W rejonach poważnie zagrożonych pojawieniem się chorób i szkodników o znaczeniu gospodarczym, bardzo ważne jest stosowanie płodozmianu obejmującego przerwę w uprawie roślin na tym samym stanowisku przez co najmniej 2–3 lata. To pozwoli ograniczyć ilość materiału infekcyjnego patogenów kukurydzy, które zimują w glebie lub na resztkach pożniwnych.
Jest to istotne zwłaszcza przy głowni guzowatej, głowni pylącej, fuzariozie kolb oraz fuzariozie łodyg. Ponadto płodozmian przerywa cykl rozwojowy stonki kukurydzianej oraz ogranicza masowy rozwój m.in. omacnicy prosowianki, urazka kukurydzianego oraz drutowców. Rotacja kukurydzy pozwala także ograniczać szkody powodowane przez dziki, które chętnie wkraczają na pola bogate w resztki pożniwne.
Obok wdrożenia płodozmianu niezmiernie ważne jest, aby plantacje zakładać na takich stanowiskach, które będą sprzyjały intensywnemu rozwojowi roślin. Jest to szczególnie ważne w lata charakteryzujące się niezbyt korzystnym przebiegiem warunków pogodowych. Im rośliny będą narażone na mniej stresów biotycznych i abiotycznych, tym lepsza będzie ich kondycja, a tym samym zdrowotność.
W metodzie agrotechnicznej, przeprowadzając nawożenie należy dostosować je do zasobności stanowiska w makro i mikroskładniki oraz zapotrzebowania roślin. Z kolei, zwalczając chwasty ogranicza się miejsca zimowania dla omacnicy prosowianki oraz wstępnego rozwoju np. dla mszyc, wciornastków, rolnic, zmienników oraz stonki kukurydzianej.
W związku z wycofaniem od 2013 roku zapraw nasiennych przeciwko szkodnikom glebowym pojawiającym się na plantacjach kukurydzy, jedynym sposobem ograniczania ich liczebności i szkodliwości obok wspomnianego już płodozmianu jest wdrożenie typowej walki mechanicznej polegającej na wykonaniu większej ilości zabiegów uprawowych gleby.
W miarę możliwości nie należy zapominać o terminowym zbiorze plonu, zwłaszcza w dobie nieprzewidywalnej pogody, która może bardzo skomplikować ten proces, a w niektórych przypadkach nawet go uniemożliwić, co pokazał choćby miniony rok.
Po zbiorze plonu należy dokładnie rozdrobnić resztki pożniwne, co pozwala ograniczyć te patogeny, które zimują na słomie kukurydzianej, a także można w istotny sposób obniżyć zagrożenie ze strony omacnicy prosowianki.
W tabelach 1 i 2 podano wykaz najważniejszych, niechemicznych sposobów ograniczania zagrożenia ze strony niektórych fitofagów oraz sprawców chorób.
Tabela 1. Niechemiczne metody ochrony kukurydzy przed niektórymi fitofagami
| Fitofag | Sposoby ograniczania szkodliwości |
| Błyszczka jarzynówka | poprawna agrotechnika, zwalczanie chwastów komosowatych, izolacja przestrzenna (od innych roślin żywicielskich m.in. warzyw kapustowatych, rzepaku, buraka, ziemniaka), rozdrabnianie resztek pożniwnych, wczesna i głęboka orka jesienna, |
| Helotropha leucostigma | poprawna agrotechnika, zwalczanie chwastów, izolacja przestrzenna (od terenów podmokłych oraz roślin żywicielskich m.in. tataraku, turzyc, jeżogłówce, kosaćców), |
| Drutowce i pędraki | poprawna agrotechnika, płodozmian, podorywki, talerzowanie, bronowanie, dobór odmian o rozbudowanym systemie korzeniowym i szybkim wzroście początkowym, wczesny siew, zwiększona norma wysiewu, spulchnianie gleby, zwalczanie chwastów, izolacja przestrzenna (od nieużytków, łąk, pastwisk i lasów), rozdrabnianie resztek pożniwnych, orka jesienna, |
