IUNG-PIB zgodnie z wymogami Obwieszczenia opracował wartości klimatycznego bilansu wodnego dla wszystkich gmin Polski (2477 gmin) oraz w oparciu o kategorie gleb określił w tych gminach aktualny stan zagrożenia suszą rolniczą.
W jedenastym okresie raportowania tj. od 1 lipca do 31 sierpnia 2022 roku średnia wartość Klimatycznego Bilansu Wodnego (KBW), na podstawie którego dokonywana jest ocena stanu zagrożenia suszą była ujemna, wynosiła -77 mm. W rozpatrywanym sześciodekadowym okresie wartość KBW uległa zwiększeniu aż o 46 mm w stosunku do poprzedniego okresu (21 VI – 20 VIII).
Deficyt wody dla roślin uprawnych występował w całym kraju.
Największy deficyt wody na terenie centralnej części Pojezierza Mazurskiego
Największy deficyt wody notowano na terenie centralnej części Pojezierza Mazurskiego od -120 do -199 mm. Duże niedobory stwierdzono także na terenie Pojezierzy: Wielkopolskiego i w zachodniej części Pomorskiego, na Nizinie Wielkopolskiej, na Pobrzeżu Słowińskim, od -120 mm do -189 mm. Nieco mniejszy deficyt wystąpił w Kotlinie Sandomierskiej od -120 mm do -169 mm. Na dużym obszarze kraju niedobory wody wynosiły od 0 do -119 mm.
W wyniku występujących warunków wilgotnościowych w jedenastym okresie raportowania, stwierdzamy wystąpienie suszy rolniczej na terytorium Polski – poinformował IUNG.
Susza rolnicza występowała na terenie 11 województw.
Susza występowała w 9 monitorowanych uprawach:
- Kukurydzy na kiszonkę,
- Kukurydzy na ziarno,
- Krzewów owocowych,
- Ziemniaka,
- Roślin strączkowych,
- Chmielu,
- Warzyw gruntowych,
- Buraka cukrowego,
- Tytoniu.
W jedenastym okresie raportowania od 1 lipca do 31 sierpnia 2022 r. największy zasięg suszy rolniczej występował wśród upraw kukurydzy na kiszonkę. Suszę notowano w 298 gminach (12,03% gmin Polski), nastąpiło zmniejszenie o 23,17 punktu procentowego w stosunku do poprzedniego okresu raportowania (21.06-20.08.2022 r.).
Suszę notowano na obszarze 1,80% gruntów ornych kraju (zmniejszenie o 8,57 punktów procentowych względem poprzedniego okresu raportowania).
Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach kukurydzy na kiszonkę w województwach przedstawia tab. 1.
Tabela 1. Zasięg suszy w uprawach kukurydzy na kiszonkę
| Lp. | Województwo | Liczba gmin ogółem | Liczba gmin z suszą | Udział gmin z suszą [%] | Udział powierzchni z suszą [%] |
| 1. | lubuskie | 82 | 49 | 59,76 | 9,11 |
| 2. | zachodniopomorskie | 113 | 57 | 50,44 | 3,62 |
| 3. | wielkopolskie | 226 | 102 | 45,13 | 6,33 |
| 4. | warmińsko-mazurskie | 116 | 41 | 35,34 | 6,53 |
| 5. | kujawsko-pomorskie | 144 | 15 | 10,42 | 0,82 |
| 6. | podkarpackie | 160 | 14 | 8,75 | 0,19 |
| 7. | pomorskie | 123 | 6 | 4,88 | 0,29 |
| 8. | mazowieckie | 314 | 10 | 3,18 | 0,87 |
| 9. | dolnośląskie | 169 | 2 | 1,18 | 0,00 |
| 10. | podlaskie | 118 | 1 | 0,85 | 0,01 |
| 11. | lubelskie | 213 | 1 | 0,47 | 0,00 |
W jedenastym okresie raportowania bardzo duży zasięg suszy rolniczej występował również wśród upraw kukurydzy na ziarno. Suszę notowano w 268 gminach (10,82% gmin Polski), nastąpiło zmniejszenie o 22,00 punktu procentowego w stosunku do poprzedniego okresu raportowania.
