalej „chmielem, owocami, warzywami, tytoniem, ziołami i roślinami zielarskimi”.
Przez umowę o pomocy przy zbiorach, pomocnik rolnika zobowiązuje się do osobistego świadczenia pomocy przy zbiorach chmielu, owoców, warzyw, tytoniu, ziół i roślin zielarskich w określonym miejscu w gospodarstwie rolnika i przez określony czas, a rolnik do zapłaty umówionego wynagrodzenia za świadczoną pomoc.
Pomoc przy zbiorach obejmuje następujące czynności:
- zbieranie chmielu, owoców, warzyw, tytoniu, ziół lub roślin zielarskich,
- usuwanie zbędnych części roślin,
- klasyfikowanie lub sortowanie zerwanych lub zebranych chmielu, owoców, warzyw, tytoniu, ziół lub roślin zielarskich, lub wykonywanie innych czynności mających na celu przygotowanie wymienionych zbiorów do transportu, przechowywania lub sprzedaży lub związanych z pielęgnowaniem i poprawą jakości plonów.
Ważne
Inne niż wymienione w ustawie czynności wykonywane w gospodarstwie rolnym nie mogą być objęte umową o pomocy przy zbiorach. Świadczenie pomocy przy zbiorach, w ramach zawartej umowy o pomocy przy zbiorach, może dotyczyć jedynie określonej ustawowo grupy produktów rolnych (patrz: odesłanie do tabeli).
Umowę o pomocy przy zbiorach zawiera się na piśmie przed rozpoczęciem świadczenia pomocy. Każdej ze stron umowy o pomocy przy zbiorach przysługuje prawo wypowiedzenia umowy. Umowa ulega rozwiązaniu z upływem dnia, w którym została wypowiedziana, chyba, że strony w umowie postanowiły inaczej. W zakresie nieuregulowanym w przepisach ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników do umowy o pomocy przy zbiorach stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego.
Wykonywanie czynności, wyżej wymienionych, na podstawie umowy o pomocy przy zbiorach nie stanowi zatrudnienia w rozumieniu Kodeksu pracy.
Rolnik, który podpisał z pomocnikiem umowę o pomocy przy zbiorach jest obowiązany do zapewnienia pomocnikowi odpowiednich narzędzi niezbędnych do świadczenia pomocy przy zbiorach, a pomocnik jest obowiązany do osobistego świadczenia pomocy.
Czas świadczenia pomocy przy zbiorach
Łączny czas świadczenia przez pomocnika pomocy na podstawie zawartych umów o pomocy przy zbiorach (jednej lub kilku, z jednym lub kilkoma rolnikami) nie może przekroczyć 180 dni w danym roku kalendarzowym.
Przed zawarciem umowy o pomocy rolnik powinien uzyskać od pomocnika oświadczenie o liczbie dni świadczenia pomocy, w danym roku kalendarzowym, na podstawie umów o pomocy przy zbiorach zawartych z innymi rolnikami.
UWAGA
Powyższy limit okresu świadczenia pomocy przy zbiorach przez pomocnika rolnika na podstawie umowy przy zbiorach nie ma zastosowania do tych umów, które są zawierane z obywatelami Ukrainy, którzy przybyli do Polski z terytorium Ukrainy od dnia 24 lutego 2022 r.
Przepisy ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, przewidują możliwość zawierania umowy o pomocy przy zbiorach na wydłużony niż dotychczas okres tj. na okres ich legalnego pobytu na terytorium Polski na podstawie art. 2 ust.1 tej ustawy.
W świetle tego przepisu, jeżeli obywatele Ukrainy:
- przybyli legalnie z Ukrainy na terytorium Polski od 24 lutego 2022 r. do dnia określonego w rozporządzeniu (które zostanie wydane w przyszłości) w związku z działaniami wojennymi,
- deklarują chęć pozostania na terytorium Polski.ich pobyt uznaje się za legalny na terytorium Polski w okresie 18 miesięcy licząc od dnia 24 lutego 2022 r.
Ważne
Wyjazd obywatela Ukrainy z terytorium Polski na okres powyżej 1 miesiąca pozbawia go uprawnienia do skorzystania z wydłużonego okresu wykonywania umowy o pomocy przy zbiorach.