| Gryzonie | poprawna agrotechnika, płodozmian, podorywki, talerzowanie, bronowanie, spulchnianie gleby, zwalczanie chwastów, wykaszanie traw wokół plantacji, izolacja przestrzenna (od nieużytków, łąk, pastwisk i roślin zbożowych), orka jesienna, |
| Miniarki | poprawna agrotechnika, zbilansowane nawożenie, izolacja przestrzenna (od roślin zbożowych oraz trwałych użytków zielonych), zwalczanie chwastów, |
| Mszyce | poprawna agrotechnika, zbilansowane nawożenie (głównie azotem), izolacja przestrzenna (od roślin żywicielskich m.in. od kukurydzy, zbóż, czeremchy, dzikich i ogrodowych róż, wiązu, łąk, pastwisk, nieużytków), wczesny siew ziarna, zwalczanie chwastów, ochrona owadów pożytecznych, |
| Omacnica prosowianka | poprawna agrotechnika, płodozmian, dobór odmian mniej podatnych na szkodnika, podorywki, talerzowanie, zbilansowane nawożenie (zwłaszcza azotem), izolacja przestrzenna (od innych pól kukurydzy, resztek pożniwnych kukurydzy oraz pozostałych roślin żywicielskich m.in. chmielu, prosa), stosowanie biopreparatów, wczesny zbiór plonu, rozdrabnianie i głębokie przyoranie resztek pożniwnych bezpośrednio po zbiorze, zebranie resztek pożniwnych z pola i ich przerób na brykiety (tylko w wyjątkowych sytuacjach), głęboka orka jesienna, |
| Pchełki ziemne | poprawna agrotechnika, zbilansowane nawożenie, wczesny siew, izolacja przestrzenna (od warzyw kapustowatych, rzepaku, buraka, zbóż), zwalczanie chwastów, |
| Piętnówki i rolnice | poprawna agrotechnika, płodozmian, podorywki, talerzowanie, izolacja przestrzenna (od warzyw kapustowatych, rzepaku, nieużytków, zbóż, terenów podmokłych), zbilansowane nawożenie, dobór odmian o rozbudowanym systemie korzeniowym, wczesny siew, zwiększenie normy wysiewu, zwalczanie chwastów, rozdrabnianie resztek pożniwnych, orka jesienna, |
| Ploniarka gnijka | poprawna agrotechnika, zbilansowane nawożenie, wczesny siew, zwalczanie chwastów, izolacja przestrzenna (od zbóż ozimych, łąk, pastwisk), |
| Ploniarka zbożówka | poprawna agrotechnika, podorywki, wczesny siew, zwalczanie chwastów, uprawa odmian mniej podatnych, w rejonach wysoce zagrożonych uprawa odmian o szybkim wzroście początkowym, izolacja przestrzenna (od zbóż ozimych, łąk, pastwisk), |
| Przędziorek chmielowiec | poprawna agrotechnika, płodozmian, zwalczanie chwastów, |
| Ptaki | wczesny siew, zwiększenie normy wysiewu, izolacja przestrzenna (od większych drzewostanów), stosowanie odstraszaczy akustycznych i świetlnych, |
| Skrzypionki | poprawna agrotechnika, wczesny siew, izolacja przestrzenna (od roślin zbożowych), zrównoważone nawożenie, |
| Skoczek sześciorek
Skoczek kukurydziany |
poprawna agrotechnika, wczesny siew, izolacja przestrzenna (od roślin zbożowych), zrównoważone nawożenie, |
| Słonecznica orężówka | poprawna agrotechnika, płodozmian, zwalczanie chwastów, rozdrabnianie resztek pożniwnych, głęboka orka jesienna, |
| Stonka kukurydziana | poprawna agrotechnika, płodozmian, dobór odmian o rozbudowanym systemie korzeniowym, izolacja przestrzenna (od pól kukurydzy prowadzonych w monokulturze), wczesny siew, zwalczanie chwastów, rozdrabnianie resztek pożniwnych, głęboka orka jesienna, |
| Ślimaki | poprawna agrotechnika, płodozmian, podorywki, talerzowanie, staranna uprawa roli, wapnowanie gleby, izolacja przestrzenna (od roślin zbożowych, rzepaku i warzyw kapustnych), wczesny i głębszy siew ziarna, zwiększenie normy wysiewu, zwalczanie chwastów, wykaszanie traw wokół plantacji, rozdrabnianie resztek pożniwnych, orka jesienna, |