Suszę notowano na obszarze 1,43% gruntów ornych kraju (zmniejszenie o 8,06 punkty procentowe względem poprzedniego okresu raportowania).
Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach kukurydzy na ziarno w województwach przedstawia tab. 2.
Tabela 2. Zasięg suszy w uprawach kukurydzy na ziarno
| Lp. | Województwo | Liczba gmin ogółem | Liczba gmin z suszą | Udział gmin z suszą [%] | Udział powierzchni z suszą [%] |
| 1. | lubuskie | 82 | 46 | 56,10 | 6,97 |
| 2. | zachodniopomorskie | 113 | 52 | 46,02 | 2,59 |
| 3. | wielkopolskie | 226 | 88 | 38,94 | 4,98 |
| 4. | warmińsko-mazurskie | 116 | 40 | 34,48 | 5,57 |
| 5. | kujawsko-pomorskie | 144 | 13 | 9,03 | 0,57 |
| 6. | podkarpackie | 160 | 11 | 6,88 | 0,11 |
| 7. | pomorskie | 123 | 6 | 4,88 | 0,22 |
| 8. | mazowieckie | 314 | 8 | 2,55 | 0,77 |
| 9. | dolnośląskie | 169 | 2 | 1,18 | 0,00 |
| 10. | podlaskie | 118 | 1 | 0,85 | 0,00 |
| 11. | lubelskie | 213 | 1 | 0,47 | 0,00 |
Susza w uprawach krzewów owocowych
Susza rolnicza wystąpiła również w uprawach krzewów owocowych. Notowano ją w 219 gminach (8,84% gmin Polski), nastąpiło zmniejszenie o 16,96 punktów procentowych w stosunku do poprzedniego okresu raportowania.
Suszę notowano na obszarze 1,40% gruntów ornych kraju (zmniejszenie o 8,57 punktów procentowych względem poprzedniego okresu raportowania).
Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach krzewów owocowych w województwach przedstawia tab. 3.
Tabela 3. Zasięg suszy w uprawach krzewów owocowych
| Lp. | Województwo | Liczba gmin ogółem | Liczba gmin z suszą | Udział gmin z suszą [%] | Udział powierzchni z suszą [%] |
| 1. | lubuskie | 82 | 38 | 46,34 | 4,54 |
| 2. | wielkopolskie | 226 | 77 | 34,07 | 4,61 |
| 3. | warmińsko-mazurskie | 116 | 39 | 33,62 | 7,94 |
| 4. | zachodniopomorskie | 113 | 37 | 32,74 | 1,32 |
| 5. | kujawsko-pomorskie | 144 | 9 | 6,25 | 0,67 |
| 6. | pomorskie | 123 | 4 | 3,25 | 0,06 |
| 7. | podkarpackie | 160 | 5 | 3,12 | 0,03 |
| 8. | mazowieckie | 314 | 6 | 1,91 | 0,75 |
| 9. | dolnośląskie | 169 | 2 | 1,18 | 0,00 |
| 10. | podlaskie | 118 | 1 | 0,85 | 0,00 |
| 11. | lubelskie | 213 | 1 | 0,47 | 0,00 |
Susza w ziemniakach
Suszę rolniczą w tym okresie odnotowano także w uprawach ziemniaka. Notowano ją w 125 gminach (5,05% gmin Polski), nastąpiło zmniejszenie o 10,98 punktu procentowego w stosunku do poprzedniego okresu raportowania.
Suszę notowano na obszarze 0,61% gruntów ornych kraju (zmniejszenie o 3,56 punkty procentowe względem poprzedniego okresu raportowania).
Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach ziemniaka w województwach przedstawia tab. 4.
