Żywność będzie bezpieczna

Opublikowane dzisiaj sprawozdanie Komisji Europejskiej pokazuje, że dzięki unijnemu systemowi wczesnego ostrzegania o niebezpiecznej żywności i paszach (RASFF) uniknęliśmy lub ograniczyliśmy wiele zagrożeń dla bezpieczeństwa żywności, zaś kontrole bezpieczeństwa gwarantują, że nasza żywność jest bezpieczna.

RASFF odgrywa kluczową rolę w zapewnianiu bezpieczeństwa „od pola do stołu” poprzez uruchamianie szybkiej reakcji, w przypadku gdy wykryto zagrożenie dla bezpieczeństwa żywności. Wszyscy członkowie systemu RASFF1 są niezwłocznie informowani o poważnych zagrożeniach stwarzanych przez żywność lub pasze, tak aby mogli oni wspólnie na nie reagować w sposób skoordynowany, zapewniając ochronę zdrowia obywateli UE.

John Dalli, komisarz ds. zdrowia i polityki konsumenckiej, powiedział: „Europejscy konsumenci korzystają z najbardziej restrykcyjnych norm w dziedzinie bezpieczeństwa żywności na świecie.

Unijny system wczesnego ostrzegania o niebezpiecznej żywności i paszach stanowi podstawowe narzędzie, gdyż umożliwia identyfikację zagrożenia i jego eliminację z rynku europejskiego. RASFF podnosi zaufanie naszych konsumentów do żywności i systemu bezpieczeństwa żywności.

W 2011 r. musieliśmy stawić czoła kilku sytuacjom kryzysowym, takim jak skutki awarii elektrowni jądrowej Fukushima czy fala zakażeń dioksynami i bakterią E. coli. UE zdołała zmierzyć się z tymi wyzwaniami, a zdobyte doświadczenia pomogą nam bez wątpienia na osiąganie jeszcze lepszych wyników w przyszłości.”

Wyniki ogólne

W 2011 r. w ramach RASFF złożono 9 157 powiadomień dotyczących niezgodności z unijnymi przepisami dotyczącymi żywności, z czego 617 dotyczyło poważnych zagrożeń.

Większość powiadomień stanowiła działania następcze (5 345), lecz zarejestrowano także 3 812 nowych powiadomień. Odzwierciedla to wzrastającą skuteczność systemu, który zapewnia coraz lepsze ukierunkowanie i szeroko zakrojone działania następcze.

Spośród 3 812 nowych powiadomień: 3 139 dotyczyło żywności, 361 — pasz, zaś 312 — materiałów przeznaczonych do kontaktu z żywnością. Niektóre z najczęściej zgłaszanych problemów odnosiły się do aflatoksyn w paszach, suszonych owoców i orzechów oraz migracji substancji chemicznych z wyrobów kuchennych pochodzących z Chin.

Zapewnienie większego bezpieczeństwa produktów importowanych

Jednym ze szczególnych sukcesów było usprawnienie kontroli bezpieczeństwa na granicach UE. Prawie połowa powiadomień dotyczyła żywności i pasz odrzuconych na granicach UE.

Po wykryciu takiego produktu, poprzez RASFF powiadamia się zainteresowane państwo spoza UE, wzywając je jednocześnie do podjęcia działań naprawczych oraz unikania takich problemów w przyszłości. W przypadku wykrycia poważnego i powracającego problemu, Komisja żąda od danego kraju natychmiastowego zastosowania środków naprawczych, takich jak skreślenie przedsiębiorstw z wykazu, zablokowanie eksportu lub nasilenie kontroli.

Ograniczanie zagrożeń i zarządzanie kryzysowe

W ostatnich latach system RASFF pomógł nam zareagować na wystąpienie kilku poważnych ognisk chorób przenoszonych przez żywność lub łagodzić ich skutki (np. zakażenie dioksynami czy bakterią E. coli). W 2011 r. RASFF odegrał kluczową rolę w zarządzaniu dwoma głównymi kryzysami w zakresie bezpieczeństwa żywności: skutkami awarii w elektrowni Fukushima oraz falą zakażeń bakterią E. coli.

