W ostatnich stuleciach prawie 90 proc. mokradeł osuszono, a zużycie wody, m.in. do produkcji żywności, znacząco wzrosło. Kryzysowi wodnemu można jednak przeciwdziałać np. zaprzestając jakichkolwiek działań degradujących mokradła, rezygnując z regulacji rzek i przegradzania ich tamami – przypominają specjaliści z okazji Światowego Dnia Mokradeł.
Światowy Dzień Mokradeł jest obchodzony w rocznicę podpisania 2 lutego 1971 roku w irańskim mieście Ramsar konwencji o obszarach wodno-błotnych mających znaczenie międzynarodowe, zwłaszcza jako środowisko życia ptactwa wodnego (zwanej też Konwencją Ramsarską). Hasło przewodnie tegorocznych obchodów zaproponowane przez Sekretariat Konwencji to „Mokradła i woda” – informuje w prasowym komunikacie Centrum Ochrony Mokradeł.
Mokradła przechwytują i retencjonują wodę deszczową
Mokradła – w ujęciu Konwencji Ramsarskiej – to śródlądowe ekosystemy wodne i wodno-błotne oraz płytkie przybrzeżne wody morskie. Pełnią one niezwykle ważną rolę w regulowaniu dostępności zasobów słodkiej wody zarówno dla ludzi jak i dla przyrody. Przechwytują oraz retencjonują wodę deszczową, magazynując ją w czasach obfitych opadów i powoli uwalniając w czasie niedoboru deszczu. Tereny podmokłe poprawiają też jakość wody absorbując dużą część zanieczyszczeń takich jak nawozy sztuczne.
Na świecie do 2021 roku utworzono ponad 2400 obszarów Ramsar (mokradeł o międzynarodowym znaczeniu), obejmujących powierzchnię ponad 250 milionów hektarów, czyli ok. 13-18 proc. mokradeł lądowych i nadmorskich. Jednak w ostatnich stuleciach prawie 90 proc. mokradeł zostało osuszonych, a ich funkcje retencji i oczyszczania wód powierzchniowych zostały w znacznym stopniu upośledzone lub wręcz zlikwidowane. Mokradła są domem dla 40 proc. gatunków żyjących na Ziemi, ale nawet 25 proc. organizmów związanych z tymi ekosystemami jest dziś zagrożona wyginięciem.
kryzys wodny
„Żyjemy w czasach narastającego kryzysu ekologicznego. Jednym z jego przejawów jest kryzys wodny. Przyczyną jest nie tylko złe użytkowanie mokradeł, ale też zmiany klimatu powodujące zaburzenia cyklu hydrologicznego – wzrost prawdopodobieństwa występowania susz w niektórych regionach i intensywnych opadów powodujących powodzie w innych. Tymczasem zużycie wody przez ludzi wzrosło sześciokrotnie w ciągu ostatnich 100 lat i każdego roku rośnie o 1 proc. Zużywamy więcej wody niż naturalne ekosystemy są w stanie wytworzyć. Wykorzystujemy około 10 miliardów ton wody każdego dnia, 70 proc. z tej ilości zużywane jest do produkcji żywności, a ok. 20 proc. wykorzystuje przemysł i energetyka. Szacuje się również, że ok. 80 proc. populacji ludzkiej jest narażona na wysoki poziom zanieczyszczeń w wodach, które zużywa do zaspokojenia swoich potrzeb” – czytamy w komunikacie Centrum Ochrony Mokradeł.
Wciąż możemy przeciwdziałać kryzysowi wodnemu – zauważają specjaliści z Centrum Ochrony Mokradeł – jednak wymaga to podjęcia szybkich i zdecydowanych kroków. „Przede wszystkim powinniśmy zaprzestać jakichkolwiek działań degradujących mokradła, miedzy innymi zrezygnować z regulacji rzek i przegradzania ich tamami oraz z odgradzania naturalnych terenów zalewowych od rzek wałami, a także osuszania bagien, torfowisk i podmokłych łąk na cele rolnicze. Powinniśmy również odtworzyć naturalnie meandrujące rzeki wraz z przyległymi terenami bagiennymi. Aby to było możliwe, kluczowe jest uznanie retencji wody na terenach podmokłych za priorytet w planach rozwoju i zarządzania przestrzenią” – zaznaczają.
Światowy Dzień Mokradeł
Jak co roku na obchody Światowego Dnia Mokradeł zapraszają Centrum Ochrony Mokradeł, we współpracy z Wydziałem Biologii UW. Tym razem wydarzenie odbędzie się online z transmisją na profilach Facebook i YouTube Centrum Ochrony Mokradeł i potrwa od niedzieli 31 stycznia do wtorku 2 lutego.
W niedzielę 31 stycznia, w godzinach 10.30-14.00, odbędą się spacery wirtualne po mokradłach, ogłoszony zostanie też regulamin bagiennego konkursu plastycznego. O godzinie 17.00 organizatorzy zapraszają na wykład oraz wywiady, a także spotkanie z członkami zespołu Kapela ze Wsi Warszawa, którego ostatnia płyta „Uwodzenie” inspirowana jest kulturą nadwiślańskich mokradeł.
Debata organizowana przez Sekretariat Konwencji Ramsarskiej
W poniedziałek o godzinie 15.00 odbędzie się debata organizowana przez Sekretariat Konwencji Ramsarskiej (https://youtu.be/v36wnjspMPo). W tym spotkaniu, które poprowadzi Sekretarz Generalny Konwencji, wezmą udział m.in szefowie IPBES (Międzyrządowej Platformy ds. Różnorodności Biologicznej i Usług Ekosystemowych), Konwencji ONZ w Sprawie Zwalczania Pustynnienia, eksperci z UN-WATER, Konwencji ONZ o Różnorodności Biologicznej.
We wtorek 2 lutego, w rocznicę uchwalenia Konwencji Ramsarskiej, specjaliści z Centrum Ochrony Mokradeł zapraszają na transmisję debaty eksperckiej „Chrońmy wodę chroniąc mokradła – jak to zrobić w Polsce?”.
Źródło: PAP – Nauka w Polsce