Zakres obowiązkowych ubezpieczeń pomocnika rolnika w KRUS i wysokość składek na te ubezpieczenia
Pomocnik, z którym rolnik podpisał umowę o pomocy przy zbiorach podlega obowiązkowo:
- Ubezpieczeniu wypadkowemu, chorobowemu i macierzyńskiemu z mocy ustawy w zakresie ograniczonym do świadczeń takich jak jednorazowe odszkodowanie z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu albo śmierci wskutek wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej,
- Ubezpieczeniu zdrowotnemu.
Ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie
Obowiązek ubezpieczenia wypadkowego, chorobowego i macierzyńskiego pomocnika rolnika powstaje od dnia oznaczonego w umowie o pomocy przy zbiorach jako dzień rozpoczęcia świadczenia pomocy, a jeśli taki dzień nie zostanie wskazany objęcie ubezpieczeniem następuje od dnia zawarcia tej umowy. Obowiązek ten ustaje od dnia następującego po dniu, w którym pomocnik zaprzestał świadczenia pomocy wykonywanej na podstawie zawartej umowy z rolnikiem.
Składka na ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie za pomocnika rolnika należna jest za dni, w których pomocnik rolnika podlegał temu ubezpieczeniu, co w sytuacji, gdy okres podlegania ubezpieczeniu jest krótszy niż miesiąc wysokość składki za dany miesiąc oblicza się proporcjonalnie do liczby dni podlegania w danym miesiącu.
Wysokość miesięcznej składki na ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie za pomocnika rolnika jest taka sama jak za każdą osobę podlegającą temu ubezpieczeniu i stanowi ona pełną wysokość składki na to ubezpieczenie, która ogłaszana jest przez Prezesa Kasy zgodnie z art. 8 ust. 4 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników.
Wysokość składek za pomocników została wskazana w tabeli (z wyliczoną kwotą składek dziennych) dostępnej na stronie internetowej KRUS (patrz: odesłanie).
Ubezpieczenie zdrowotne
Obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego powstaje od dnia zgłoszenia do tego ubezpieczenia w trybie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, a ustaje z dniem rozwiązania lub wygaśnięcia umowy o pomocy przy zbiorach.
Ważne
Przepisy nie dają możliwości zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego członków rodziny pomocnika.
Za pomocnika składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 9 % od kwoty podstawy wymiaru stanowiącej 33,4 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku. Składka od nowej podstawy wymiaru obowiązuje od dnia 1 kwietnia danego roku.
Składka na ubezpieczenie zdrowotne za pomocnika jest miesięczna i niepodzielna, bez względu na liczbę dni podlegania temu ubezpieczeniu w danym miesiącu.
Wysokość miesięcznej składki na ubezpieczenie zdrowotne za pomocnika została wskazana w tabeli dostępnej na stronie internetowej KRUS (patrz: odesłanie)
Przykład:
W przypadku umowy o pomocy przy zbiorach, wykonywanej od dnia 10 lipca 2018 r., do 31 lipca 2018 r. składka na ubezpieczenie zdrowotne za pomocnika za miesiąc lipiec wyniesie 142 zł. mimo, że faktyczny okres wykonywania pomocy w tym miesiącu wynosi tylko 22 dni.
Ważne
Fakt podlegania przez pomocnika równolegle ubezpieczeniu społecznemu w KRUS lub ZUS nie zwalnia rolnika z obowiązku zgłoszenia do ubezpieczeń w KRUS takiego pomocnika ani też z obowiązku opłacenia za niego składek zarówno na ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie jak i na ubezpieczenie zdrowotne.
Zgłoszenie pomocnika do ubezpieczeń w KRUS
Pomocnika do ubezpieczeń w KRUS zgłasza rolnik w ciągu 7 dni od dnia zawarcia umowy przy zbiorach, lecz nie później niż przed upływem okresu, na który zawarta została ta umowa.