Kryzys spowodowany zakażeniami bakterią E. coli był jednym z najpoważniejszych wybuchów chorób przenoszonych przez żywność w historii UE z ponad 50 przypadkami śmiertelnymi, głównie w Niemczech. Grupa specjalistów pracowała 24 godziny na dobę, aby zidentyfikować źródło tej choroby oraz ułatwić szybką wymianę informacji, które pozwoliłyby organom ds. bezpieczeństwa żywności na skuteczne reagowanie oraz ograniczenie skutków zdrowotnych i gospodarczych tego kryzysu.

Awaria elektrowni jądrowej Fukushima: po uwolnieniu radioaktywności z elektrowni jądrowej Daiichi w Fukushimie w marcu 2011 r. Komisja, za pośrednictwem systemu RASFF, zwróciła się do państw członkowskich UE o analizę poziomu napromieniowania żywności i pasz przywożonych z Japonii.

Komisja przyjęła środek zapobiegawczy przewidujący kontrole przedwywozowe przeprowadzane przez władze japońskie i obejmujące całą eksportowaną żywność i paszę pochodzącą z dotkniętej strefy, w połączeniu z wyrywkowymi kontrolami w miejscu wprowadzenia. Środki te zapewniły bardzo wysoki poziom ochrony zdrowia publicznego. RASFF okazał się niezbędny dla skutecznej i szybkiej komunikacji z państwami członkowskimi w zakresie: rozwoju sytuacji, planowanych środków oraz wyników kontroli. Środki te nadal stosuje się w 2012 r. i są one regularnie poddawane przeglądowi.

Zebrane doświadczenia

W wyniku kryzysu w 2011 r. wyciągnęliśmy wiele ważnych wniosków, które zawarto w przedstawionym również dziś dokumencie Komisji2. Niektóre najistotniejsze obszary działania to:
 

• usprawnienie RASFF wraz z uruchomieniem iRASFF – platformy powiadamiania online, która pozwoli na jeszcze szybsze i bardziej skuteczne funkcjonowanie systemu RASFF;
   
• przegląd istniejących standardowych procedur operacyjnych w zakresie zarządzania kryzysowego, przy jednoczesnym zapewnieniu dostatecznej elastyczności
   
• przegląd zasad dotyczących identyfikowalności w celu szybszej i skuteczniejszej identyfikacji produktów niebezpiecznych oraz wycofania ich z obrotu;
   
• zapewnienie specjalnych szkoleń dotyczących dochodzeń w zakresie chorób przenoszonych przez żywność i zarządzania w przypadku wystąpienia choroby, jak również szkoleń dla głównych partnerów handlowych w zakresie higieny w produkcji podstawowej (poprzez unijny program „lepsze szkolenia na rzecz bezpieczniejszej żywności” i we współpracy z Europejskim Urzędem ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) oraz Europejskim Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC));
   
• opracowanie szczególnych przepisów w sprawie produkcji nasion i kiełków;
• poprawa koordynacji w zakresie komunikacji kryzysowej.

Kolejne kroki

Komisja wspólnie z państwami członkowskimi będzie nadal usprawniać systemy sprawozdawczości, dzięki którym organy krajowe mogą lepiej ukierunkowywać pobieranie próbek i kontrole w sposób dostosowany do zasobów, którymi dysponują.

Kontynuowane będą także działania zmierzające do poprawy funkcjonowania systemu RASFF i sposobu współpracy różnych sieci i systemów ostrzegawczych. Kroki te koncentrować się będą na pojawiających się zagrożeniach, jak również na wdrażaniu działań określonych w dokumencie dotyczącym zdobytych doświadczeń.

 Żródło: Komisja Europejska, fot. sxc.hu, dreamstime.com