Emerytura rolnicza, renta rolnicza z tytułu niezdolności do pracy oraz renta rolnicza szkoleniowa składa się z części składkowej i części uzupełniającej.
Suma obu części stanowi pełną wysokość emerytury/renty. Dla każdej z tych części ustala się wskaźnik wymiaru.
Wskaźnik wymiaru jest to ustalona dla emerytury/renty liczba wyrażająca stały stosunek świadczenia emerytalno-rentowego (części składkowej/uzupełniającej) do emerytury podstawowej, z zaokrągleniem do drugiego miejsca po przecinku.
Emerytura rolnicza, renta rolnicza z tytułu niezdolności do pracy oraz renta rolnicza szkoleniowa składa się z części składkowej i części uzupełniającej.
Część składkowa
Część składkową ustala się, przyjmując po 1% emerytury podstawowej (1.429,60 zł od 1.03.2023 r. do 29.02.2024 r.) za każdy rok podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu.
Do liczby tych lat dolicza się m.in. liczbę lat:
- podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników w okresie od dnia 1 stycznia 1983 r. do dnia 31 grudnia 1990 r. – po 1% emerytury podstawowej za każdy rok (więcej niż 1% w przypadku opłacenia rocznej składki wyższej niż 120% przeciętnej emerytury podstawowej w danym roku),
- prowadzenia gospodarstwa rolnego lub pracy w gospodarstwie w okresie od dnia 1 lipca 1977 r. do dnia 31 grudnia 1982 r., za który była opłacana składka na Fundusz Emerytalny Rolników – po 1% emerytury podstawowej za każdy rok,
- prowadzenia gospodarstwa rolnego lub pracy w nim – bez podlegania innemu ubezpieczeniu społecznemu – po ukończeniu 16 roku życia, przypadających przed dniem 1 lipca 1977 r., jednak nie wcześniej niż 25 lat przed spełnieniem warunków nabycia prawa do emerytury rolniczej lub renty rolniczej – po 0,5% emerytury podstawowej za każdy rok (praktycznie ten przepis jest martwy od 1 lipca 2002 r.),
- podlegania innemu ubezpieczeniu (o ile z tego tytułu ubezpieczonemu nie przyznano emerytury lub renty na podstawie odrębnych przepisów), które przelicza się w wymiarze półtorakrotnym.
Okresów, o których mowa w pkt 4, nie uwzględnia się przy ustalaniu wysokości emerytury rolniczej osobom urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. (zmiana wprowadzona ustawą z dnia 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitałowych).
Wyjątek stanowi okres odbywania czynnej służby wojskowej w Wojsku Polskim, który dolicza się po 1% emerytury podstawowej za każdy rok *.
* Zgodnie z ustawą z dnia 28 kwietnia 2022 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2022 r. poz. 1155).
Część uzupełniająca
Część uzupełniająca wynosi 95% emerytury podstawowej, jeżeli liczba lat przyjęta do ustalenia części składkowej jest mniejsza od 20. Za każdy pełny rok powyżej 20 lat przyjęty do części składkowej obniża się część uzupełniającą o 0,5% emerytury podstawowej.
Część uzupełniająca nie może wynosić mniej niż 85% emerytury podstawowej, a suma części składkowej i części uzupełniającej nie może być niższa od emerytury podstawowej.
Wyjątek stanowiła sytuacja, gdy rolnik nabywał prawo do emerytury rolniczej tzw. „wcześniejszej”. Wtedy część uzupełniającą zmniejszano o 5% emerytury podstawowej za każdy pełny rok dzielący uprawnionego od powszechnego wieku emerytalnego. Następnie tak ustalona część uzupełniająca jest zwiększana o 5% emerytury podstawowej po upływie każdego pełnego roku dzielącego uprawnionego od wieku emerytalnego.