Pomocnika do ubezpieczeń w KRUS może zgłosić rolnik, który:
- sam podlega ubezpieczeniu społecznemu rolników, niezależnie od trybu podlegania ubezpieczeniu (z mocy ustawy lub na wniosek),
- podlega innemu ubezpieczeniu społecznemu czy też posiada ustalone prawo do emerytury lub renty lub prawo do świadczeń z ubezpieczeń społecznych,
- nie podlega ubezpieczeniu społecznemu rolników, a nawet nie figuruje w ewidencji KRUS,
o ile rolnik ten prowadzi na własny rachunek działalność rolniczą w gospodarstwie rolnym.
Zgłoszenia pomocnika do ubezpieczeń w KRUS należy dokonać wypełniając formularz składający się z:
- Zgłoszenia do ubezpieczenia wypadkowego, chorobowego i macierzyńskiego oraz do ubezpieczenia zdrowotnego pomocnika/ów w okresie świadczenia pomocy na podstawie umowy o pomocy przy zbiorach, zawierający pola do wprowadzenia danych zgłaszającego rolnika,
- Załącznika do Zgłoszenia zawierający pola do wprowadzenia danych zgłaszanych pomocników – liczbę i dane pomocników.
Przed wypełnieniem Zgłoszenia i Załącznika należy zapoznać się z informacjami zamieszczonymi w Części II formularza – Informacje o przepisach, której nie trzeba przesyłać do KRUS.
Formularz umożliwia dokonanie zgłoszeń do ubezpieczeń w KRUS więcej niż jednego pomocnika.
Kasa przygotowała:
- formularz – druk pdf, który można wypełnić ręcznie. W przypadku zgłaszania nie więcej jak dwóch pomocników wystarczającym będzie wypełnienie jedynie formularza Zgłoszenia, natomiast w przypadku zgłaszania więcej, niż dwóch pomocników należy załączyć do formularza Zgłoszenia odpowiednią ilość uzupełnionych Załączników. Jeden Załącznik umożliwia zgłoszenie sześciu pomocników.
Podpisane Zgłoszenie (wraz z Załącznikiem/ami) można złożyć bezpośrednio w jednostce organizacyjnej KRUS, właściwej ze względu na miejsce prowadzenia działalności rolniczej (tj. położenia gospodarstwa rolnego) lub przesłać do tej jednostki za pośrednictwem operatora pocztowego lub za pośrednictwem elektronicznej skrzynki podawczej ePUAP.
Informacja o danych adresowych jednostek Kasy i obszarze ich działania dostępna jest pod adresem: https://www.krus.gov.pl/niezbednik/mapa-krus/
Druki pdf
do pobrania KRUS UD-89a/2021_02 Zgłoszenie do ubezpieczenia wypadkowego, chorobowego i macierzyńskiego oraz do ubezpieczenia zdrowotnego pomocnika/ów w okresie świadczenia pomocy na podstawie umowy o pomocy przy zbiorach,- do pobrania KRUS UD-89b/2021_02 Załącznik do Zgłoszenia
oraz
- formularz – arkusz Excel, do wypełnienia komputerowo, przygotowany z przeznaczeniem do jego przekazywania, po jego wypełnieniu, do KRUS przez rolnika elektronicznie za pośrednictwem platformy ePUAP. W przypadku niekorzystania z platformy ePUAP Zgłoszenie to wraz z Załącznikiem należy wydrukować i podpisać w miejscu do tego przeznaczonym (w przypadku Zgłoszenia), natomiast Załącznik należy podpisać i opatrzyć datą bezpośrednio pod tabelą z danymi zgłaszanych pomocników (mimo braku oznaczonego pola na podpis) i przekazać do właściwej jednostki KRUS w sposób opisany wyżej.
Arkusz Excel zawierający:
- KRUS UD-89Ea/2021_02 Zgłoszenie do ubezpieczenia wypadkowego, chorobowego i macierzyńskiego oraz do ubezpieczenia zdrowotnego pomocnika/ów w okresie świadczenia pomocy na podstawie umowy o pomocy przy zbiorach. Forma edytowalna.
- KRUS UD-89Eb/2021_02 Załącznik do Zgłoszenia. Forma edytowalna.
