Powrót lokalnych ras świń

Coraz częściej hodowcy zaczynają dostrzegać znaczenie i potrzebę dbania o różnorodność genetyczną zwierząt, ponieważ dzięki niej możliwe jest ulepszanie ras, przystosowywanie zwierząt do zmiennych warunków otoczenia i zaspokajanie stale zmieniających się oczekiwań społeczeństwa i potrzeb konsumentów.

W przypadku świń zmiany te doprowadziły do powstania banków genów in situ, ale także do wzrostu świadomości faktu, że potencjał większości lokalnych ras świń jest do dziś niewykorzystany, a same rasy nie są utrzymywane w bezpieczny sposób. Jednak chociaż większość osób zgadza się z faktem, że różnorodność genetyczna może przyczynić się do stworzenia bardziej zrównoważonych systemów rolnych, nadal istnieje duża rozbieżność między oczekiwaniami konsumentów, którzy coraz bardziej zwracają uwagę na pochodzenie, jakość oraz kwestie ekologiczne dotyczące spożywanej żywności, a otrzymywanymi przez nich informacjami i dostępnymi na rynku produktami.

„W dzisiejszych czasach konsumenci wyciągają wnioski na temat jakości produktów w oparciu o różne czynniki zewnętrzne, takie jak między innymi chów nieintensywny, dobrostan zwierząt, tradycja, lokalna gospodarka, a także czynniki wewnętrzne, takie jak jakość sensoryczna produktów, podejmując decyzje dotyczące akceptowalności produktu i jego ponownego zakupu”, twierdzi koordynator projektu TREASURE (Diversity of local pig breeds and production systems for high quality traditional products and sustainable pork chains) dr Marjeta Candek-Potokar.

„Nasz projekt pozwolił na wzbogacenie tego zakresu informacji o szczegóły dotyczące struktury genetycznej i zdolności adaptacyjnych lokalnych ras, jak również o informacje na temat tego, w jaki sposób jakość produktu jest faktycznie powiązana z lokalnymi rasami świń, zasobami paszowymi, zarządzaniem zwierzętami w rozbudowanych systemach, technikami przetwarzania oraz wiedzą i doświadczeniem producentów i przetwórców” – mówi dr.

Głównym celem, który przyświecał dr Candek-Potokar i jej zespołowi, było umożliwienie konsumentom w całej Europie ponownego odkrycia tradycyjnie wykorzystywanych ras świń i produkowanych z nich zdrowych, wysokiej jakości produktów mięsnych, a także zachęcenie producentów przemysłowych do tworzenia nowych ras. Cele projektu zostały osiągnięte dzięki scharakteryzowaniu ras na poziomie genetycznym i fenotypowym, a następnie poprzez rozważenie zastosowania genomiki do zachowania tych ras i zarządzania nimi.

„Kilka spośród autochtonicznych ras charakteryzują interesujące i wyjątkowe fenotypy. Moglibyśmy określić mechanizmy genetyczne stojące za tymi cechami, co z kolei mogłoby otworzyć interesujące możliwości dalszego wykorzystania tych lokalnych zasobów. Ponieważ mamy do czynienia z autochtonicznymi rasami, naszym celem było również lepsze zrozumienie ich zdolności adaptacyjnych do lokalnych środowisk przy pomocy poziomów ekspresji genów lub charakterystyki mikrobiotycznej. Zajmowaliśmy się badaniem tych czynników w odniesieniu do praktyk produkcyjnych, ras, ale w szczególności do żywienia. Co więcej, uzyskane informacje na temat genetyki i fenotypów będą ważne dla przyszłych programów hodowlanych”, wyjaśnia dr Candek-Potokar.

Aby przekonać producentów przemysłowych do wartości dodanej lokalnych ras, zespół zakwestionował również istniejące trendy i uprzedzenia panujące w branży. Większość przemysłowych producentów mięsa podkreśla na przykład, że lokalne rasy charakteryzuje tendencja do powolnego przyrostu masy i wysokiej zawartości tłuszczu w mięsie, w przeciwieństwie do ras nowoczesnych, w przypadku których tak zwane „precyzyjne karmienie” przynosi znacznie lepsze rezultaty i oferuje znacznie większy potencjał przy zachowaniu niższych kosztów.

Według członków zespołu projektu TREASURE, problem polega jednak na tym, że nie wiemy wystarczająco dużo na temat potencjału lokalnych ras oraz jego optymalnym wykorzystaniu. Jednym z najważniejszych przedsięwzięć projektu w tym zakresie było wykorzystanie lokalnie dostępnych zasobów paszowych oraz przyjęcie podejścia opartego na modelowaniu w celu oceny zdolności lokalnych ras do odkładania białek, co z kolei pozwoliło na odkrycie ich specyficznych potrzeb żywieniowych. Ponadto zespół przeprowadził również analizę kosztów i korzyści dla różnych ras i przeanalizował ich systemy produkcji z naciskiem na usługi ekosystemowe.

Jak podkreśla dr Candek-Potokar, „Głównym założeniem projektu było opracowanie nowego paradygmatu produkcji wieprzowiny, który byłby w stanie odpowiedzieć na kluczowe obawy i problemy społeczne. System produkcji wieprzowiny przyszłości powinien bowiem uwzględniać fakt, że wykorzystanie gruntów i ich dostępność są kluczowymi przeszkodami dla produkcji rolnej, a także że wytwarzanie produktów zwierzęcych musi zostać ograniczone i dopasowane do dostępnych zasobów naturalnych, jednocześnie gwarantując dostarczanie wysokiej jakości produktów żywnościowych”.