W odpowiedzi na pismo KRIR w sprawie odszkodowań dla producentów drobiu z tytułu nałożenia strefy zapowietrzonej i zagrożonej, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, pismem z dnia 10 kwietnia 2024 r., przedstawiło swoje stanowisko.
Posiadaczowi zwierząt przysługuje odszkodowanie ze środków budżetu państwa w wysokości wartości rynkowej zwierzęcia
W odniesieniu do zwalczania wysoce zjadliwej grypy ptaków (HPAI), w polskim porządku prawnym przewiduje się odszkodowania ze środków budżetu państwa w przypadkach określonych w ustawie z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt (Dz.U. z 2023 r. poz. 1075). Zgodnie z art. 49 ww. ustawy za zwierzęta gospodarskie określonych gatunków (w tym drób), zabite lub poddane ubojowi z nakazu powiatowego lekarza weterynarii, posiadaczowi zwierząt przysługuje odszkodowanie ze środków budżetu państwa w wysokości wartości rynkowej zwierzęcia.
Jak wycenia się wartość zwierzęcia?
Wartość rynkową zwierzęcia określa się na podstawie średniej z trzech kwot oszacowania przyjętych przez powiatowego lekarza weterynarii oraz dwóch rzeczoznawców wyznaczonych przez tego lekarza z prowadzonej przez niego listy rzeczoznawców. Szczegóły dotyczące powoływania i odwoływania rzeczoznawców oraz sposobu szacowania określono w przepisach rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 30 lipca 2009 r. w sprawie rzeczoznawców wyznaczonych przez powiatowego lekarza weterynarii do przeprowadzania szacowania (Dz. U. poz. 1161)
Za co przysługuje odszkodowanie?
Dodatkowo, odszkodowanie ze środków budżetu państwa przysługuje również między innymi za zniszczone z nakazu organu Inspekcji Weterynaryjnej przy zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt podlegających obowiązkowi zwalczania, produkty pochodzenia zwierzęcego, pasze, czy sprzęt, które nie mogą być poddane odkażaniu. W takim przypadku odszkodowanie przysługuje również w wysokości ich wartości rynkowej, określonej na podstawie średniej z trzech kwot oszacowania przyjętych przez powiatowego lekarza weterynarii oraz dwóch rzeczoznawców wyznaczonych przez tego lekarza z prowadzonej przez niego listy rzeczoznawców.
Kto podejmuje decyzję o odszkodowaniu?
Decyzję w przedmiocie przyznania odszkodowania podejmuje powiatowy lekarz weterynarii, który przed jej wydaniem obowiązany jest do ustalenia, czy istnieją przesłanki do odmowy jego wypłaty, o których mowa w art. 49 ust. 7 ustawy o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt.
Prawodawstwo weterynaryjne przyjmuje jako zasadę przyznawanie odszkodowań w gospodarstwach stanowiących ognisko danej choroby oraz gospodarstwach kontaktowych, w przypadkach, gdy ubój lub zabicie przebywających tam zwierząt wynika z nakazu organu Inspekcji Weterynaryjnej. Nie przewiduje natomiast tego rodzaju rekompensaty dla gospodarstw nieobjętych takim nakazem, a zlokalizowanych w obszarach: zapowietrzonym i zagrożonym, ustanawianych w związku z wystąpieniem ogniska choroby, jako pomocy o charakterze ekonomicznym. Kwestie natury ekonomicznej, związanej z rentownością gospodarstw utrzymujących zwierzęta, pozostają poza zakresem regulacji bezpośrednio związanych z ochroną zdrowia zwierząt.
Natomiast prawodawstwo unijne przewiduje, że Komisja Europejska może przyjmować akty wykonawcze przyjmujące nadzwyczajne środki wsparcia rynku dotkniętego ograniczeniami dla handlu wewnątrz Unii i z państwami trzecimi, które to ograniczenia mogą wynikać ze stosowania środków zwalczania rozprzestrzeniania się chorób zwierząt. W ramach nadzwyczajnych środków wsparcia możliwa jest również pomoc w przypadku poważnych zakłóceń na rynku bezpośrednio związanych z utratą zaufania konsumentów spowodowaną zagrożeniami dla zdrowia ludzi, zdrowia zwierząt lub zdrowia roślin oraz ryzykiem chorób – art. 220 ust. 1 lit. b) rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1308/2013.
Nadzwyczajne środki wsparcia rynku podejmowane są na wniosek zainteresowanego państwa członkowskiego. W następstwie złożenia wniosku przez zainteresowane państwo członkowskie, Komisja przedkłada projekt stosownego rozporządzenia wykonawczego.
W chwili obecnej trwają prace nad kolejnym wnioskiem do Komisji Europejskiej w związku z wystąpieniem grypy ptaków w latach 2021 – 2023 r. na terenie Polski. Prace obejmują zespół działań, które na podstawie doświadczeń zebranych podczas prac nad poprzednim wnioskiem, umożliwią sprawne opracowanie kolejnego wniosku i realizację nowego mechanizmu wsparcia.
Jan Marciszewski
KRIR