Przykłady wyliczeń
Przykład 1
Rolnik, ur. 7.04.1950 r. w marcu 2023 r. zgłosił wniosek o emeryturę rolniczą. Zainteresowany udowodnił następujące okresy ubezpieczenia:
- od 8.04.1966 r. do 30.06.1969 r. – praca w gospodarstwie rolnym rodziców; w przypadku wnioskodawcy okres ten nie ma wpływu na wysokość emerytury rolniczej (jest jedynie uwzględniany przy ustalaniu prawa do tego świadczenia),
- od 01.07.1969 r. do 30.06.1971 r. – okres służby wojskowej w Wojsku Polskim – 2 lata (okres liczony wg wskaźnika 1% emerytury podstawowej – 2 %),
- od 1.07.1971 r. do 30.06.1977 r. – okres zatrudnienia poza rolnictwem – 6 lat (w przypadku wnioskodawcy – urodzony po 31 grudnia 1948 r. – okres ten nie ma wpływu na wysokość emerytury rolniczej i nie jest uwzględniany przy ustalaniu prawa do tego świadczenia),
- od 1.07.1977 r. do 31.12.1982 r. – praca we własnym gospodarstwie rolnym – 5 lat i 6 miesięcy (okres liczony wg wskaźnika 1% emerytury podstawowej – 5,5%),
- od 1.01.1983 r. do 31.12.1990 r. – praca we własnym gospodarstwie rolnym – 8 lat (okres liczony wg wskaźnika 1% emerytury podstawowej – 8%),
- od 1.01.1991 r. do 31.12.2022 r. – okres pracy we własnym gospodarstwie rolnym – 32 lata (okres liczony wg wskaźnika 1% emerytury podstawowej – 32%).
Zainteresowany spełnił warunki do uzyskania emerytury rolniczej, gdyż osiągnął wiek emerytalny 65 lat oraz posiada wymagany, co najmniej 25-letni, okres ubezpieczenia.
Wysokość części składkowej: 47,5% (2% + 5,5% + 8% + 32%) x 1.429,60 zł (kwota emerytury podstawowej obowiązująca od 1.03.2023 r. do 29.02.2024 r.) = 679,06 zł.
Liczba pełnych lat przyjętych do ustalenia części składkowej wynosi 47, zatem część uzupełniającą (95% emerytury podstawowej) zmniejsza się o 13,5% emerytury podstawowej /(47 – 20) x 0,5%/, przy czym nie może być niższa niż 85% emerytury podstawowej.
Wysokość części uzupełniającej: 85% x 1.429,60 zł (kwota emerytury podstawowej obowiązująca od 1.03.2023 r. do 29.02.2024 r.) = 1.215,16 zł.
Wysokość emerytury rolniczej wynosi 679,06 zł + 1.215,16 zł = 1.894,22 zł brutto (łączna wysokość części składkowej i części uzupełniającej). Ze świadczenia potrącana jest składka na ubezpieczenie zdrowotne. Od świadczeń w wysokości nieprzekraczającej 2.500 zł miesięcznie zaliczka na podatek dochodowy wynosi 0 zł – (1894,00 zł x 12% – 300 zł (ulga) < 0).
Kwota składki na ubezpieczenie zdrowotne – 1.894,22 zł x 9% = 170,48 zł
Świadczenie do wypłaty 1.894,22 zł – 170,48 zł = 1.723,74 zł.
Przykład 2
Rolniczka, ur. 15.05.1961 r. zgłosiła wniosek o emeryturę rolniczą w marcu 2023 r. Zainteresowana udowodniła następujące okresy ubezpieczenia:
- od 16.05.1977 r. do 31.12.1980 r. – praca w gospodarstwie rolnym rodziców – z uwagi na brak potwierdzenia opłacenia przez rodziców składek w ww. okresie, nie ma on wpływu na wysokość emerytury rolniczej wnioskodawczyni (zostanie uwzględniony przy ustalaniu prawa do tego świadczenia),
- od 01.07.1985 r. do 31.12.1987 r. – okres pracy we własnym gospodarstwie rolnym – 2 lata i 6 miesięcy ( okres liczony wg wskaźnika 1% emerytury podstawowej – 2,5%),
- od 01.03.1991 r. do 28.02.2023 r. – okres pracy we własnym gospodarstwie rolnym – 32 lata (okres liczony wg wskaźnika 1% emerytury podstawowej – 32%).
Zainteresowana spełniła warunki do uzyskania emerytury rolniczej, gdyż osiągnęła wiek emerytalny 60 lat oraz posiada wymagany, co najmniej 25-letni, okres ubezpieczenia.