| Śmietka kiełkówka | poprawna agrotechnika, płodozmian, dobór odmian o szybkim wzroście początkowym, wczesny siew, zwiększenie normy wysiewu ziarna, zwalczanie chwastów, dokładne przyorywanie obornika, rozdrabnianie resztek pożniwnych i ich przyorywanie, |
| Urazek kukurydziany | poprawna agrotechnika, płodozmian, izolacja przestrzenna (od sadów i upraw warzywnych), terminowy zbiór plonu, rozdrabnianie resztek pożniwnych, orka jesienna, |
| Wciornastki | poprawna agrotechnika, wczesny siew, izolacja przestrzenna (od roślin zbożowych, nieużytków oraz łąk), zbilansowane nawożenie, zwalczanie chwastów, orka jesienna, |
| Wieczernica szczawiówka | poprawna agrotechnika, płodozmian, izolacja przestrzenna (od łąk, lasów, zadrzewień śródpolnych i terenów podmokłych), zwalczanie chwastów, |
| Włócznica białożyłka | poprawna agrotechnika, płodozmian, izolacja przestrzenna (od łąk, lasów, zadrzewień śródpolnych i terenów podmokłych), zwalczanie chwastów, |
| Zmieniki | poprawna agrotechnika, płodozmian, zbilansowane nawożenie, izolacja przestrzenna (od łąk, pastwisk i nieużytków), uprawa odmian o zwartych liściach okrywowych kolb, zwalczanie chwastów, wczesny zbiór plonu, |
| Znamionówka tarniówka | izolacja przestrzenna (od większych drzewostanów liściastych i iglastych), |
| Zwierzęta łowne | wczesny siew, zwiększenie normy wysiewu, izolacja przestrzenna (od większych drzewostanów), stosowanie odstraszaczy akustycznych, świetlnych i repelentów, budowa trwałych ogrodzeń, |
| Zwójki | poprawna agrotechnika, izolacja przestrzenna (od roślin zbożowych), zbilansowane nawożenie (zwłaszcza azotem), zwalczanie chwastów, |
| Pozostałe gatunki | poprawna agrotechnika, płodozmian, zabiegi pielęgnacyjne roślin. |
Źródło: Bereś P.K., Strażyński P., Mrówczyński M. (red.). 2019. Metodyka integrowanej ochrony kukurydzy dla doradców. Instytut Ochrony Roślin – PIB, Poznań, 245 ss.
Tabela 2. Niechemiczne metody ochrony kukurydzy przed chorobami grzybowymi i grzybopodobnymi
| Choroba | Sposoby ograniczania szkodliwości |
| Choroba szalonych wiech | stosować płodozmian, zastosować izolację przestrzenną od ubiegłorocznych pól pokukurydzianych, zakupić kwalifikowany materiał siewny, na polach szczególnie zagrożonych okresowym zalewaniem stosować osuszanie gleby (drenowanie, melioracja), nie uprawiać kukurydzy w obniżeniach terenu, przeprowadzić wczesny siew, stosować zbilansowane nawożenie, zwalczać zachwaszczenie (zwłaszcza gatunki jednoliścienne), usuwać porażone rośliny i je niszczyć poza plantacją, dokładnie rozdrabniać i głęboko przyorać resztki pożniwne. |
| Drobna plamistość liści kukurydzy | stosować płodozmian, zakupić kwalifikowany materiał siewny, przeprowadzić wczesny siew, stosować zbilansowane nawożenie, zwalczać zachwaszczenie i szkodniki (głównie mszyce), dokładnie rozdrabniać i głęboko przyorać resztki pożniwne. |
| Fuzarioza kolb kukurydzy | stosować płodozmian, zastosować izolację przestrzenną od ubiegłorocznych pól pokukurydzianych i innych zbóż, zakupić kwalifikowany materiał siewny, dobierać odmiany mniej podatne na porażenie, przeprowadzić wczesny siew, stosować zbilansowane nawożenie, zwalczać zachwaszczenie i szkodniki (głównie omacnicę prosowiankę i rolnice), terminowo zebrać plon, dokładnie rozdrabniać i głęboko przyorać resztki pożniwne. |