Tabela 4. Zasięg suszy w uprawach ziemniaka
| Lp. | Województwo | Liczba gmin ogółem | Liczba gmin z suszą | Udział gmin z suszą [%] | Udział powierzchni z suszą [%] |
| 1. | warmińsko-mazurskie | 116 | 32 | 27,59 | 4,59 |
| 2. | wielkopolskie | 226 | 52 | 23,01 | 1,62 |
| 3. | lubuskie | 82 | 15 | 18,29 | 1,13 |
| 4. | zachodniopomorskie | 113 | 18 | 15,93 | 0,25 |
| 5. | kujawsko-pomorskie | 144 | 3 | 2,08 | 0,22 |
| 6. | mazowieckie | 314 | 5 | 1,59 | 0,44 |
Susza w strączkowych
Suszę rolniczą odnotowano w uprawach roślin strączkowych, wystąpiła w 104 gminach (4,20% gmin Polski), nastąpiło zmniejszenie o 17,68 punktu procentowego w stosunku do poprzedniego okresu raportowania.
Suszę notowano na obszarze 0,47% gruntów ornych kraju (zmniejszenie o 6,25 punktu procentowego względem poprzedniego okresu raportowania).
Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach roślin strączkowych w województwach przedstawia tab. 5.
Tabela 5. Zasięg suszy w uprawach roślin strączkowych
| Lp. | Województwo | Liczba gmin ogółem | Liczba gmin z suszą | Udział gmin z suszą [%] | Udział powierzchni z suszą [%] |
| 1. | warmińsko-mazurskie | 116 | 32 | 27,59 | 3,65 |
| 2. | wielkopolskie | 226 | 40 | 17,70 | 1,19 |
| 3. | lubuskie | 82 | 11 | 13,41 | 0,83 |
| 4. | zachodniopomorskie | 113 | 13 | 11,50 | 0,15 |
| 5. | kujawsko-pomorskie | 144 | 3 | 2,08 | 0,13 |
| 6. | mazowieckie | 314 | 5 | 1,59 | 0,38 |
Susza w chmielu
Susza rolnicza wystąpiła w uprawach chmielu. Notowano ją w 24 gminach (0,97% gmin Polski), nastąpiło zmniejszenie o 9,20 punktu procentowego w stosunku do poprzedniego okresu raportowania.
Suszę notowano na obszarze 0,07% gruntów ornych kraju (zmniejszenie o 1,76 punktu procentowego względem poprzedniego okresu raportowania).
Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach chmielu w województwach przedstawia tab. 6.
Tabela 6. Zasięg suszy w uprawach chmielu
| Lp. | Województwo | Liczba gmin ogółem | Liczba gmin z suszą | Udział gmin z suszą [%] | Udział powierzchni z suszą [%] |
| 1. | warmińsko-mazurskie | 116 | 15 | 12,93 | 0,91 |
| 2. | wielkopolskie | 226 | 8 | 3,54 | 0,04 |
| 3. | kujawsko-pomorskie | 144 | 1 | 0,69 | 0,03 |
Susza w warzywach gruntowych
Suszę notowano również w uprawach warzyw gruntowych. Wystąpiła w 20 gminach (0,81% gmin Polski), nastąpiło zmniejszenie o 11,26 punktu procentowego w stosunku do poprzedniego okresu raportowania.
Suszę notowano na obszarze 0,06% gruntów ornych kraju (zmniejszenie o 2,65 punktu procentowego względem poprzedniego okresu raportowania).
Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach warzyw gruntowych w województwach przedstawia tab. 7.
