Od 2025 roku rolnicy podlegają nowemu obowiązkowi związanemu z tzw. warunkowością społeczną. Oznacza to, że przestrzeganie określonych przepisów prawa pracy i BHP stanie się warunkiem otrzymania pełnej wysokości płatności bezpośrednich. W związku z tym Krajowa Rada Izb Rolniczych (KRIR) zwróciła się do Głównego Inspektora Pracy o przygotowanie kompleksowych i czytelnych wytycznych dla rolników.
KRIR podkreśliła, że choć rolnicy są świadomi znaczenia bezpieczeństwa i higieny pracy, wiele wątpliwości budzi pozostały zakres kontroli realizowanych przez Państwową Inspekcję Pracy, związany z nowymi wymogami społecznymi.
Trwa proces legislacyjny – odpowiedź Państwowej Inspekcji Pracy
W odpowiedzi na apel samorządu rolniczego, Zastępca Głównego Inspektora Pracy – Jarosław Leśniewski poinformował, że trwają prace nad rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, które określi:
- rodzaje niezgodności z wymogami warunkowości społecznej,
- liczbę punktów przypisywanych poszczególnym niezgodnościom,
- kryteria oceny (zasięg, dotkliwość, trwałość naruszeń),
- procentową wysokość kary administracyjnej, uzależnioną od liczby punktów.
Projekt rozporządzenia jest obecnie na etapie uzgodnień międzyresortowych.
Podstawy prawne: co obejmuje warunkowość społeczna?
Podstawę prawną stanowi ustawa z 8 lutego 2023 r. o Planie Strategicznym dla WPR 2023–2027. W zakresie warunkowości społecznej odnosi się ona do załącznika IV rozporządzenia UE 2021/2115, który wymienia trzy kluczowe dyrektywy:
- Dyrektywa 2019/1152 – o przejrzystych i przewidywalnych warunkach pracy,
- Dyrektywa 89/391/EWG – o poprawie BHP w miejscu pracy,
- Dyrektywa 2009/104/WE – o użytkowaniu sprzętu roboczego przez pracowników.
Z powyższych przepisów wynikają obowiązki, które rolnicy jako pracodawcy muszą spełniać, m.in.:
- jasna informacja o warunkach zatrudnienia,
- przejrzystość zasad pracy,
- zgłaszanie zmian w umowach,
- ochrona pracowników zatrudnionych na umowach niestandardowych,
- kompleksowe działania BHP, w tym:
- przeprowadzanie oceny ryzyka zawodowego,
- stosowanie środków ochrony indywidualnej i zbiorowej,
- organizacja szkoleń BHP,
- konsultacje z pracownikami w zakresie BHP,
- zapewnienie bezpiecznego sprzętu roboczego,
- regularne przeglądy i konserwacje maszyn,
- szkolenia z bezpiecznej obsługi urządzeń.
Wytyczne dopiero po zakończeniu prac nad rozporządzeniem
Państwowa Inspekcja Pracy zaznacza, że dopóki trwają prace legislacyjne, nie ma możliwości przygotowania pełnych i jednoznacznych wytycznych dla rolników. Jednak po wejściu w życie przepisów, planowane jest:
opracowanie materiałów informacyjnych, które w przystępny sposób wyjaśnią rolnikom, jak spełniać wymogi warunkowości społecznej i unikać sankcji.
KRIR: wytyczne kluczowe dla dochodów rolników
KRIR podkreśla, że brak jednoznacznych informacji zwiększa ryzyko błędów, które mogą skutkować zmniejszeniem dopłat bezpośrednich. Dlatego jasne, dostępne i kompletne informacje są niezbędne, by umożliwić rolnikom prawidłowe przygotowanie się do nadchodzących kontroli.