| Głownia guzowata kukurydzy | stosować płodozmian, zastosować izolację przestrzenną od ubiegłorocznych pól pokukurydzianych, zakupić kwalifikowany materiał siewny, dobierać odmiany mniej podatne na porażenie, przeprowadzić wczesny siew, stosować zbilansowane nawożenie, zwalczać zachwaszczenie i szkodniki (głównie ploniarkę zbożówkę i mszyce), usuwać porażone rośliny i je niszczyć poza plantacją, dokładnie rozdrabniać i głęboko przyorać resztki pożniwne. |
| Głownia pyląca kukurydzy | stosować płodozmian, zastosować izolację przestrzenną od ubiegłorocznych pól pokukurydzianych, zakupić kwalifikowany materiał siewny, dobierać odmiany mniej podatne na porażenie, przeprowadzić wczesny siew, stosować zbilansowane nawożenie, zwalczać zachwaszczenie i szkodniki (głównie ploniarkę zbożówkę i mszyce), usuwać porażone rośliny i je niszczyć poza plantacją, dokładnie rozdrabniać i głęboko przyorać resztki pożniwne. |
| Żółta plamistość liści kukurydzy | stosować płodozmian, zastosować izolację przestrzenną od ubiegłorocznych pól pokukurydzianych, zakupić kwalifikowany materiał siewny, przeprowadzić wczesny siew, stosować zbilansowane nawożenie, zwalczać zachwaszczenie i szkodniki (mszyce i wciornastki), dokładnie rozdrabniać i głęboko przyorać resztki pożniwne. |
| Rdza kukurydzy | stosować płodozmian, zastosować izolację przestrzenną od ubiegłorocznych pól pokukurydzianych, zakupić kwalifikowany materiał siewny, przeprowadzić wczesny siew, stosować zbilansowane nawożenie, zwalczać zachwaszczenie (zwłaszcza szczawika żółtego) i szkodniki (mszyce i wciornastki), dokładnie rozdrabniać i głęboko przyorać resztki pożniwne. |
| Zgnilizna korzeni i zgorzel podstawy łodygi tzw. fuzarioza łodyg | stosować płodozmian, zastosować izolację przestrzenną od ubiegłorocznych pól pokukurydzianych i innych zbóż, zakupić kwalifikowany materiał siewny, dobierać odmiany mniej podatne na porażenie, przeprowadzić wczesny siew, stosować zbilansowane nawożenie, zwalczać zachwaszczenie i szkodniki (głównie omacnicę prosowiankę i rolnice), terminowo zebrać plon, dokładnie rozdrabniać i głęboko przyorać resztki pożniwne. |
| Zgorzel siewek
|
stosować płodozmian, zastosować izolację przestrzenną od ubiegłorocznych pól pokukurydzianych i innych zbóż, zakupić kwalifikowany materiał siewny, przeprowadzić wczesny siew, stosować zbilansowane nawożenie, zwalczać zachwaszczenie, dokładnie rozdrabniać i głęboko przyorać resztki pożniwne. |
Źródło: Bereś P.K., Strażyński P., Mrówczyński M. (red.). 2019. Metodyka integrowanej ochrony kukurydzy dla doradców. Instytut Ochrony Roślin – PIB, Poznań, 245 ss.
dr hab. inż. Paweł K. Bereś, prof. IOR-PIB1, mgr Łukasz Kontowski
i to jest lepsza metoda niż ciągłe pryskanie i chemiczne tępienie szkodników
Zmianowanie nie wiele ma tu znaczenie ani też nie ogranicza występowania. Najważniejsze pouczyć się biologii owada i wszystko jasne. Groźną formą są larwy natomiast śliczne są motyle, które w ciągu nocy mogą przelecieć kilka kilometrów a w ciągu tygodnia kilkadziesiąt kilometrów, tak, więc na zmianowanym polu też będziemy mieli zasiedlenie np. przez omacnicę prosowiankę. Tu nie chodzi o zimowanie poczwarki aktywnie przemieszczającego się motyla. Na dzień dzisiejszy jedyną skuteczną metodą ograniczania tego owada jest stosowanie monitoringu i środków ochrony roślin. jest jeszcze jedna skuteczna metoda zwalczania to jest stosowanie odmian z genem M810 bt ale na dzień dzisiejszy ta metoda jest zakazana ze względu na głupotę polityczną w tym kraju.