Tabela 7. Zasięg suszy w uprawach warzyw gruntowych
| Lp. | Województwo | Liczba gmin ogółem | Liczba gmin z suszą | Udział gmin z suszą [%] | Udział powierzchni z suszą [%] |
| 1. | warmińsko-mazurskie | 116 | 12 | 10,34 | 0,73 |
| 2. | wielkopolskie | 226 | 7 | 3,10 | 0,03 |
| 3. | kujawsko-pomorskie | 144 | 1 | 0,69 | 0,03 |
Susza w buraku
Suszę rolniczą w tym okresie odnotowano również w uprawach buraka cukrowego. Notowano ją w 4 gminach (0,16% gmin Polski), nastąpiło zmniejszenie o 5,01 punktu procentowego w stosunku do poprzedniego okresu raportowania. Nastąpiło zmniejszenie o 0,73 punkty procentowe powierzchni gruntów ornych względem poprzedniego okresu raportowania).
Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach buraka cukrowego w województwach przedstawia tab. 8.
Tabela 8. Zasięg suszy w uprawach buraka cukrowego
| Lp. | Województwo | Liczba gmin ogółem | Liczba gmin z suszą | Udział gmin z suszą [%] | Udział powierzchni z suszą [%] |
| 1. | warmińsko-mazurskie | 116 | 2 | 1,72 | 0,01 |
| 2. | kujawsko-pomorskie | 144 | 1 | 0,69 | 0,03 |
| 3. | wielkopolskie | 226 | 1 | 0,44 | 0,00 |
Suszę rolniczą w tym okresie sześciodekadowym odnotowano również w uprawach tytoniu. Notowano ją w 1 gminie (0,04% gmin Polski), nastąpiło zmniejszenie o 10,13 punktu procentowego w stosunku do poprzedniego okresu raportowania. Nastąpiło zmniejszenie o 2,29 punktu procentowego gruntów ornych względem poprzedniego okresu raportowania).
Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach tytoniu w województwach przedstawia tab. 9.
Tabela 9. Zasięg suszy w uprawach tytoniu
| Lp. | Województwo | Liczba gmin ogółem | Liczba gmin z suszą | Udział gmin z suszą [%] | Udział powierzchni z suszą [%] |
| 1. | kujawsko-pomorskie | 144 | 1 | 0,69 | 0,00 |
W lipcu najchłodniej było w północnej części kraju od 16 do 18oC. Im dalej w kierunku południowym tym było cieplej, od 18 do 20oC. Najwyższą temperaturę tego miesiąca notowano na Nizinie Śląskiej, na której notowano ponad 20oC.
W pierwszej dekadzie sierpnia najchłodniej było we wschodniej części kraju od 16 do 19oC, natomiast na zachodnim terytorium Polski było cieplej od 19 do 22oC. W drugiej dekadzie tego miesiąca najniższą temperaturę powietrza notowano w południowo- wschodniej części kraju od 17 do 20oC, zaś najwyższą na Pojezierzach: Wielkopolskim, Mazurskim (w zachodniej części) oraz Pomorskim (w południowych obszarach) od 22 do 24oC. Natomiast na pozostałym terytorium Polski notowano od 20 do 22oC. W trzeciej dekadzie sierpnia w zachodnich rejonach kraju było chłodno od 15 do 19oC, znacznie cieplej było we wschodniej Polsce od 19 do 22oC.
W lipcu najmniej słonecznych godzin notowano w północno-wschodniej części kraju od 200 do 240 godzin. Im dalej w kierunku południowym a zwłaszcza w południowo-zachodnim tym więcej notowano słonecznych godzin od 240 do 260 godzin.
Definicja suszy a ubezpieczenie
Informujemy, że zgodnie z definicją określoną w ustawie z dnia 7 lipca 2005 r. o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich (Dz. U. Nr 150, poz. 1249, z późn. zm.) „suszę oznaczają szkody spowodowane wystąpieniem, w dowolnym sześciodekadowym okresie od dnia 21 marca do dnia 30 września, spadku klimatycznego bilansu wodnego poniżej wartości określonej dla poszczególnych gatunków roślin uprawnych i gleb”. A zatem w obojętnie którym okresie sześciodekadowym zostanie stwierdzona susza, to plony ostateczne dla upraw objętych suszą będą niższe przynajmniej o 20% w skali gminy w stosunku do plonów uzyskanych w średnich wieloletnich warunkach pogodowych.
