Jednym z najważniejszych czynników decydujących o żyzności gleby jest jej zasobność w próchnicę. Utrzymanie optymalnego stanu zawartości substancji organicznej wymaga regularnego stosowania nawożenia naturalnego. Nawozy takie są źródłem wartościowych składników pokarmowych dla roślin i mogą też być praktycznie stosowane na wszystkich glebach, z wyjątkiem zasadowych.
Stosowanie nawozów naturalnych wymaga od rolnika odpowiedniej wiedzy i staranności.
Tabela: Zawartość składników mineralnych w oborniku w kg /tonę.
| Składnik | Gatunek zwierząt | |||
| Bydło | Trzoda | Konie | Owce | |
| Azot | 4,7 | 5,1 | 5,4 | 7,5 |
| Fosfor | 2,8 | 4,4 | 2,9 | 3,8 |
| Potas | 6,5 | 6,8 | 9,0 | 11,9 |
| Wapń | 4,3 | 4,4 | 4,3 | 5,8 |
| Magnez | 1,5 | 1,8 | 1,6 | 1,9 |
Średnio z dawką 30 ton obornika na 1ha wnosimy do gleby: 150 kg azotu, 90 kg fosforu, 210kg potasu, 150 kg wapnia, 60kg magnezu, 150 g boru, 120 g miedzi.
Obornikiem nawozi się zasadniczo jesienią i wiosną. Na pole może być stosowany obornik świeży lub składowany na pryzmie czy płycie obornikowej. Do czasu wywiezienia na pole jest on systematyczne gromadzony w gospodarstwie. Mamy dwa sposoby gromadzenia obornika:
- Na płycie obornikowej
- Na pryzmie.
Sposób przechowywania a jakość obornika
Straty składników w nawozach naturalnych mogą wystąpić zarówno w czasie przechowywania, jak i stosowania na polu. Podczas przechowywania następują straty składników pokarmowych i substancji organicznej. Ich wielkość zależy głównie od warunków składowania, a nie od czasu składowania. W nieprawidłowo przechowanym oborniku straty azotu i substancji organicznej mogą dochodzić nawet do 60%. Przy prawidłowym przechowywaniu można je zmniejszyć do 10%.
Jeżeli obornik jest przechowywany na płycie gnojowej wyposażonej jest w studzienkę odpływową, to wypłukane składniki wraz z wodą gnojową zostaną wywiezione na pole. Natomiast przy przechowywaniu go na pryzmie bez utwardzonego dna i braku studzienki odpływowej, składniki pokarmowe są wymywane do gleby. Następnie dostają się do wód gruntowych powodując zanieczyszczenia. W takiej sytuacji może dojść do skażenia otoczenia, w tym wody pitnej w studniach.
Straty składników podczas stosowania nawozów naturalnych
Na rozwożenie obornika warto wybrać dzień pochmurny, ze względnie niską temperaturą, o dużej wilgotności powietrza. W takich warunkach ograniczone zostaną potencjalne straty azotu amonowego. Według badań, w zależności od stopnia sfermentowania obornika, straty azotu podczas nawożenia mogą wynosić 10-25% Z tego względu należy unikać stosowania świeżego obornika, z którego ulatnia się najwięcej amoniaku. Straty są tym większe, im lżejsza jest gleba, a temperatura otoczenie wyższa.
Jak zapobiec stratom?
Nawozy naturalne powinny być całkowicie przykryte glebą w celu maksymalnego wykorzystania składników pokarmowych przez rośliny. W przypadku gnojowicy przykrycie glebą powinno nastąpić niezwłocznie po jej rozlaniu, ponieważ straty amoniaku następują zaraz po wykonaniu tego zabiegu. Również przykrycie obornika jest skuteczną metodą zmniejszenia emisji amoniaku. Największe jego straty następują w ciągu kilku godzin po rozrzuceniu na powierzchni pola. W związku z tym zaleca się jak najszybsze przykrycie (przepisy mówią, by zrobić to najpóźniej do dnia następnego).
Orka jest najbardziej skutecznym sposobem przykrycia obornika glebą. Inne metody, jak stosownie bron talerzowych czy kultywatorów sprężynowych, mogą być również skuteczne, ale zależy to od rodzaju obornika i właściwości gleby.
Zastosowane nawozy należy natychmiast przykryć glebą również dlatego, aby zapobiegać stratom składników nawozowych w wyniku spływu, erozji lub ulatniania się i zachować jak największą część wniesionych składników dla roślin uprawnych. Dzięki przykryciu składniki pokarmowe są mieszane z wierzchnią warstwą gleby i stają się łatwo dostępne dla systemu korzeniowego roślin uprawnych.
Podsumujmy
Oto kilka praktycznych uwag mających na celu optymalne wykorzystanie nawozów naturalnych:
- aby maksymalnie ograniczyć straty azotu amonowego wskutek ulatniania się; należy rozlewać gnojowicę przy deszczowej pogodzie i najlepiej w okresie o względnie niskiej temperaturze i bez wiatru,
- rozcieńczanie gnojowicy – rozcieńczona gnojowica łatwiej infiltruje do gleby niż naturalna (z powodu mniejszej lepkości); rozcieńczenie gnojowicy wodą może zmniejszyć straty amoniaku o 44 do 90%
- – rozlewanie gnojowicy jest najkorzystniejsze przy końcu zimy i w okresie wegetacji na łąkach stałych; dla upraw najkorzystniejsze jest rozlewanie gnojowicy bezpośrednio przed siewem,
- natychmiastowe wymieszanie obornika z glebą – największe straty następują w ciągu kilku godzin po rozrzuceniu obornika na powierzchni pola,
- przechowywanie obornika – w nieprawidłowo przechowywanym oborniku straty azotu i substancji organicznej mogą dochodzić do 60%!
Marianna Nasternak
Oddział Bielice
MODR
