PIORiN prowadzi kontrole pozostałości środków ochrony roślin w uprawach. Jak wyglądają kontrole?

Owoce i warzywa są stałym elementem codziennej diety i źródłem składników odżywczych, zapewniając prawidłowe funkcjonowanie organizmu. W celu uzyskania wysokich plonów i dobrej jakości produktów, w uprawie stosowane są chemiczne środki ochrony roślin.

Konsekwencją niewłaściwego zastosowania pestycydów może być obecność ich pozostałości w świeżych płodach rolnych oraz w przetworzonych produktach pochodzenia roślinnego. Aby chronić zdrowie człowieka przed ujemnymi skutkami stosowania pestycydów, w ramach działalności statutowej PIORiN Laboratorium Badania Pozostałości Środków Ochrony Roślin (LBPŚOR), prowadzi urzędowe badania kontrolne pozostałości środków ochrony roślin w produktach roślinnych pochodzących z produkcji pierwotnej.

Kontrola pozostałości środków ochrony roślin polega na pobieraniu próbek do badań laboratoryjnych, poddawaniu ich analizie w zakresie identyfikacji obecnych w nich substancji czynnych i poziomów ich pozostałości. Próbki do badań, pochodzące z produkcji pierwotnej, pobierane są przez urzędowych inspektorów Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa z miejsc produkcji tj. sadów produkcyjnych, pól uprawnych, szklarni, tuneli foliowych, itp. oraz z przechowalni, usytuowanych na obszarze całego kraju. Badania pozostałości środków ochrony roślin prowadzone są w oparciu o plan pobierania próbek, corocznie zatwierdzany przez Głównego Inspektora Ochrony Roślin i Nasiennictwa.

Jak wyglądają kontrole?

W badaniach wykorzystuje się nowoczesne, wielopozostałościowe metody oparte głównie na chromatografii cieczowej i gazowej (LC-MS/MS, GC-MS/MS, GC-NPD/ECD) oraz spektrofotometrii UV, akredytowane zgodnie z normą PN EN ISO/IEC 17025. W aspekcie zapewnienia bezpieczeństwa żywności ważne jest jak najszybsze uzyskiwanie wyników analiz laboratoryjnych, które są niezbędne do realizacji kontroli urzędowych prowadzonych przez PIORiN. Znajdujące się w LBPŚOR systemy LC-MS/MS oraz GC-MS/MS pozwalają sukcesywnie zwiększać liczbę oznaczanych substancji czynnych jak i badanych w laboratorium próbek.

Uzyskane wyniki służą bieżącej ocenie jakości płodów rolnych i zachodzących zmian na przestrzeni lat, identyfikowaniu zagrożeń i powiadamianiu o nich zgodnie z Systemem Wczesnego Ostrzegania o Niebezpiecznych Produktach Żywnościowych i Paszach (RASFF – Rapid Alert System for Food and Feed). Bieżąca kontrola przeprowadzana przez Inspekcję ma na celu opracowanie właściwej strategii nadzoru nad stosowaniem środków ochrony roślin. Wieloletnia kontrola pozwala także na śledzenie zachodzących zmian na przestrzeni lat, co znacząco wpływa na bezpieczeństwo żywności dostępnej dla konsumenta.

Badaniami kontrolnymi w 2023 roku w LBPŚOR objęto łącznie 14 upraw

W 362 próbkach, stanowiących 60,3% ogółu analizowanych próbek, nie wykryto pozostałości środków ochrony roślin. Pozostałości środków ochrony roślin stwierdzono w 238 próbkach (39,7%), z czego 226 próbek (37,7%) zawierało pozostałości mniejsze lub równe najwyższym dopuszczalnym poziomom (NDP) oraz pozostałości powyżej NDP, ale nie zakwalifikowane jako przekroczenia NDP po uwzględnieniu 50% niepewności, natomiast 12 próbek (2,0%) zawierało pozostałości przekraczające NDP. W 76 próbkach (12,7%) wykryto substancje czynne środków ochrony roślin niedopuszczonych do stosowania w danej uprawie. W 7 próbkach (1,2%) stwierdzono jednocześnie zastosowanie związków niedopuszczonych do stosowania w ilościach przekraczających NDP.

Wyniki badań są potwierdzeniem zasadności działań kontrolnych prowadzonych przez Państwową Inspekcję Ochrony Roślin i Nasiennictwa i uzasadniają konieczność dalszych, systematycznych badań płodów rolnych w celu ochrony konsumentów przed wprowadzaniem na rynek produktów niespełniających wymogów bezpieczeństwa.

Źródło i fot.: PIORiN