W tegorocznym okresie wegetacyjnym od 21 marca do 31 sierpnia opracowano jedenaście raportów dotyczących monitoringu suszy rolniczej. W tym okresie stwierdzono niedobory wody powodujące obniżenie plonów przynajmniej o 20% w stosunku do plonów uzyskiwanych w średnich warunkach pogodowych dla upraw:
- Zboża jare
- Zboża ozime
- Krzewy owocowe
- Rzepak i rzepik
- Truskawki
- Kukurydza na kiszonkę
- Kukurydza na ziarno
- Rośliny strączkowe
- Warzywa gruntowe
- Tytoń
- Ziemniak
- Drzewa owocowe
- Chmiel
- Burak cukrowy.
Wystąpienie tej wielkości strat dla kraju dla okresu 21.03 – 31.08 br. przedstawia tabela 10.
Tabela 10. Susza rolnicza w Polsce w okresie 21.03-31.08.2022 r.
| Lp. | Uprawa | Liczba gmin z suszą | % gmin z suszą | % gruntów z suszą |
| 1. | Zboża jare | 2096 | 84,62 | 38,17 |
| 2. | Zboża ozime | 1909 | 77,07 | 25,19 |
| 3. | Krzewy owocowe | 1815 | 73,27 | 27,61 |
| 4. | Rzepak i rzepik | 1734 | 70,00 | 20,97 |
| 5. | Truskawki | 1726 | 69,68 | 22,26 |
| 6. | Kukurydza na kiszonkę | 1648 | 67,99 | 20,12 |
| 7. | Kukurydza na ziarno | 1648 | 66,53 | 19,45 |
| 8. | Rośliny strączkowe | 1423 | 57,45 | 18,30 |
| 9. | Warzywa gruntowe | 812 | 32,78 | 7,26 |
| 10. | Tytoń | 771 | 31,13 | 7,89 |
| 11. | Ziemniak | 483 | 19,50 | 5,12 |
| 12. | Drzewa owocowe | 479 | 19,34 | 2,80 |
| 13. | Chmiel | 355 | 14,33 | 2,97 |
| 14. | Burak cukrowy | 157 | 6,34 | 1,09 |
Szczegółowe informacje przedstawiające straty plonów w poszczególnych województwach za pomocą map oraz tabel zamieszczone są na stronie Systemu Monitoringu Suszy Rolniczej www.susza.iung.pulawy.pl, na której znajduje się zakładka:
Mapy zagrożenia suszą\Wybierz uprawę\Wybierz okres – należy wybrać Zasięg maksymalny, z którego jednoznacznie wynika informacja o suszy:
- liczba gmin z suszą,
- udział gmin z suszą,
- udział powierzchni z suszą
dla województw i dla kraju. Przedstawione dane są sumą wszystkich gmin i powierzchni objętych suszą od początku jej monitorowania (od 21 marca) w danym roku aż po raport bieżący. Podkreślamy, że tylko zasięg maksymalny jest najbardziej miarodajny
w monitorowanym okresie wegetacyjnym w oznaczeniu wystąpienia suszy rolniczej
w: kraju, województwie, gminie oraz na działce ewidencyjnej.
Trwa Internetowy Konkurs „Bezpieczne Gospodarstwo Rolne 2022”
„W obecnie monitorowanym okresie stwierdzamy znaczne zmniejszenie zasięgu suszy rolniczej dla upraw: kukurydzy na ziarno i kiszonkę, warzyw gruntowych, krzewów i drzew owocowych, roślin strączkowych, chmielu, tytoniu, ziemniaka oraz buraka cukrowego. Obecnie sza występuje w dziewięciu województwach„ – podsumował IUNG.
Prof. dr hab. Wiesław Oleszek
IUNG