Wysokość części składkowej: 34,5% (2,5% + 32%) x 1.429,60 zł (kwota emerytury podstawowej obowiązująca od 1.03.2023 r. do 29.02.2024 r.) = 493,21 zł.
Liczba pełnych lat przyjętych do ustalenia części składkowej wynosi 34, zatem część uzupełniającą (95% emerytury podstawowej) zmniejsza się o 7% emerytury podstawowej /(34– 20) x 0,5%/, przy czym nie może być niższa niż 85% emerytury podstawowej.
Wysokość części uzupełniającej: 88% x 1.429,60 zł (kwota emerytury podstawowej obowiązująca od 1.03.2023 r. do 29.02.2024 r.) = 1.258,05 zł.
Wysokość emerytury rolniczej wynosi 493,21 + 1.258,05 zł = 1.751,26 zł brutto (łączna wysokość części składkowej i części uzupełniającej).
Ze świadczenia potrącana jest zaliczka na podatek dochodowy i składka na ubezpieczenie zdrowotne na zasadach podanych w przykładzie 1
Przykład 3
Rolniczka, ur. 27.08.1960 r., zgłosiła wniosek o emeryturę rolniczą w marcu 2023 r. Zainteresowana udowodniła następujące okresy ubezpieczenia:
- od 28.08.1976 r. do 30.06.1977 r. – praca w gospodarstwie rolnym rodziców – w przypadku wnioskodawczyni okres ten nie ma wpływu na wysokość emerytury rolniczej (jest jedynie uwzględniany przy ustalaniu prawa do tego świadczenia),
- od 1.07.1977 r. do 31.12.1982 r. – praca w gospodarstwie rolnym rodziców – z uwagi na brak potwierdzenia opłacenia przez rodziców składek w ww. okresie, nie ma on wpływu na wysokość emerytury rolniczej wnioskodawczyni (zostanie uwzględniony przy ustalaniu prawa do tego świadczenia),
- od 01.01.1983 r. do 31.12.2001 r. – okres zatrudnienia poza rolnictwem; w przypadku wnioskodawczyni (urodzona po 31 grudnia 1948 r.) okres ten nie ma wpływu na wysokość emerytury rolniczej (i nie jest uwzględniany przy ustalaniu prawa do tego świadczenia),
- od 01.03.2002 r. do 28.02.2023 r. – okres pracy we własnym gospodarstwie rolnym – 21 lat (okres liczony wg wskaźnika 1% emerytury podstawowej – 21%).
Ze świadczenia potrącana jest zaliczka na podatek dochodowy i składka na ubezpieczenie zdrowotne. Ponieważ emerytka uzyskuje dochody z dwóch źródeł (KRUS i ZUS), może złożyć do KRUS wniosek o niepomniejszanie zaliczki o kwotę zmniejszającą podatek lub w obu organach złożyć wnioski o stosowanie ½ kwoty zmniejszającej podatek, w celu zminimalizowania wysokości nadpłaty lub niedopłaty podatku w rozliczeniu rocznym.
W przypadku złożenia wniosku o niestosowanie kwoty zmniejszającej podatek ze świadczenia zostanie potrącona zaliczka na podatek dochodowy w wysokości równej 12% świadczenia, a w przypadku złożenia wniosku o ½ kwoty zmniejszającej podatek, zaliczka wyniesie 12% świadczenia-150 zł).
Wysokość części składkowej: 21% x 1.429,60 zł (kwota emerytury podstawowej obowiązująca od 1.03.2023 r. do 29.02.2024 r.) = 300,22 zł.
Liczba pełnych lat przyjętych do ustalenia części składkowej wynosi 21, zatem część uzupełniającą (95% emerytury podstawowej) zmniejsza się o 0,5% emerytury podstawowej /(21 – 20) x 0,5%/, przy czym nie może być niższa niż 85% emerytury podstawowej.
Wysokość części uzupełniającej: 94,5% x 1.429,60 zł (kwota emerytury podstawowej obowiązująca od 1.03.2023 r. do 29.02.2024 r.)= 1.350,97zł.
Wysokość emerytury rolniczej wynosi 300,22 zł + 1.350,97 zł = 1.651,19 zł brutto (łączna wysokość części składkowej i części uzupełniającej).
Ze świadczenia potrącana jest zaliczka na podatek dochodowy od osób fizycznych.
Źródło: KRUS