- Informację o przepisach, jako część II formularza, zawierającą istotne informacje o nowych regulacjach, z którymi rolnik powinien się zapoznać przed wypełnieniem Zgłoszenia i Załącznika.
do pobrania KRUS UD-89c/2021_02 Informacja o przepisach
Kasa informuje o obowiązku zgłaszania Kasie zmian mających wpływ na podleganie ubezpieczeniom w KRUS, w szczególności dotyczących wypowiedzenia umowy o pomocy przy zbiorach zarówno przez rolnika jak i pomocnika przed końcem okresu jej obowiązywania, gdyż informacja ta ma wpływ na okres podlegania ubezpieczeniom pomocnika w KRUS oraz na wysokość należnych za niego składek na ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie.
Termin na udzielenie takich informacji wynosi 14 dni.
Korekta zgłoszenia pomocnika do ubezpieczeń w KRUS
W sytuacji zmiany danych czy też korekty danych wykazanych w Zgłoszeniu do ubezpieczenia wypadkowego, chorobowego i macierzyńskiego oraz do ubezpieczenia zdrowotnego pomocnika/ów w okresie świadczenia pomocy na podstawie umowy o pomocy przy zbiorach czy też w Załączniku do Zgłoszenia, dotyczących np.:
- zmiany okresu świadczenia przez pomocnika pomocy przy zbiorach na podstawie zawartej umowy o pomocy przy zbiorach, (np. w przypadku wypowiedzenia tej umowy, a tym samym zaprzestania świadczenia pomocy przez pomocnika przed terminem określonym w umowie),
- zmiany danych osobowych i teleadresowych rolnika zgłaszającego pomocników do ubezpieczeń w KRUS, zmiany danych osobowych pomocników, a także
- korekty (sprostowania) ewentualnych omyłek pisarskich obejmujących powyższe dane
należy wypełnić i przekazać Kasie formularz korekty, który będzie zawierał prawidłowe dane.
Druki pdf
- do pobrania – KRUS UD-90a/2021_02 Korekta zgłoszeń do ubezpieczenia wypadkowego, chorobowego i macierzyńskiego oraz do ubezpieczenia zdrowotnego pomocnika/ów w okresie świadczenia pomocy w gospodarstwie na podstawie umowy o pomocy przy zbiorach,
- do pobrania – KRUS UD-90b/2021_02 Załącznik nr …….. do Korekty z dnia ……..
Arkusz Excel
do pobrania Forma edytowalna.
- KRUS UD-90Ea/2021_02 Korekta zgłoszeń do ubezpieczenia wypadkowego, chorobowego i macierzyńskiego oraz do ubezpieczenia zdrowotnego pomocnika/ów w okresie świadczenia pomocy w gospodarstwie na podstawie umowy o pomocy przy zbiorach.
- KRUS UD-90Eb/2021_02 Załącznik nr ….. do Korekty z dnia …..
Termin płatności składek
Rolnik ma obowiązek opłacenia w terminie do 15 dnia następnego miesiąca składki zarówno na ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie jak i na ubezpieczenie zdrowotne za pomocnika za dany miesiąc.
Przykład:
Zgodnie z umową o pomocy przy zbiorach pomocnik świadczy pomoc przy zbiorach od 10 lipca do 20 sierpnia br.
Rolnik jest zobowiązany składki za miesiąc lipiec opłacić w terminie do 15 sierpnia br., a za sierpień do 15 września br.
Ważne
KRUS nie będzie wydawał decyzji o objęciu ubezpieczeniem i wysokości należnych składek.
Rolnik jest zobowiązany do samodzielnego wyliczenia składek i ich terminowego opłacenia bez wezwania ze strony Kasy.
Opłacając składki za pomocników (zarówno przekazem pocztowym czy przelewem) należy podać następujące informacje:
- dane rolnika – płatnika składek (imię i nazwisko, adres),
- numer UNO rolnika (Unikalny Numer Osoby – jest to numer nadawany przez KRUS przy wprowadzaniu do ewidencji KRUS)
- rodzaj ubezpieczenia, na które opłacane są składki (ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie lub ubezpieczenie zdrowotne) wraz z podaniem kwot na poszczególne ubezpieczenia.
- liczbę pomocników, za których opłacane są składki,
- okresy, jakich dotyczy wpłata (miesiące i rok).
Źródło: KRUS
