Poziom generowanego przez nas zanieczyszczenia powietrza już od wielu lat stawia Polaków w czołówce największych trucicieli w Europie. Duszący smog otulający polskie miasta i wsie daje świadectwo naszej nieświadomości, a nawet ignorancji problemu. Polskie rolnictwo ma w tym niestety swój spory udział.
Czym truje gospodarstwo?
Zanieczyszczenia powietrza to coś, na co z reguły nie zwracamy szczególnej uwagi. Być może to kwestia wieloletniego przyzwyczajenia do brzydkich zapachów, krajobrazu dymiących na czarno kominów i wszechobecnej sadzy na chodnikach. Ponadto część zanieczyszczeń jest dla nas zupełnie niewidoczna, przez co łatwo powiedzieć, że problemu nie ma. A on jest i jest coraz bardziej poważny.
Jaki w tym swój udział ma przeciętne gospodarstwo rolne? Rolnictwo emituje do atmosfery gazy cieplarniane oraz pyły, odory i związki chemiczne ulatniające się podczas zabiegu z nadmiernym użyciem środków ochrony roślin. Gdzie dokładnie powstają te zanieczyszczenia?
- dwutlenek węgla (CO2) – pojawia się w powietrzu m.in. w wyniku spalania węgla, biomasy, gazu, oleju napędowego i opałowego oraz jako produkt procesów gnilnych i kompostowania;
- metan (CH4) – towarzyszy hodowli zwierząt, ulatnia się z niehigienicznie prowadzonych budynków gospodarskich;
- podtlenek azotu (N2O) – powstaje w glebie nawożonej azotem, w której zachodzi proces nitryfikacji i denitryfikacji, a także w wyniku spalania paliw kopalnianych oraz biomasy;
- tlenki azotu – powstają w wyniku spalania kopalin i biomasy oraz w efekcie utleniania amoniaku (obornik, gnojówka, gnojowica);
- zapylenie powietrza – jest efektem nieodpowiednio wykonywanych prac agrotechnicznych, podczas których cząsteczki gleby, biomasy (kurz roślinny), unoszą się w powietrzu, pojawia się również podczas spalania śmieci, paliw, resztek roślinnych;
- odór – powstaje wskutek procesów gnilnych, czyli mikrobiologicznego rozkładu substancji organicznych przy ograniczonym dostępie tlenu;
Jak rozwiązać problem?
Kluczem do sukcesu w rozwiązaniu problemu emisji zanieczyszczeń powietrza przez gospodarstwo rolne jest świadomość rolnika jego indywidualnej odpowiedzialności nie tylko wobec środowiska, ale przede wszystkim społeczeństwa. To, co emituje jego gospodarstwo w skali kraju jest być może zaledwie kroplą w morzu zanieczyszczeń, ale dla okolicznych mieszkańców, czyli sąsiadów, istotnym zagrożeniem.
Warto więc zidentyfikować w swoim gospodarstwie miejsca powstawania takich zanieczyszczeń i skutecznie im zapobiegać, na przykład przez wykorzystanie zrównoważonych praktyk rolniczych i ekologicznych rozwiązań. Można również prowadzić monitoring zanieczyszczeń, jednak wymaga on profesjonalnego i niestety kosztownego sprzętu pomiarowego. W zamian, pomiary te można wykonać za pomocą dostępnych w Internecie kalkulatorów lub w celu uzyskania dokładnych danych, w wyspecjalizowanych laboratoriach w Polsce.
Pamiętajmy o tym, że konieczność działań zmierzających do poprawy jakości powietrza nie jest wymysłem szalonych naukowców i nie dotyczy tylko wielkich tego świata, ale nas wszystkich i jest zwyczajnym przejawem troski o sąsiada, rodzinę oraz siebie.
Opracowanie: Monika Wańkowicz
Polskie Stowarzyszenie Rolnictwa Zrównoważonego ASAP
